Vertel mij Utrecht: tussen Magdalenastraat en Keukenstraat

Het museumkwartier is sinds september vorig jaar verrijkt met een hofje, tussen Magadalena- en Keukenstraat. dat in het teken staat van Anna Maria van Schurman (1607 – 1678), de eerste vrouwelijke studente. 

Anna Maria van Schurman verhuisde rond haar 7e jaar met haar ouders van Keulen naar Utrecht.  De familie kwam oorspronkelijk uit Antwerpen en was overgegaan tot het Calvinisme. Deze geloofskeuze dwong hen om Antwerpen te verlaten. Onder het bewind van de hertog van Alva werden in de Zuidelijke Nederlanden vele Calvinisten vervolgd. Velen werden ter dood gebracht. De familie week uit naar Keulen, later naar de naar de (toen nog) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waar geloofsvrijheid voor protestanten was en vele vluchtelingen zich vestigden. 

Anna Maria was een begaafd kind, leergierig en kunstzinnig. Zij studeerde vele talen, ten dienste van een beter begrip van de bijbel. Zij bleef ongetrouwd. Lange tijd woonde zij Achter de Dom. Mede door bemoeienis van Voetius (de eerste) hoogleraar aan de universiteit van Utrecht, gesticht in 1636, mocht zij bij hoge uitzondering colleges bijwonen, weliswaar apart in een loge. Zij ontwikkelde zich tot een groot geleerde en onderhield contacten met geleerden in binnen en buitenland.  Een van haar publicaties, in 1641, ging over vrouwen en studie. Tot ongenoegen van hen die haar kenden, zoals Voetius, sloot zij zich aan bij de godsdienstig piëtistische sekte van Jean de Labadie, de Labadisten en woonde tot haar dood in de gemeenschap die hij stichtte. Zij overleed in Wieuwerd.  

Een van de luiklokken van de Domtoren, gegoten door Gerard van Wou in 1506, draagt de naam van Maria Magdalena. 

Vertaald uit het Latijn: 

De zondares ben ik, vol liefde en lofgezang 

de toon van Magdalena op de diapente 

des bruidegoms voeten zalfde ik met nardus 

en ik goot tranen, die ik met mijn haren wiste. 

Maria Magdalena is een figuur uit de bijbel, aan wie Jezus na zijn opstanding uit de dood verscheen. Zij wordt vaak getypeerd als een vrouw van lichte zeden. Het Maria Magdalena klooster (ca 1400 –  Magdalenastraat) of ‘klooster der bekeerde zusteren’ ving vrouwen van ‘lichte zeden’ op,  bedoeld voor vrouwen die hun leven wilden beteren. In de middeleeuwen prostitueerden veel vrouwen zich uit noodzaak als gevolg van grote armoede. Uit voorzorg was er in de omgeving van het klooster een verbod op het uitoefenen van prostitutie. Het lukte vrouwen niet altijd om aan het kloosterleven te wennen, sommigen liepen weg en gingen hun oude beroep weer uitoefenen. 

In 1580 werd uitoefening R.K. godsdienst in het openbaar in Utrecht verboden, men mocht wel katholiek blijven. Het klooster werd eerst met rust gelaten. Na diverse bestemmingen werd het in 1890 gesloopt en op dit terrein huizen gebouwd.