De Utrechter Adriaan Florisz (1459 – 1523), de latere paus Adrianus VI, werd geboren in de Brandstraat in de ‘Croywagen’. Het huis stond op plek van de Paus Adriaan school, nu verbouwd tot woonappartementen. Zijn vader was scheepmaker, hij overleed toen Adrianus 10 jaar was.
Adrianus groeide op in de nabijheid van het Regulierenklooster (poptempel Tivoli), in het zuidelijke deel van het laatmiddeleeuwse Utrecht, waarvan het karakter bepaald werd door vele ommuurde kloosters/abdijen, de gasthuizen, kapittel- en parochiekerken. Hij bezocht de Latijnse School ter voorbereiding op de universiteit. In 1476 ging Adrianus studeren in Leuven waar hij in 1490 hoogleraar in de Theologie werd. Desiderius Erasmus, de Nederlandse Humanist (‘Lof der Zotheid’) was een van zijn leerlingen.
Zijn verdere loopbaan is omvangrijk en indrukwekkend. Hij raakte in contact met de Habsburgers (de toenmalige machthebbers). Voor dit hof verrichtte hij bestuurlijke taken. In 1507 werd hij door keizer Maximiliaan I van Oostenrijk aangezocht als leermeester voor zijn kleinzoon, de latere keizer Karel V. In 1517 kocht hij in Utrecht een clausstraal huis, binnen de immuniteit van Sint Pieter.
Dit liet hij afbreken en bouwde op deze plek het huidige ‘Paushuize’ in de voor hem bekende Brabantse Gotiek. Hier wilde hij zijn oude dag doorbrengen, maar hij heeft het huis nooit gezien. In 1522 werd hij onverwacht benoemd tot Paus, de eerste ‘niet Italiaanse’. Zijn pontificaat duurde een jaar. Deze sobere, zuinige noordeling was niet geliefd.
Over de doodsoorzaak van Adrianus wordt soms nog gespeculeerd. Zoals vergiftiging, maar een aanwijzing daartoe, is er tot nu niet. Zijn graf bevindt zich in de Santa Maria dell’Anima in Rome.
Paus Adrianus VI (fragment)
Toen werd je paus en jouw wit
gewassen woorden wekten
slangen onderhuids en wat je
wilde viel in slaap in een rimpel
van de tijd en werd na eeuwen
wakker. Jij overleefde niet.
Je kon niet weten dat jouw strijd
nog alle weelderige tongen splijt
en Utrecht jou niet is vergeten.
Els van Stalborch
Jan van Scorel.
Jan van Scorel (Schoorl, 1495 – 1562) was de onwettige zoon van een dorpspastoor. Ca. 1519 ging hij op reis naar o.a. Jeruzalem. Hij verbleef 2 jaar in Rome om daar de klassieke en Italiaanse kunst te bestuderen. Paus Adrianus benoemde hem als opzichter van ‘het Belvedère’, waar de kunstschatten van het Vaticaan bewaard worden, als opvolger van Rafael.
Na de dood van Adrianus vestigde hij zich in Utrecht. Jan van Scorel bracht de kennis van de schilderkunst van de Italiaanse Renaissance naar de Noordelijke Nederlanden. Dat was van grote invloed. In 1528 werd hij benoemd tot kanunnik van de Mariakerk. Na zijn dood werd in de Mariakerk een praalgraaf voor hem opgericht. Daarop prijkte zijn hier afgebeelde portret, geschilderd door zijn leerling Anthonius Mor van Dashorst.
Het portret van Adrianus is van de hand van Jan van Scorel.
Laat uw reactie achter
Reactie