Wethouder Dennis de Vries (PvdA) wil het onbetaalbare Wonen in Utrecht bestrijden. ‘Van woningmarkt naar volkshuisvesting’ noemt hij zijn aanpak. De stad moet meer sociale huurwoningen krijgen. Want die zijn betaalbaar!
Zijn partij, de PvdA, beloofde begin 2022 in het lokale partijprogramma: ‘We verbieden de verkoop van sociale huurwoningen.’ Die zomer trad de Vries als wethouder Wonen aan. Hij zou het college-akkoord uitvoeren, mét deze belofte: ‘We maken bindende afspraken met de corporaties over een stop op de verkoop van sociale huurwoningen.’
Vorige maand publiceerde GroenLinks-PvdA het concept-verkiezingsprogramma voor de raadsverkiezingen van maart. Met deze zin: ‘We blijven de verkoop van sociale huurwoningen verbieden’.
Drie keer ‘Géén verkoop van sociale huurwoningen’…
Deze maand zette Dennis de Vries zijn eigen belofte, de belofte van zijn partij en de toezegging van het stadsbestuur bij het oud vuil. ‘Wethouderdennis’ -naam op de socials- tekende het ‘Volkshuisvestelijk Akkoord’. Verkoop van sociale huurwoningen door de corporaties wordt toegestaan; op grote schaal.
Andere ondertekenaars: de Utrechtse woningcorporaties.
Martin van ’t Klooster is een veteraan in de Utrechtse huurdersbeweging en actief in Woonprotest Utrecht. Van ’t Klooster: ‘Ik begrijp totaal niet waarom wethouder de Vries en het college van B&W dit hebben ondertekend. Dit staat haaks op alles wat sociaal is in onze stad.’
Het frame van de Utrechtse woningcorporaties is dat ze te arm zijn om te bouwen, woningen aan te kopen en onderhoud te plegen. Daarom móéten ze wel verkopen. Zeggen ze. De afgelopen jaren verdienden de corporaties door verkopen honderden miljoenen euro’s extra. De stad verloor duizenden betaalbare huurwoningen. In 2025 is 31 procent van de Utrechtse woningen sociale huur. In 2009 was dat nog 39 procent.
Geen financiële nood
Wie -zoals De Nuk-redactie- met hulp van accountants de corporatie-jaarverslagen doorploegt, treft geen financiële nood. Hoge exploitatiewinsten en enorme vermogens zijn zichtbaar. Twee voorbeelden: de corporaties Woonin en Portaal boekten vorig jaar een exploitatiewinst van 131 miljoen. De twee hadden begin dit jaar een eigen vermogen van bijna 15 miljard euro. Zelfs onder de superstrenge rekenregels in de corporatiesector zouden ze -zonder één huurwoning te verkopen- voor miljarden euro’s woningen kunnen bouwen en aankopen. In het florissante winstcijfer zit de miljoenen-opbrengst van de verkopen niet eens verwerkt.
Want -tegen de gemeentelijke regels- gingen Woonin en Portaal de laatste jaren door met de verkoop van sociale huurwoningen. En ze zijn nog lang niet uitverkocht. Woonin schrijft in haar laatste jaarverslag over 2024 dat het nog 5108 sociale huurwoningen gaat verkopen.
Was tijdens de gesprekken over het akkoord de corporatierijkdom -vooral Woonin en Portaal- onderwerp van gesprek?
Robert Straver, directeur van corporatie van B0-Ex was bij de gesprekken aanwezig. ‘Nee, de financiële positie van de twee grootste corporaties is geen onderwerp van gesprek geweest’, zegt Straver.
Prettige sfeer bij de ondertekening
Het Volkshuisvestelijk Akkoord werd laatst op een zonnige herfstdag getekend in Op Roose, het stijlvolle restaurant aan de Rooseveltlaan, bij de Prins Clausbrug. Op beeld van de ondertekening, uitgezonden door de lokale zender ‘U in de Wijk’, is de prettige sfeer voelbaar. Er zijn bubbels. De aanwezigen zijn blij.
De keuze voor de presentatieplek aan het Amsterdam Rijnkanaal op Kanaleneiland is ironisch. Honderd meter verderop liggen de Qatarflats. Ze vormen het, in beton en glas gegoten, grootste huisvestingsschandaal ooit in Utrecht. Betaalbare sociale huurwoningen werden -door gemeente en corporaties- voor een zeer zachte prijs naar Qatarese sjeiks en Zwitserse bankiers geschoven.
Wethouder Dennis: ‘Het failliet van het idee volkshuisvesting’
De handtekening van ‘wethouder Dennis’ onder dit akkoord is dus opmerkelijk.
