Bij de Geertebrug nabij de Geertekerk (13e eeuw) is een lantaarnconsole aangebracht waarop Sint Gertrudis is afgebeeld, zo verzonken in gebed dat muizen ongestoord over haar staf lopen.
Geertruy werd in Nivelles (België) geboren en legde op twaalfjarige leeftijd de gelofte af om haar hele leven aan God te wijden; ze weigerde om te trouwen. Na de dood van haar vader werd het woonhuis, op voorstel van de bisschop, tot klooster bestemd.
Geertruy stierf op 33-jarige leeftijd in 659. Sindsdien werd in Frankrijk, Duitsland, de lage landen haar overlijden herdacht.
Nog steeds wordt op haar naamdag, 17 maart de ‘Ghertrud’ klok van de Geertekerk met de hand geluid.
Dag Ste Geerte,
heilige, zeer te
beminnen!
Hier is Uw kluis,
hier liep ik binnen,
hier kwam ik thuis.
Ik groet het licht,
een glans op Uw gezicht.
Het kijkt door de ramen,
het valt met ons samen,
we worden als woorden
in een gedicht.
Wat ik hier hoorde,
wat ik hier vind?
Dat ik een kind
van God zal wezen,
zij het een oud kind,
zij het een stout kind…
Guillaume van der Graft (pseudoniem van Willem Barnard)
Alleen al in Utrecht zijn 3 kerken en een kapel aan Sint Gertrudis gewijd.
(1) De Geertekerk (r.k.parochiekerk) in de 13e eeuw, nu Remonstrants.
Tijdens de Reformatie in 1580 moest de parochie van de r.k. Geertekerk deze afstaan aan de Protestanten.
(2) De Sint Gertrudiskapel werd de schuilkerk van de r.k. Geertekerk parochie.
Een claustraal huis in de Mariahoek behorende bij het kapittel van de middeleeuwse Mariakerk werd daartoe ingericht, de Sint-Gertrudiskapel.
Rond 1830 kwam er meer vrijheid van godsdienst. In die tijd werd in de kapel het tongewelf aangebracht en de spitsboogramen; de kapel was nu en is nog van buiten af meer zichtbaar.
Het is een van de best bewaarde schuilkerken van Nederland; wanneer opengesteld te bereiken via de Sint Gertrudis kathedraal.
In 1723 ontstond er binnen de katholieke kerk een conflict met de Paus. Van hieruit ontstond later de Oud-Katholieke kerk vanuit de schuilkerk van Sint Gertrudis. Andere schuilkerken, zoals ‘de Jacobus’ aan de Bemuurde Weerd en ‘de Maria Minor’ (nu café Olivier) sloten zich daarbij aan.
(3) De Sint Gertrudis-Kathedraal (Oud-Katholieken) werd in 1912 gebouwd aan het Willlemsplantsoen. Deze is de opvolger van de Sint Gertrudis-Kapel.
Tot de bouw van de kathedraal kwamen de Oud-Katholieken bijeen in deze schuilkerk.
In de schaduw van de Sint Gertrudis kapel ligt het woonhuis van Abraham Bloemaert. Deze bleef katholiek en maakte schilderingen voor de schuilkerken. De leerlingen van Bloemaert zijn bekend geworden als de ‘Utrechtse School’ de
‘ Caravaggisten’ in navolging van de Caravagisten, verfraaiden schuilkerken met hun werk; nog te bezichtigen in de Sint Gertrudis-Kapel.
(4) In 1924 werd de voormalige Sint Gertrudiskerk (r.k.) aan de Amaliadwarsstraat ingewijd.
Sint Gertrudis klinkt erg ver weg vanuit ons vakantieverblijf op Terschelling. Leuk voor een weekje uitwaaien aan zee, maar het knusse stadse van Sint Gertrudis bekoort mij meer. En hier ook muizen in overvloed.