Irena Filippova: “We zijn een muzikaal gezin en Camel zingt met ons mee”

Minimaal drie keer per dag lopen ze met elkaar door de straat, vaak richting het park. De hond en het baasje. Ze lijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wat betekenen ze voor elkaar? In de rubriek “Mijn hond en ik” zoeken we het antwoord.

Jij ook hier? Ik kwam Irena tegen op de gezellige borrel na afloop van de bioscoop première van De Muze van Utrecht. We kenden elkaar van het park waar ik ooit haar hond Camel vastpakte toen hij aan de haal was gegaan. Het werd tijd dat we elkaar spraken voor de rubriek “Mijn hond en ik.” De afspraak werd gemaakt en een paar dagen later zat ik bij Irena op de koffie. Irena Filippova  (haar volledige naam) had een mooi verhaal te vertellen over haar leven in Rusland, muzikale carrière in Nederland en de liefde voor de accordeon. Dat alles gebracht met een aanstekelijke vrolijkheid. Een gesprek waar je opgewekt vandaan komt. En ja, we hebben het ook nog even over Camel gehad.

Irena Filippova geboren in Balashov, Rusland, vlakbij Moskou. “Balashov ligt wel zeven honderd kilometer ten zuidoosten van Moskou, maar voor ons Russen voelt dat vlakbij. In een typisch Russische trein met een coupé voor vier personen, waar koffie en thee gezet werden, kon ik luisteren en wegdromen bij de reisverhalen van medepassagiers, op weg naar de stad. Mijn vader was altijd gefascineerd door alles wat Frans was, mijn grootmoeder sprak Frans en het was de taal die aan het Russische hof gesproken werd. Hij wilde mij ook een Franse naam geven Irène. Maar dat dat werd door de autoriteiten niet goedgekeurd. “Waarom niet Olga? Of Irina?”, maar hij hield vol en het werd Irena. Zo hield hij ook van de Franse chansons en de musette. En als je musette zegt dan zeg je accordeon. Toen ik zes was kwam mijn vader thuis met een Hohner accordeon, voor mij een reusachtig instrument, maar ik viel meteen voor de glimmende steentjes op de kast. Mijn opvoeding was heel gedisciplineerd, zowel thuis, mijn vader was beroepsmilitair, als op school: je deed wat er gezegd werd. Er werd niet gevraagd of ik wel accordeon wilde spelen, ik deed het gewoon zonder protest. ”Ja, net zoals ouders die hun kinderen topsport willen laten bedrijven”, roept haar man Hans uit de keuken.

“Ik dank de liefde voor de accordeon aan mijn vader en zijn discipline”

“Iedere week bracht mijn vader mij achterop zijn scooter naar een Franse lerares voor mijn accordeon les. Hij leerde ook noten lezen en eigenlijk denk ik dat hij mij iets liet doen wat hij zelf ook graag had willen doen. Maar ik dank de liefde voor de accordeon aan mijn vader en aan zijn discipline. Hij had het wel goed gezien want ik bleek talent te hebben. Een accordeon is een draagbaar instrument dat ik kon het meenemen naar feestjes, op de boot of naar de datsja. Het instrument maakte mij een populair meisje in de klas. Op school kon ik goed meekomen en mijn leraren wisten niet of een carrière in de muziek nu wel de juiste keuze voor mijn zou zijn, waarom geen exacte studie? Toch ging ik naar het conservatorium in Rostov en studeerde daar Cum Laude af. Ik was klassiek geschoold, speelde Vivaldi, Bach en Scarlatti maar ook Russische volksmuziek. In Duitsland speelde ik op een accordeonistenconcours en werd uitgenodigd om mijn master te halen aan het Haags Conservatorium.

Ik wist niets over Nederland behalve de bekende schilders, de “rode winkeltjes” van de hoeren en het Oranje voetbal elftal in die volgorde. Na een busreis van veertig uur stapte ik uit bij Amsterdam Amstel en moest mijn, door de hele familie gespaarde, dollars omwisselen in guldens. Ik kreeg voor het eerst een biljet van vijftig gulden in handen en daar stonden zonnebloemen op. Ik heb er vijf minuten naar staan kijken dat er zulk geld bestond. Het eerste jaar sprak ik Duits, mijn vader was gelegerd geweest in Oost-Duitsland waar ik weliswaar op een Russische school had gezeten maar wel één en ander aan Duits had opgestoken alleen al door op de etiketten van potjes jam te kijken. Zo leerde ik ook Nederlands, door goed te kijken en te luisteren en woorden op te schrijven die ik niet kende. Een bevriende zangeres wilde auditie doen in Utrecht voor Hans Visser, gitarist bij Flairck. Haar vaste begeleider, een pianist, kon niet en ze vroeg mij.  

Hans Visser, nu Irena’s echtgenoot is inmiddels aangeschoven en vertelt hoe hij in de Russische volksmuziek was gedoken en een voorstelling wilde maken over Vysotsky, een Russische bard, die wel zeshonderd liedjes over Rusland had geschreven. Hij wilde vijftig voorstellingen door het land geven en kon driehonderd gulden per voorstelling betalen. De zangeres bleef voor dat bedrag liever bij haar man thuis. Maar Irena rekende uit dat zij voor het geld dat zij kon verdienen eindelijk de accordeon kon afbetalen die haar leraar aan het conservatorium voor haar had gekocht. Na een jaar samen optreden, trouwden Irena en Hans en nog een jaar later werd hun eerste kind geboren.  

Waarom een beladen onderwerp als de Gouden Eeuw?

Ze maakten voorstellingen, kregen nog een kind en de jaren schoten voorbij. De produkties die Irena en Hans samen maakten zijn talrijk en uiteenlopend: Russin zoekt Man, Reis om de Wereld in 80 Minuten en Doctor Zhivago om er maar een paar te noemen. Doctor Zhivago, naar het boek van Boris Pasternak spelen ze binnenkort nog een keer. Irina vertelt dat er werkelijk niets Russisch was aan de zo beroemde film: de opnames waren in Spanje , de regisseur David Lean kwam uit Engeland evenals de hoofdrolspeelster Julie Christie. Omar Sharif kwam uit Egypte, de muziek was van Maurice Jarre een Fransman. Hans en Irena gaven Doctor Zhivago en Pasternak het Rusland terug door het leven van Pasternak te ontrafelen. Het werd een drieluik waarin de politiek, het leven van de auteur en de film werden belicht. Maar eerst spelen ze op 10 oktober een voorstelling over de Gouden Eeuw bij in Podium Oost. Waarom een beladen onderwerp als de Gouden Eeuw? Aanvankelijk wilden we het in 2019 gaan spelen het Rembrandtjaar, 350 jaar na zijn dood. Ons idee was om de Gouden Eeuw thematisch behandelen met muziek passend bij de schilderijen. Een reis van Antwerpen, via Dordrecht naar Amsterdam, we laten zien hoe cultuur vanuit de Zuidelijke Nederlanden naar het Noorden en vooral naar Amsterdam werd gebracht.”

“De voorstellingen waren geboekt en de kaarten verkocht en toen zaten we thuis”

“De schilders waren de fotograven van de Gouden Eeuw. We hebben de muziek moeten “lenen”, er zijn immers geen grote Nederlandse componisten uit die tijd: misschien Sweelinck maar die kent niemand buiten Nederland. Terwijl je in de ons omringende landen juist in die tijd de grote componisten had. Dat zal wel onze Calvinistische inslag zijn: doe maar gewoon dan doe je gek genoeg. Verder dan Amsterdam zijn de grote schilders ook niet gekomen. Vandaar dat de belangstelling voor onze voorstelling ook niet in Drenthe of Groningen ligt. Maar toen kwam Corona en maakten we iets mee wat nog niemand had meegemaakt, de voorstellingen waren geboekt en de kaarten verkocht en toen zaten we thuis”.  

Irena zat niet stil, haalde haar onderwijsbevoegdheid en geeft nu muziekles op de Beiaard een kleuterschool in Tuindorp-Oost.

“Toen ik voor mijn eerste les daar naartoe fietste was ik zenuwachtiger voor een klas met dertig kleuters dan voor een optreden met zevenhonderd toeschouwers in TivoliVredenburg. Maar ik vond het geweldig, optreden blijft ook altijd improviseren en dat is lesgeven ook. Alles gaat altijd anders dan je hebt gepland, net zoals het leven”. 

Je hebt een kinderboek over een poes geschreven geïllustreerd door Annet, de zus van Hans, wanneer komt er een boek over Camel je hond?  

“Dat komt er misschien nog wel eens of een voorstelling. Ik zie een vorm voor mij met raadgevingen aan vrouwen die gaan samenwonen of gaan trouwen. Hoe word en blijf je een leuk baasje. Maar ook: heb je wel het juiste “ras” gekozen, geen vervelend moeilijk opvoedbaar soort, maar een beetje gehoorzaam en begin meteen met opvoeden. Honden zijn net als mannen, ze houden ervan om geaaid te worden, willen vrij zijn, lekker spelen en lekkere brokjes.”

“We zijn een muzikaal gezin en Camel zingt met ons mee”

“Blijf je een leuk bazinnetje, dan blijf ik bij je lopen. En bovendien zeurt een hond ook nooit. Inmiddels bepaalt Camel ons leven: waar we op vakantie gaan en in welke auto we rijden, hij is de hoofdpersoon in ons leven geworden. We zijn een muzikaal gezin en Camel zingt met ons mee. Hij zingt wanneer we bij de Rechtbank op het terras zitten en hij de klokken hoort, maar ook wanneer ik thuis zangles geef.”  

Lijk jij op je hond of je hond op jou? 

“Camel is een mix van Hans en mij, hij kan heel erg jaloers zijn en dat zijn wij allebei wel een beetje. Soms is Hans wel eens een beetje jaloers op de aandacht die Camel van mij krijgt, maar dan zeg ik: ”Met jou speel ik op het podium”. Maar ik ben Camel zijn bazin, we zochten elkaar uit. We hadden de keuze uit twee puppies, maar één begon meteen te spelen met de kwastjes van mijn poncho en bleef bij mij. De andere was veel rustiger en veel afwachtender, ik koos voor de eerste. Ik ging op puppycursus, pubercursus en jachttraining, alles om de hond te leren begrijpen. Ik leerde hoe ik hem moest leren “bedienen”, ik leerde zijn handleiding lezen.” 

Voor de voorstelling van Irena en Hans “De Gouden Eeuw” op 10 oktober van 15.00-17.00 uur zijn nog kaarten verkrijgbaar. Toegang 12.50 euro ( eerder bestelde tickets zijn geldig) 

Reserveren: info@podiumoostutrecht.nl o.v.v.datum en aantal personen.