Het verleden van Utrecht

Vertel mij Utrecht: Jacobikerk

Huybert Duyfhuys

De tufstenen voorloper van de huidige Jacobikerk (3e parochiekerk) bestond al in 1173. Deze werd in de 13e eeuw vervangen door de vroeg – gotische kruisbasiliek die in de daarop volgende eeuwen  uitgebreid werd. 

De ‘Jacobi’, pelgrimskerk’, gewijd aan Jacobus de Meerdere, was van verre herkenbaar aan de hoogste torenspits van Utrecht zodat de bedevaartgangers zich al van verre konden oriënteren op weg naar de stad. (zie column pelgrimage).  

De tornado van 1674 deed de spits sneuvelen en na vervangen te zijn door een laag tentdak werd in 1953 een nieuwe spits aangebracht, weliswaar lager. Onder het orgel in de kerk bevindt zich de grafsteen van Hubertus Duifhuis (1515 – 1581), pastoor van de Jacobi, samen met zijn ‘huisvrouw’ Toen de reformatie (1517) zich in Utrecht manifesteerde, nam Duifhuis een afwijkende houding in over van het opdragen van de Heilige Mis en de uitoefening van de Protestante eredienst. Duifhuis had al moeite met de Rooms Katholieke geestelijkheid van voor de Reformatie evenals met de Calvinistische bewindslieden na de Reformatie. 

Hij nam een gematigde, tolerante houding aan tegenover andere geloofsuitingen en brak in 1578 met de katholieke kerk. Net als Willem van Oranje was hij voorstander van ‘religievrede’. De Prins bezocht eenmaal de kerkdienst in de Jacobi en was onder de indruk van de ‘preek’.  Zo ontstond de belangrijke stroming van de ‘Duifhuisianen’ die ondanks het overlijden van Duifhuis tot 1586 bijeenkwam in de Jacobikerk. Toen werd deze gedwongen op te gaan in de Gereformeerde Kerk van de Calvinisten 

In een van de pijlers van de Jacobikerk is de bewaard gebleven ‘kluis’ van Alyt Pontiaens die daar in de vijftiende eeuw 30 jaar afgezonderd doorbracht, haar leven toegewijd aan God. De kluis is 1.75 bij 2 meter en vermoedelijk de laatst overgeblevene in Nederland. Meer bekend is ‘kluizenares’ Suster Bertken. De ‘kluis’ waarin zij verbleef bevond zich in het (afgebroken) koor van de Buurkerk, aangegeven in de bestrating van de Choorstraat. 

Een kluizenares genoot groot aanzien van de bevolking en had contact met hen vanachter een venster; men vroeg haar om raad of om te bidden of bracht haar voedsel.  

Alyt Pontianus 

Ingekluisd in de Jacobschelp 

vanonder het gotisch gewelf 

zweefde haar ziel naar God 

tot aan de hemelpoort en weer terug 

naar lege zielen die zij voedde 

met het Heilig Brood 

bij haar dood bespeelden 

engelen harp en fluit 

strooiden hemelbloemen 

voor Santiago’s bruid 

koningen en prelaten kregen 

niet zo’n blijk van eer 

Alyt Pontiaans was ingegaan 

in het huis van huis van haar Heer 

Cobie Ruijgrok 

Ook vandaag de dag is het mogelijk om een afgesproken periode in de ‘kluis’ van Alyd Pontiaans te verblijven (gratis) of op een flexwerkplek in de kerk. Men kan er lezen, schrijven, tekenen, nadenken of even tot rust komen, in overleg met via jacobi

Zie ook website ‘Kerken Kijken’ (29/6 t/m 11/9) 

Logo De Nuk
Auteur

Margriet Hoogendoorn

Margriet Hoogendoorn (geboren op 08-06-1943) is een echte Utrechtse. Ze zat vanaf de kleuterschool tot en met de Mulo op de Dompleinschool. Daarna volgde ze de opleiding tot docente drama aan de Academie voor expressie door Woord en Gebaar. Margriet verzorgt als gids al 25 jaar wandelingen in de stad Utrecht. Ze schrijft regelmatig op De Nuk over bijzondere plekken in de stad.

Laat uw reactie achter

Reactie

2 reacties

  • Massegast schreef:

    Anton Geesink is als zoon van Wijk C in de Jacobi gedoopt. In diverse terugblikken op zijn leven sprak hij daarover altijd met een zekere trots. Het standbeeld van Anton Geesink voor de Jacobikerk staat dan ook op een hele juiste plek.

  • Jan Hoogendoorn schreef:

    Nooit geweten dat de Jacobi ook een kluis bezat. Die van de Buurkerk wist ik wel. Weer wat geleerd op mijn oude dag. Ik stuur een link naar onze nicht in Rotterdam, want ik denk dat ze dit wel op prijs zal stellen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *