Donderdag 20 mei jongstleden had een historische, sombere dag kunnen worden voor het aangezicht van het oude hoofdpostkantoor aan de Neude, nu Post Utrecht. Op verzoek van Klaas Verschuure, wethouder ruimtelijke ontwikkeling, werd de gemeenteraad echter verzocht een besluit uit te stellen om de ‘specifieke (ontwerp)verklaring van geen bedenkingen’ af te geven – kort gezegd ‘groen licht te geven’ – voor het plaatsen van een niets en niemand ontziend lichtkunstwerk op de luifel van de bibliotheek aan de Neude 1. Enigszins laat misschien, maar wie weet toch nog op tijd, was het ergens ingedaald dat het misschien goed was om de mening van omwonenden en ondernemers te peilen.
Ik zou willen voorstellen: vergeet de bezoekers van bibliotheek en terrassen vooral niet ook aan te horen. Mensen die zich niet kunnen onttrekken aan de keet, het gedoe, en die de voortdurend knipperende bonte waaier of de weerkaatsing ervan op hun netvlies of zelfs door hun gesloten oogleden en gordijnen krijgen ingemokerd. Onschuldige mensen die gewoon op een terrasje willen zitten staren naar het bijzondere gebouw van architect Crouwel, Post Utrecht. Mensen die een boek willen lenen of kopen, misschien zelfs een kijkje binnen willen nemen. Klaas stelde de gemeenteraad dan ook met vriendelijke groet voor om een ordentelijk lichtplan (lees verder en begrijp hoe belangrijk dat is!) te kunnen opstellen. Vooral daarvoor alle tijd te nemen – niet op 20 mei al een ‘verklaring van geen bedenkingen’ erdoor te jassen voordat het College alle belangrijke stukken ter overweging aan de Raad had kunnen toesturen.
Zinloos lichtgeweld
De oog- en oorslopende finale, van het recente Eurovisie Songfestival kon niet anders en beter worden samengevat als lichtvervuiling, zinloos lichtgeweld – wat het ook echt was. De betrekkelijke leegstand van de coronazaal en de aangeboden magere ‘content’ werden vetgemest met meedogenloos afgevuurde, breinversuffende lichteffecten.
De boodschap, voor zover daar enige opzet was in de gezangen of zelfs maar bedoeld was om terug te vinden, werd geheel en al overschreeuwd door torenhoog oplaaiende fakkels, explosies, woest kolkende vlammen, sterren, strepen en flitsen.
De optredende kunstenaars hadden daar gelukkig geen last van, want zingen en danspasjes maken zou onmogelijk zijn geweest in zo’n strijdtoneel van inslaande bommen en granaten. Dit alles om de televisiekijker waar voor het geld te geven en de boodschap groter te maken dan hij was. Het werd een stapeling van lekker dit, lekker dat en doe daar ook nog maar lekker wat – o wat is dat lekker, misschien kan het nog lekkerder, vlúg, het flambeergasje erover! Maar waarover ging het toch ook weer? Geen idee, maar iedereen was wel lekker bezig, toch?
Geweld, ook al is het licht-geweld, is per definitie fout, dus hoezo de toevoeging zinloos? De Franse mevrouw met haar driewerf Voilà zonder lichtfratsen maar gewoon met zichzelf, won op een haar na het songfestival. Daarover gaat het dus. Geweldloze zin.
Nieuwsgierig maken
Met de lichtkunstinstallatie aan de gevel van architect Crouwels gebouw uit 1924 – zo kabbelt de aanprijzende tekst voort – wordt beoogd op een bijzondere manier de drukte van het plein, met horeca en festivals, te verbinden met de relatieve rust en het meer ingetogen karakter van de bibliotheek. Asjemenou, daar is over nagedacht. ‘Die Kunst des Hineininterpretieren’, zeg daar maar eens nee tegen. En als uitsmijter waar een normale burger niet omheen kan: Het kunstwerk zal (!) de entree van de bibliotheek markeren om zo aandacht te trekken en nieuwsgierig te maken.
Verbinding maken had ook nog gekund; samen een espresso met perfecte crema delen – wat hebben we nog meer in de woordentombola… um…: “Het kunstwerk vormt een staalkaart van de veelheid aan activiteiten die in een moderne bibliotheek plaatsvinden. Dit laat zien dat de bibliotheek niet langer is aan te merken als louter een huis van boeken, maar dat het een intrigerende, spannende plek in de stad voor ontmoeting en ontwikkeling van mensen is geworden”. Aldus de strekking van de masserende woorden van ambtelijke dan wel professionele tekstkneders om het simpele vierlettergrepige woord ‘bibliotheek’ te kunnen vervangen door een hoop fel oplichtend schroot met liflafletters en holle kreten. Study, study, study! Boeken, Boeken, Boeken!
