Een meisje haalt een oudere man in. Hij is met zijn scootmobiel langzamer dan zij met haar fiets. Een auto is hen net voorbij. Aan de andere kant van de weg, een eindje verderop, fietsen twee studenten zonder licht. Een scooterrijder nadert het stel van achteren. Op het voetpad loopt een hardloper en in de berm maken jonge meiden foto’s van hun hond. Achter de fietsers heeft zich een rijtje auto’s gevormd, wachtend tot ze voorbij kunnen. In de verte nadert een bestelbusje, dat de scooterrijder inhaalt.
Fietsers, automobilisten, scooterrijders, hardlopers en zwaar verkeer. De Maliesingel wordt gedeeld door veel verschillende soorten weggebruikers. Dat gaat meestal goed, maar er zijn zorgen. Het blijkt dat automobilisten een stuk harder rijden dan de opgelegde snelheid van 30 km/uur. Ondanks, of misschien wel dankzij, de herinrichting die in 2016 is uitgevoerd. Hoe kunnen deze problemen worden opgelost?
Om een volledig beeld te geven van de Utrechtse Maliesingel, gaan we terug naar 2015. De gemeente besloot toen de Tolsteegsingel en een deel van de Maliesingel opnieuw in te richten om doorstroming voor en veiligheid van fietsers te bevorderen. Dat hield in dat fietsers meer ruimte kregen en automobilisten minder en dat de snelheid voor auto’s werd verlaagd van 50 km/uur naar 30 km/uur. Daarnaast werden voetpaden breder en kreeg de straat een andere kleur.
De werkzaamheden aan de Tolsteegsingel en Maliesingel startten in juni van 2016. Na vier maanden verbouwen werden de wegen weer begaanbaar. Echter bleek dat de weg op een aantal plekken was verzakt door overbelasting tijdens de werkzaamheden. De weg bleef toegankelijk. In oktober 2016 werd besloten dat de herinrichting zou worden uitgerold en dat de wegen naast de singel vanaf de Maliebaan tot de Kleinesingel ook op de schop zouden gaan.
Eerste evaluatie
Een half jaar later, in maart 2017, maakte de gemeente bekend dat met de opnieuw ingerichte Tolsteeg- en Maliesingel het gewenste resultaat was bereikt: het aantal fietsers is volgens de gemeente ‘sterk’ gestegen, en het aantal auto’s ‘sterk’ gedaald. “Er is een stevige teruggang in snelheid bereikt. Een en ander duidt op een geleidelijke functieverandering van het gebied naar een minder doorgaande autoroute en een aantrekkelijker stedelijk verblijfsgebied”, staat geschreven in het evaluatierapport van de gemeente, dat hier te lezen is. De inrichting zou het gewenste gedrag – dat verkeersdeelnemers meer rekening met elkaar houden – ondersteunen. Dit werd geconcludeerd door een onafhankelijke observatie. Met behulp van camera-opnames zijn verschillende situaties bestudeerd, en die gaven een positief beeld. “Veilige situaties zijn de regel, onveilige situaties komen nauwelijks voor”, staat in de evaluatie geschreven. Ook is aan fietsers gevraagd naar hun bevindingen over de nieuwe inrichting. Over het algemeen wordt de inrichting positief ervaren; 77 van de 99 ondervraagden beoordelen de straat met een cijfer 7 of hoger.
Maar het blijkt niet allemaal koek en ei. “In objectieve zin lijkt er een veilige situatie, in subjectieve zin voelt niet iedereen dat zo. Sommige fietsers ervaren het inhalen niet altijd als veilig.” Daarnaast blijkt uit de evaluatie dat er te hard wordt gereden: “De aanpassing van het snelheidsregime heeft effect, maar de snelheid van het verkeer wordt soms nog als te hoog ervaren.” In mei 2016, vlak voor de verbouwing, werd op de Maliesingel en op de Tolsteegsingel respectievelijk gemiddeld 43 km/uur en 44 km/uur gereden. In december 2016 was het gemiddelde voor die straten 30 km/uur en 35 km/uur.
Terug naar het heden, naar december 2018. De herinrichting van de Tolsteeg- en Maliesingel, die vier maanden zou moeten duren, duurt nog altijd voort. Inmiddels is op de wegen naast de singel nog een aantal keer werkzaamheden uitgevoerd om verzakkingen te verhelpen: de afgelopen maanden zijn de klinkers in de rijbaan op de Tolsteegsingel en de Maliesingel (tot aan het Spoorwegmuseum) weer vervangen.