In zijn ambtsperiode verzette hij zich -geheel volgens het collegeprogramma- op alle manieren tegen de verkoop van sociale huurwoningen. Hij noemde zich in dit interview met De Nuk zelfs ‘een principieel tegenstander’ van verkoop Wethouder Dennis de Vries over Wooncrisis, de dikke middelvinger van de corporaties en zijn ‘frisse blik’ – De Nuk. Hij beklaagde zich over het bedrog dat Portaal pleegde. https://denuk.nl/portaal-volhardt-in-verkoop-sociale-huurwoningen-tegen-wil-van-gemeente/ Hij liet zich niet misleiden door een peperduur -door gemeente en corporaties betaald- Ortec-rapport vol fouten (link ‘Onafhankelijk’ onderzoek van Ortec Finance verzwijgt corporatiemiljarden – De Nuk …. ). Hij verzette zich tegen valse jaarcijfers die door de corporaties Woonin en Portaal werden gepresenteerd. https://denuk.nl/woningcorporaties-willen-met-misleidende-jaarcijfers-106-miljoen-binnenharken/
Nog dit jaar liet hij zich verontwaardigd uit over hedgefondsen die honderden sociale huurwoningen in onze stad te pakken kregen: ‘Je verzint het niet wat hier allemaal gebeurd is. Sprinkhanen zijn het.’
Twee maanden daarna leek hij het moede hoofd in de schoot te hebben geworpen. Hij verzuchtte, na wéér nieuwe feiten over belastingontwijkende beleggers met honderden Utrechtse flats in bezit, gedemoraliseerd: ‘Dit is het failliet van het hele idee volkshuisvesting.‘
Bestuurlijk Duo Kip-De Vries
Volgens het Volkshuisvestelijk Akkoord is wethouder Dennis nu ‘partner’ geworden van de corporaties. Het begrip valt in de tekst herhaaldelijk. ‘De woningcorporaties en de gemeente staan als publieke partners samen voor het realiseren van deze volkshuisvestelijke opgave’, heet het.
Klopt de bewering? Woningcorporaties zijn geen ‘publieke’ partij. Het zijn stichtingen. Daar is niets publieks aan. Deze niet democratisch bestuurde stichtingen hopen grote hoeveelheden kapitaal op. Ze gaan voor rendement dat niet altijd voor behoud van sociale huurwoningen wordt ingezet.
Het Akkoord is een nieuwe variant van publiek-private samenwerking. Ondemocratisch bestuurde instellingen gaan samenwerken met de gemeente Utrecht die voor de belangen van de Utrechters staat. De gemeente bleek in het woon- en vastgoeddossier al eerder kwetsbaar. De democratische controle door de gemeenteraad werd in het complex gemaakte woondossier steeds onmogelijker. Ook competente raadsleden kregen er geen grip op.
‘Inregelen governance’
Wethouder Dennis de Vries vormt, lezen we in het Akkoord, nu een ‘Bestuurlijk Duo’ met Woonin-directeur Kip.
Wat het ‘duo’ gaat doen?
In bestuurlijk jargon, dat de woningcorporatiesector eigen is, lezen we:
–Uitwerking geven aan de netto-groei garantieregeling:
-Vaststellen eisen en dataset voor monitoring
-Inregelen governance voor vaststelling contingenten
‘Netto groeiregeling’ betekent, in gewone mensentaal: als de sociale huurwoningvoorraad drie achtereenvolgende jaren groeit, mogen de corporaties een derde van de gemiddelde jaarlijkse groei het jaar erna te koop zetten. Meteen stelden de ondertekenaars -met terugwerkende kracht- het aantal voor dit jaar vast: vijftig sociale huurwoningen mogen dit jaar verkocht worden. Deze ‘netto-groeiregeling’ geeft, gezien de bouwplannen, ruimte aan de verkoop van meer dan 3000 sociale huurwoningen.
Tien jaar niet nagekomen afspraken
Over het feit dat de corporaties de afgelopen tien jaar de afspraken voor nieuwe sociale huurwoningen jaar na jaar niet nakwamen, zwijgt het Akkoord.
Wij onderzochten corporatie-jaarverslagen, de jaarlijkse ‘prestatie-afspraken’ tussen gemeente en corporaties en vele gemeentelijke nota’s. Ook raadpleegden we de CBS-cijfers Nieuwbouwwoningen Woningcorporaties- Gemeente Utrecht. Deze cijferbrei heeft dit resultaat: de corporaties voegden tussen 2016 en 1 juli 2025 3769 minder sociale huurwoningen toe dan ze met de gemeente Utrecht afspraken. Ook wanneer je een voorzichtige correctie toepast -een niet opgeleverde woning kan een volgende jaar in de nieuwe afspraak terug komen- gaat het om meer dan 2000 woningen.
In een reactie ontkent wethouder de Vries niet dat de corporaties jaren achtereen te weinig woningen opleverden. Wel neemt hij het op voor zijn ‘partners’. Hij schrijft ons: ‘Het niet opleveren van woningen ligt aanzienlijk genuanceerder dan de corporaties zijn afspraken niet nagekomen. In bijna alle gevallen betreft het uitstel van plannen of vertragingen.’
De corporatie-managers kun je niet aanrekenen dat er ‘technische tegenvallers binnen een project’ zijn, schrijft de wethouder. Ook de gemeente zelf maakt het de corporatietop lastig afspraken na te komen. ‘Omdat we als gemeente terughoudend zijn met sloop/nieuwbouw’, schrijft hij. Waarmee hij bedoelt dat bouwplannen soms niet uitgevoerd kunnen worden. De Vries: ‘We kennen natuurlijk ook gevallen dat de omgeving bezwaar maakt en besluitvorming langer duurt dan gepland. Redenen die niet terug te voeren zijn op corporaties.’
Conclusie van ‘partner’ Dennis de Vries: ‘Dan moet je ergens een streep onder het verleden zetten en samen kijken wat beter werkt.’
‘Het is deprimerend‘
Wat vinden raadsleden van deze reuzeommezwaai van de bevlogen wethouder Wonen?
Pepijn Zwanenberg had namens GroenLinks de portefeuille Wonen. Hij stapte uit de partij en heeft nu zijn eenmanspartij Link.
Zwanenberg: ‘Het is deprimerend. Een hele slechte zaak. Je begrijpt misschien wel dat ik het er totaal niet mee eens ben. Dit is totaal strijdig met het coalitie-akkoord. Ik baal hiervan.’
Meike Hellevoort, woordvoerder Wonen GroenLinks: ‘We vinden het jammer dat het zo gaat. Wij willen helemaal geen verkoop van sociale huurwoningen. Wel fijn dat de samenwerking versterkt wordt om betere resultaten te halen.’
Hebben de corporaties zich de afgelopen jaren aan de toezeggingen en afspraken gehouden?
‘Ik weet dat in de praktijk dingen ingewikkelder zijn, waardoor afspraken niet kunnen worden nagekomen. Deze vraag kan ik alleen beantwoorden als ik me hier op had voorbereid.’
De corporaties leverden afgelopen jaren duizenden woningen minder op dan ze met de gemeente afspraken. Zouden ze die achterstand niet eerst moeten goed maken, voor ze opnieuw sociale huurwoningen gaan verkopen?
‘Dat is een interessante gedachte, waar we misschien in de raad iets mee kunnen.’
PvdA-woordvoerder Wonen Rick van der Zweth is blij met het akkoord. ‘Fijn dat de corporaties de preferente samenwerkingspartij zijn geworden. De mensen zullen dit prima begrijpen.’
Wat wethouder de Vries nu heeft afgesproken is in strijd met het collegeakkoord ’22-’26, namelijk ‘geen verkoop’.
‘De afspraak die Dennis nu heeft gemaakt, is niet strijdig met wat er op dit punt in het college-akkoord staat.’
Denkt u dat kiezers dit zullen begrijpen? Een partij die tegen verkoop sociale huurwoningen is, vind dit akkoord prima?
‘De kiezers zullen dit prima begrijpen.’
Hypocriet
Yvonne Hessel van de eenvrouwsfractie Utrecht Solidair:
‘Dit akkoord van corporaties en gemeente is triest. Verkopen om geld te genereren, terwijl ze geld zat hebben. Deze onderlinge deal van Gemeente en corporaties wordt niet eens ter beoordeling aan de raad voorgelegd. Jaren bleven de corporaties achter met hun woningbouw. En nu dit. Ik vind het hypocriet.’
Gert Dijkstra is van de eenmansfractie Een Utrecht. ‘Een half jaar geleden bespraken we het ‘Stop de Verkoop’ uitvoerig in de raad. Er waren toen geen nieuwe feiten. Waarom moeten we hier als gemeenteraad nu plots heel anders over gaan denken? Het is mij niet duidelijk.’
Dijkstra wil een raadsdebat over de kwestie. Dat vindt begin december plaats.
Wie haar of zijn oor te luister legt in Utrechtse PvdA-kringen hoort dat Dennis de Vries zijn partijgenoten al maanden geleden waarschuwde voor de reuzeommezwaai die hij in petto had. Of het de bevlogen sociaal-democraat makkelijk afgaat? De gemoedsgesteldheid van ‘wethouderdennis’, volgens partijgenoten? Teleurgesteld en boos.
Vrijdag op De Nuk meer over dit dossier.
Waarom verstrekte wethouder de Vries recent onjuiste verkoopcijfers aan de gemeenteraad? Het blijkt uit ons kadasteronderzoek.
(Foto’s bij dit artikel zijn uit video’s van U in de Wijk)
Wie meer wil weten over Wonen, Bouwen en Beleggen in de vierde stad van ons land, zie Ons Woondossier
Laat uw reactie achter
Reactie