Ongelofelijke kletskoek
Uitgerekend over smaak zouden we niet mogen twisten, terwijl zo langzamerhand toch wel bij iedereen is ingedaald dat ongeveer over elke scheet wordt getwist. Zei ik scheet, maar bedoelde ik misschien ‘alles’? Wacht even – over kunst wordt bar weinig getwist, als het volk weer voor de zoveelste keer wordt gepaaid met de openstelling van pretparken en dierentuinen, gymnastiek in the gym en gymnastiek bij de sekswerkers.
De musea waarvan ik tijdens de zich aankondigende dieptepunten van de coronacrisis een aantal malen heb kunnen vaststellen dat die het nu juist zo ongelofelijk goed in de klauw hielden met time slots, reserveringen en bedenk nog maar wat maatregelen om de relatief kleine groep naar kunst en cultuur hongerenden in goede banen te houden, heb ik nog niet hardop horen noemen. Werd ooit iets gehoord over een museum dat een bron zou zijn geweest voor een nieuwe virale uitbarsting? Kan ook niet, want typen als de om zich heen graaiende, grijpende en knuffelende Baudet, zul je er niet treffen. Eerder houdt museumpubliek graag wat afstand en werd het beperken van de in- en doorstroming als een zegen beschouwd. Het is duidelijk dat bij onze vroede moederen en vaderen het woord kunst is beklijfd als ‘overbodig, duur, luxe linkse hobby’.
Mini-ster en aangever De Jonge, ja, die, de evenknie van onze ratelpratende MP, jazeker, die man van de distributie van de vaccins, die met die modieuze schoenen, vatte het kort maar krachtig samen: (kunst, cultuur) niet essentieel. Nóg een Haagse lul die zelf-ont-aureoolt. In die optiek valt er inderdaad niet over smaak te twisten.
Op BNR, een zender waarvan je het misschien niet verwacht, legde Tjeenk Willink geduldig aan Diane Matroos uit dat kunst, cultuur, contact, zó essentieel zijn dat er nu, ten gevolge van de lange, stelselmatige drooglegging van die ingrediënten, velen onder zware psychische druk leven en er van gevoelens van welbehagen nauwelijks nog sprake kan zijn. Kunst, cultuur, contact. Niet essentieel…tismaar dat we’t weten.
Nog een greep uit de tombola
Vorige nazomer, 2020, mocht er zijn. Het vaak stralende weer vroeg als het ware om creaties en installaties die wel ‘kunst in de openbare ruimte’ worden genoemd. Zo kon dan ook een bijzonder kunstwerk onstaan aan een van de Utrechtse, fantastisch behouden en fraai beschoeide grachten. Ik strooi maar weer met wat bezwerende woorden uit m’n eigen tombola: Het was een levend, dan weer groeiend, dan weer schuchter in zichzelf kerend, bijna ademend werk van de jonge Utrechtse kunstenaar, Anno Nimus. Het verbond uitdagende vormschoonheid in een spectaculair coloriet aan precies dat wat kunst ook best wel mag zijn: jawél, schurend! (Guitig, nudge-nudge!) Een van de meest opvallende intrinsieke boodschappen van Nimus’ kunstwerk was dat het, naast een welhaast weldadige vervrolijking van de schitterende, weidse grachtenwerf, ook de zintuigen prikkelde door de subtiele hint naar de entree van de kelder, waardoor de kijker werd beslopen door een bijna onbedwingbare nieuwsgierigheid: wat speelt zich daar af, daar, achter die entree die soms gesloten, soms op een kier staat?
Ademend kunstwerk de adem benomen
Helaas zullen we het nooit weten. Ordediensten die op platboomschuiten de millenia oude rivierarm van de Rijn afzakten, gehuld in gele en oranje vesten, helpers van de GKP, de Geheime Kunstpolitie, met boeien, pepperspray, knuppels, en hijskraantjes maakten bruut een einde aan het spectaculaire werk van de jonge kunstenaar.
De entree van de kelder werd gesloten en niemand zal ooit weten wat zich erachter afspeelde. Wat ons nog rest is gissen. De entree ging op in de naamloze rij van kelders met stijf gesloten monden waarachter hun geheimen worden bewaard.
Zou het een idee zijn om de GKP, desnoods die te paard, op de Neude te laten ingrijpen? Liefst voordat er een brandstapel aan saaie, goedkoop ogende, povere, flauwe Las Vegas neonimitaties met slappe teksten waaraan slechts analfabeten zich niet zullen storen, omhoog is getakeld. Liefst voordat deze bos Kleine Hiawatha verentooi mij-willen-weten-die geheim-wat gebeuren-achter-ingang, op de pet van Crouwel wordt geplaatst en aangesloten op het lichtnet, en het bijzondere gebouw daarmee is gereduceerd tot speelhal, kermis en songfestival.
HELP! DOE IETS! Red de pet van Crouwel! LAAT JE HOREN VOORDAT HET ZIEN JE VERGAAT!
Dit kan je wel aan de commissie Welstand overlaten. Kijk even naar het afzichtelijke Moxy Hotel op Rotsoord. Vinden ze ook heel mooi.