Maximumsnelheid regelmatig overschreden
Ook zijn er afgelopen voorjaar nieuwe snelheidsmetingen gedaan. De conclusie: er wordt te hard gereden op de Tolsteeg- en Maliesingel. VVD Utrecht stelde vragen en de gemeente besloot dat er weer onderzoek gedaan moet worden om te kijken of er iets moet worden veranderd om overtreding van maximumsnelheden tegen te gegaan. Omwonenden vinden van wel. Ze laten van zich horen tijdens een informatiebijeenkomst die door de gemeente is georganiseerd voor bewoners en ondernemers uit de buurten die direct aan de Tolsteeg- en Maliesingel grenzen. De gemeente wordt vertegenwoordigd door gemeentelijk projectleider Herman van Vuren en verkeersadviseur Dirk-Jan Hoekstra.
‘Levensgevaarlijk’
Al snel wordt duidelijk dat het de bewoners niet per se gaat om de snelheid van automobilisten. Waar ze zich vooral zorgen om maken, is de veiligheid. En dan met name die van fietsers en voetgangers. ‘Levensgevaarlijk’ vindt een jonge vrouw de huidige verkeerssituatie. Ze vindt dat de veiligheid van fietsers erg achteruit is gegaan sinds de herinrichting en laat haar 9-jarige dochter niet alleen naar school laten fietsen omdat ze over de Maliesingel moet. Een andere vrouw geeft aan dat het niet fijn is om als fietser je laan te delen met een auto. Schijnveilig, zo wordt de nieuwe situatie omschreven. “Waar verkeer zich mengt, gebeuren de ongelukken.” Veel van de aanwezige omwonenden herkennen zich hier in, anderen vinden de situatie juist veiliger geworden voor fietsers.
De bewoners noemen ook specifieke problemen. Het grote gevaar lijkt hem te zitten in het afslaan. Op oversteekpunten moet echt iets gebeuren. Dat auto’s dicht aan de weg geparkeerd staan en dus het zicht belemmeren, helpt ook niet echt mee. “Ik heb vaak stilgestaan voor ik kon afslaan met mijn kinderen. Nu heb ik bedacht dat ik op straat ga staan als klaar-over.”
Frustratie
Er heerst ook frustratie onder automobilisten. De wegen zouden moeten uitnodigen tot rekening houden met andere verkeersdeelnemers. De meerderheid doet dit waarschijnlijk ook, maar een ongeluk zit in een klein hoekje. “Er hoeft maar onverwachts een fietser aan te komen terwijl je aan het inhalen bent en je hebt een groot probleem”, zegt een aanwezige omwonende die regelmatig met de auto over de Maliesingel rijdt. Vooral e-bikes zijn volgens hem gevaarlijk, die rijden vaak harder dan dertig. De omwonende geeft aan soms harder te rijden om een moeilijke situatie te voorkomen. Hij is niet de enige die dat doet. Een andere omwonende geeft aan dat de weg ook uitnodigt om harder te rijden dan 30 km/uur. Verkeersadviseur Dirk-Jan Hoekstra geeft toe dit te herkennen.
Effectieve maatregelen
Tijdens de bijeenkomst worden de verschillende mogelijkheden besproken om automobilisten minder hard te laten rijden en om de wegen veiliger te maken. Het aantal effectieve maatregelen om de snelheid van gemotoriseerd verkeer terug te dringen lijkt volgens de gemeente beperkt. Het plaatsen van drempels en/of verkeersplateaus kan bestuurders dwingen langzamer te rijden. Maar die oplossing lijkt tijdens een eerdere bijeenkomst, voor directe aanwonenden van de Maliesingel en Tolsteegsingel, uitgesloten te zijn. De aanwonenden vrezen overlast door trillingen en geluid.
Ook handhaving is volgens de gemeente in deze situatie geen haalbare oplossing is. De politie heeft er simpelweg geen tijd voor door beperkte capaciteit, en flitsers zijn een tijdrovend proces en bij wegen waar 30 km/uur mag worden gereden lastig te realiseren. De borden met Nijntje er op en smileys die droevig worden als een auto te hard rijdt, worden onder de aanwezige omwonenden niet serieus genomen. Een omwonende vraagt zich af of het een mogelijkheid is om er fietsstraten van te maken zoals de Prins Hendriklaan, met auto’s als gast, maar daar zijn volgens de gemeente te veel auto’s voor op de Tolsteegsingel en Maliesingel.
Minder doorgaand verkeer op de wegen naast de singel zou de veiligheid bevorderen, vooral omdat dat het verkeer is dat over het algemeen harder rijdt. Een knip zal moeten worden onderzocht, evenals het reguleren van verkeer. Op de korte termijn kan het een idee zijn om duidelijker te maken dat het om een weg gaat waar niet harder dan 30 km/uur mag worden gereden, bijvoorbeeld door het aan te geven op de weg. Ook het aanleggen van zebrapaden wordt geopperd.
Het lijkt er op dat er niet snel iets gaat veranderen op de Tolsteeg- en Maliesingel, maar ook dat het project nog niet is afgesloten. De gemeente heeft er nog een hele kluif aan om de situatie te onderzoeken, te meten en om eventueel met een advies en ontwerp te komen. En als dat eenmaal op papier staat, moet er een besluit worden genomen. En dan nog de uitvoering. Intussen wordt in ieder geval de eerste herinrichting van de wegen naast de singels tot de Kleinesingel afgerond. En dan? We gaan het zien.
