De historische lagen van Het Gildenkwartier

“Ooit wordt Hoog Catharijne nog eens een monument, een monument van de functionele architectuur.” (Historisch Nieuwsblad, 2003) aldus ingenieur A. Feddes, toenmalig directeur van projectontwikkelaar Empeo, die de bouw deed van Hoog Catharijne. Maar met de komst van het vernieuwde stationsgebied, verdwijnt een deel van het functionalistische erfgoed uit de jaren zeventig. Opvallend is dat ook een deel behouden blijft: Het Gildenkwartier. Het Gildenkwartier belooft een interessante mix te worden tussen de architectuur uit de jaren zeventig en het heden. 

Het Gildenkwartier is onderdeel van het Hoog Catharijne uit de jaren zeventig en is voornamelijk bekend bij het grote publiek doordat de Mediamarkt erin is gevestigd. Daarnaast biedt het pand ruimte voor zowel wonen (Gildeveste) als werken. Het Gildenkwartier is gevestigd aan de Catharijnesingel, Smakkelaarsveld en Stationsstraat. Ook Smakkelaarsveld, ten noordoosten van het station, wordt herontwikkeld. De recente ontwikkelingen zorgen voor een nieuwe historische laag.

Werkzaamheden aan het Gildenkwartier

VAN JUGENDSTIJL NAAR FUNCTIONALISME NAAR HEDENDAAGSE ARCHITECTUUR

Door de jaren heen heeft de locatie van het huidige Gildenkwartier meerdere functies gehad. Van begin 1900 tot in de jaren zeventig stond het hoofdkantoor van Levensverzekeringmaatschappij Utrecht ‘De Utrecht’ op de plek van het Gildenkwartier. Dit pand was gebouwd in de Jugendstil en was rijkelijk versierd. De Utrecht maakte in 1974 plaats voor winkels, kantoren en appartementen van de Gildeveste. Dit kwam voort uit plannen uit de jaren zestig. Het stadsbestuur constateerde toen dat het centrum en het station van Utrecht te klein was voor de voorspelde groei van de stad. Het station was aan opschaling toe. Zo ontstonden grootse plannen voor het stationsgebied. Historische gebouwen moesten wijken voor het grote nieuwe station, een winkelcentrum, theater, bioscoop en appartementen. Een van deze gebouwen was ‘De Utrecht’.

Gildeveste 1984, met op de voorgrond tram137 naar Nieuwegein Stadscentrum

Het Gildenkwartier werd de ‘nieuwbouw’ van het functionalistische Hoog Catharijne doordat de oplevering later was dan de officiële opening van het hoofdgebouw. Het bruine meerhoekige gebouw, wordt gekenmerkt door horizontale lijnen en verschillende levels van terrassen voor de appartementen.

De-terrassen-van-de-appartementen-en-de-hoekige-bebouwing-van-het-Gildenkwartier

Bij de bouw van het Gildenkwartier ontstond een discussies over de naamgeving van dit deel van Hoog Catharijne. Een adviescommissie stelde verschillende namen voor van Godfried tot het Jubalkwartier of Tivolikwartier. Na enig briefverkeer met het college van Burgemeester en Wethouders besloot men toch verder te gaan met Gildenkwartier

HERONTWIKKELING GILDENKWARTIER

Samen met Hoog Catharijne wordt het Gildenkwartier vernieuwd. Het functionalistische Hoog Catharijne was gebouwd op grote economische groei. Toch bleek in de loop van de jaren dat het pand niet goed functioneerde in de stad. De originele bruine plint van het Gildenkwartier wordt vervangen door een nieuwe plint in de stijl van de nieuwbouw van Hoog Catharijne. De hoekige vormen van de plint worden rechtgetrokken waardoor de totale oppervlakte van Hoog Catharijne wordt uitgebreid. Bovendien worden de winkelpanden gerenoveerd en de entrees naar de kantoren en appartementen opgeknapt. Architectenbureaus STIR en OZ voeren de herontwikkeling van Het Gildenkwartier uit. De nieuwe plint van het Gildenkwartier zal dit jaar worden opgeleverd.

De appartementen van de Gildeveste worden zo ver bekend niet gerenoveerd als onderdeel van de herontwikkeling van het gebied. Hierdoor ontstaat een interessante samenkomst van de jaren zeventig architectuur met de hedendaagse architectuur. De rechtgetrokken nieuwe plint vormt een contrast met het hoekige originele gebouw. Het Gildenkwartier is zo een van de weinige jong historische gebouwen die overeind is gebleven tijdens de verbouwing van Hoog Catharijne.

Tegenover het Gildenkwarter zal binnenkort het Smakkelaarspark worden ontwikkeld. Een hoogwaardig stadspark en ruimte voor horeca, woningen, een kleine haven en werkplekken zullen voor nieuwe dynamiek zorgen op het vooralsnog genoemde Smakkelaarsveld. Mobiliteitswegen voor bussen en taxi’s komen onder het park te liggen. De route voor fietsers naar het station wordt om Smakkelaarspark heen geleid. Het recreatiegebied wordt gescheiden van de infrastructuur. Hiermee wordt het gedachtegoed van het scheiden van functies uit de jaren zestig en zeventig in stand gehouden.

Plannen-voor-de-herontwikkeling-van-Smakkelaarsveld-met-links-het-Gildenkwartier

HISTORISCHE GELAAGDHEID

Door de jaren heen ontstaan verschillende lagen geschiedenis van de gebouwde omgeving, sommige zijn niet meer te zien, zoals “De Utrecht”, andere historische lagen zoals het zeventiger jaren Gildenkwartier, nog wel. De interessante eclectische mix van meerdere architectonische stijlen, behoudt de karakteristieken van de plek zoals bedoeld in de jaren zeventig. De appartementen van de Gildeveste zullen na de voltooiing van de werkzaamheden, boven het vernieuwde Hoog Catharijne uittorenen als herinnering aan het functionalistische erfgoed uit de jaren zeventig.

De originele hoekige Gildeveste in contrast met de nieuwe plint van Hoog Catharijne