Een moment van onbedachtzaamheid kan maken dat men jaren schreit.
Uitstekend verhaal. Dit “kunstwerk” is een belediging voor het prachtige postkantoor. Eigenlijk krankzinnig dat we het hier nog over moeten hebben.
Misschien nog wat onkruid tussen de traptreden van het postkantoor?
De logo’s van Albert Heijn moesten wel weg, ben je dan consequent bezig? Welstandscommissie, is dat niet iets uit de 19e eeuw? Beetje schimmige club met kennelijk grote invloed. Helaas, hoe meer controverse het schreeuwerige lichtobject oproept, hoe belangrijker het als kunstwerk zal worden gevonden, dus protest of argumenten zorgen er juist voor dat het plan zal worden doorgezet. De hoop is gevestigd op het gezonde verstand van de gemeenteraad. Of anders is het misschien een idee om het licht altijd uit te laten. Dit versterkt de boodschap van ‘luide’ neonreclames met die van verval, van rust, van eeuwigheid en van duurzaamheid (energiebesparing – check!). De overlast is veel minder en het object verpest het mooie gebouw minder. Het geeft artistieke spanning en discussie, want waarom brandt het niet? Iedereen wint. Ontwerper en gemeenteraad, doe er je voordeel mee.
Neude als Times Square. Er zit al een ezel.
Het is iets als het postkantoor in Las Vegas zetten. Onbestaanbaar.
Felix! Denk aan je hart! Het gebouw van Crouwel is wel wat gewend hoor.
Helemaal mee eens. Absurd dat er serieus over wordt gedacht dit wanstaltige ‘kunst’werk op de gevel van het oude postkantoor te plaatsen. Roept dat gedrocht van een Neudeflat ernaast nog niet genoeg discussie op? Bezint eer ge begint, gemeente, en laat het postkantoor met rust.
Heeft iemand weleens uitgeplozen wat er allemaal aan teksten op staat? Ik onderscheid via de boorg van links- naar rechtsonder: Willem Frede [wie kent hem nog?, en Rik Hermans: wie kent hem nog?], poëzie[?], NU? [??}, boekenboekenboeken [tjongetjongetjonge], nijntje [geen tekst, maar onvermijdelijk beeld], Education [waarom Engels?], stripstripstrip [tjongetjongetjonge], studystudystudy [idem], lectori salutem [oei, Latijn!], literatuur, bibliotheek, Kafka, Librarys [fout, moet Libraries zijn!, en waarom Engels?], omnibus, kunst & cultuur, M [maar dan vierpoot, wat is dit?], lezi [lezing?], Multatuli, STRIP!
Wat een rommeltje! Ja, Multatuli [oei, Latijn!} oftewel Ik heb veel geleden, maar dan onverhoopt in meervoud.
Correcties: lektuur [??, boven “poëzie”], stripsstripsstrips, jecho [onder “literatuur”, Tsjechov?], en iets onleesbaars onder Multatuli (iets met potentia?).
@Bert: je behoort tot mijn dierbaren – wees niet ongerust – mijn hart is zo hard als een steen… Dank voor je waarschuwing, maar opkroppen is veel gevaarlijker.
Ik neem het niet zozeer op voor het gebouw – die stenen kunnen inderdaad wel een stootje hebben – maar voor Crouwel en voor hen die een pak redenen hebben om niet voor zo’n berg smakeloos ongerief te gaan. Niet alles waaraan kunstfluisteraars, kunstpausen en kunstautoriteiten hun zegen hebben gegeven, moet per se in de publieke ruimte te worden gesmeten. Over kunstenaars van wie geruisloos werkstukken zijn verdwenen heb ik het later nog wel eens. Maak intussen eens een wandelingetje op de onkruidtrap, je-weet-wel, maar pas op dat je niet valt en iets breekt! (Bij de arbeidsinspectie komt zo’n trap er niet door…)
Een reactie uit mijn hart gegrepen!
Jammer dat we de reactie van Jan Juffermans sr. hierover niet meer kunnen horen/lezen! Utrecht heeft te weinig goede Kunstcritici!
Laten we allen -zodra deze lichtinstallatie aangezet wordt- weggaan van de Neude, weggaan van het dan ‘blauw gekleurde’ bier in de glazen en de ‘groene onsmakelijk ogende’ witte wijn! Weg van het geflikker van storende lichten aan je ogen!
Zoek een rustig terras op, er zijn er genoeg in de binnenstad!
D66 is toch zo van/voor de horeca hier in Utrecht! Ze kunnen zich beter inzetten voor betaalbare woningen voor echte Utrechtse starters en senioren. Zij willen al jarenlang uit hun grote woningen, maar wél in hun buurt blijven wonen.
Alsof je naar een uitvoering van Beethovens 9e gaat, en Bassie en Adriaan in het voorprogramma zItten. Willem Alexander in een leren string is misschien ook wel leuk en vraagt dezelfde mentale inspanning.