Voor de herinrichting van de Tolsteegsingel was het aantal auto’s daar inderdaad te groot om er een fietsstraat zoals de Prins Hendriklaan van te maken. Maar na de herinrichting is het aantal auto’s gedaald, en wel zover dat een fietsstraat wél mogelijk zou kunnen zijn.
Toch zit zo’n inrichting er niet in. Het lijkt mij namelijk onwaarschijnlijk dat de wethouder nog een keer geld kan (en van de gemeenteraad mág) vrijmaken om de singels opnieuw te bestraten. Zelfs als zou blijken dat een fietsstraat dé oplossing is voor de verkeersveiligheid.
Eenrichtingsverkeer van maken?
Ik ben benieuwd naar de actuele cijfers. Heb niet het idee dat autoverkeer significant is gedaald. En waarom ook? Er is nl. geen enkele reden om de Tolsteeg/maliesingel te mijden vergeleken met pre 2016. Hooguit zijn er vervoersmodaliteiten veranderd (in dit deel van Utrecht?). Zou kunnen, maar dat is een andere oorzaak. Maar… kunnen die kutklinkers weg en ajb weer asfalt. De zinloze geluidsoverlast door dat geratel. Echt gotspe dat fietsers over asfalt rijden en automobilisten over klinkers. Dat is de omgekeerde wereld.
Ik woon aan de Tolsteegsingel en heb een aantal opmerkingen. De weg ziet er prachtig uit, afgezien van de beplanting aan de binnenkant, waar blijft het herstel?
Het autoverkeer is zeer sterk terug in aantallen, maar misschien is dat vanwege de Corona periode? Het is nu aardig rustig.
De fietsers zonder licht vrágen om ongelukken, ik zie ze nauwelijks nu het donker wordt.
De auto’s nemen absoluut in snelheid af als ze van een afstand de smily met de aangegeven snelheid zien.
Ik maak het dagelijks mee, vanaf het kruispunt aan het eind van de singel kunnen ze al snel het bordje herkennen.
Gevaarlijk blijft de verboden afslag naar links vanaf het Ledig Erf tot op de Tolsteegsingel.
Ben bijna geschept, doordat het niet mag gaat mnen gauw heel hard rijden, vervelend als je net oversteekt!
Ik woon ook aan de Tolsteegsingel en ben het op alle punten eens met de vorige schrijver (H.J.Diemer). Die verboden afslag vanaf het Ledig Erf ervaar ik als het meest gevaarlijk én – op een goede tweede plaats – de fietsers zonder licht.
Ach wat het het mooi kunnen zijn. De parkeerplaatsen wegnemen en dan was er meer ruimte voor het verkeer. Gewoon twee rijstroken voor auto`s en aan beide zijden stroken voor de fiets en ook nog loopstoepen.
Wat zou dat mooi en fijn zijnen…… de singelwoningen zouden er alleen maar duurder van worden; ik bedoel meer waard, zonder stilstaand blik voor de deur.
Maar dat komt later wel weer aan de orde. we kunnen niet aan de gang blijven met veranderen.
Voorlopig is het best eng om over deze singen te fietsen of te rijden met de auto.
Ik heb hier na de inrichting nogal eens bijna ongelukken zien gebeuren, omdat auto s fietsers in gaan halen vlak voor een onoverzichtelijke bocht. En die zijn er nogal wat op de Tolsteeg- en Maliesingel. Aan de andere kant van de bocht doet een andere auto hetzelfde, en dan zie je, dat de auto s elkaar nog net kunnen ontwijken. Gelukkig is het tot nu toe bij mijn weten goed gegaan, maar ik vraag me af, of er eerst doden moeten vallen, voordat er iets aan deze zogenaamd veiliger herinrichting gedaan gaat worden. Zelf rijd ik liever een stukje om, dan gebruik te maken van deze mijns inziens gevaarlijke route.
Regelmatig wordt er 50 km of harder gereden, veel automobilisten rijden die paar schattige Nijntje bordjes lachend voorbij. Zeer gevaarlijke fietsroute. Oversteken is ook niet eenvoudig met alle verschillende snelheden en gebrek aan rijbanen met auto’s soms rechts, soms in het midden. Auto’s scheuren over het middengedeelte en duiken snel naar rechts bij een tegenligger, waarmee fietsers in de verdrukking (en in gevaar) komen. Gecombineerd met harder dan 30 rijdende speed pedelecs en zigzaggende bezorgscooters. Voor verbetering vatbaar dus. Camera’s liggen voor de hand maar die worden niet snel ingezet. Inrichting als fietsstraat met smalle middenbarriere en 2 rijrichtingen zou veiliger zijn, automobilisten moeten dan achter fietsers blijven en kiezen sneller voor andere route.