Het Takataka probleem

Op haar vijftigste gooide Annie de Laat het roer radicaal om. Ze nam afscheid van het luxe leven en begon een school in Zanzibar. Duurzaamheid staat in de lessen centraal. Op De Nuk deelt Annie regelmatig haar ervaringen.

Takataka is een van de Swahili woorden die in mijn hoofd blijft plakken. Omdat het leuk klinkt. Maar het betekent afval, rotzooi. 

 Afval was er altijd al, overal waar mensen zijn. De laatste 100 jaar is het een wereldwijd probleem geworden. Het afval is vertienvoudigd in deze tijd, en als er niks verandert is er in 2025 drie keer zo veel als in 2009. Oorzaken zijn industrien, toename bevolking, andere producten en andere leefstijl: single use en een weggooi cultuur.  

De hoeveelheid afval verschilt sterk: een inwoner van de VS levert per jaar zo’n 807 kg, een Europeaan 431 en een inwoner van Afrika 168 kg. Er is een relatie tussen inkomen en afval. Hoge inkomen landen produceren 43 % van het afval op de wereld, met 16% van de populatie.  

Afval op Zanzibar

Afval is sinds 30 jaar een groeiend probleem op het eiland. Door toename van de bevolking, toestroom toeristen, en ook hier meer en moderne producten, van en/of in plastic. 30% van het afval wordt opgehaald en naar open stortplaatsen gebracht. De rest wordt begraven, gedumpt, verbrand, of waait weg. Weg is natuurlijk niet niet weg.  

Plastic tasjes zijn sinds 12 jaar verboden op Zanzibar. Hiervoor lagen en hingen de blauwe tasjes overal. Die zie je niet meer, maatregelen kunnen helpen.  

Een mannetje uit het dorp 

Een aantal hotels hebben een overeenkomst met een bedrijf om afval op te halen Veel hotels niet, ze zeggen dat dit te duur is, of het bedrijf niks met gescheiden afval doet. Wat doen ze dan met hun afval? Nou, daar hebben ze een mannetje uit het dorp voor. Dat lijkt heel ok (zo zorgen we ook nog voor wat inkomen voor een arm mannetje), tot de vraag:  waar laat hij dan het afval? Dat willen we niet weten. Weg is weg.  

Takataka in het dorp Paje  

 Vroeger waren er niet veel mensen en het afval was organisch: resten van groenten, vis en fruit.. Het werd begraven, verbrand of naar het strand gebracht. Met vloed nam de oceaan het afval mee. Weg was weg.  

Paje is sinds een jaar of 10 een hotspot voor toeristen. Vanwege de palmenstranden, de meer dan mooie kleuren van de oceaan en de wind: voor de kiters. Hotels en restaurants zijn in korte tijd uit de grond gestampt, vooral op de kustlijn. De meeste hotels zorgen ervoor dat het strand voor hun gebouw er opgeruimd uit ziet. Regelmatig worden door mensen die zich zorgen maken over de vervuiling beachcleanups georganiseerd, zodat het strand er weer even netjes bij ligt. Maar de meeste zooi ligt in de oceaan. En een goede bestemming voor het opgeraapte afval is er niet.  

Beachcleanups 

Zijn natuurlijk prima acties. Alleen, als er structureel niets verandert dan rapen we over 30 jaar nog steeds rommel op. Het Is beter om te voorkomen dat afval op op het strand of op straat of in de bush terechtkomt.  

In het dorp ligt letterlijk overal afval, op en naast de paden, ook vlakbij de huizen. Er zijn geen afvalbakken, er is in het hele dorp 1 centrale plek waar mensen hun afval naar toe kunnen brengen, en wat regelmatig door de overheid wordt opgehaald. De stortplaats is midden In het dorp, te klein en te ver weg voor de meeste inwoners. Die daarom maar doen wat ze altijd al deden: het afval begraven of verbranden of dumpen.  

Op weg naar oplossingen  

We gaan in gesprek met de nieuwe sheha (burgemeester) van Paje. Misschien kunnen we samen werken aan oplossingen? De sheeha ziet het probleem natuurlijk ook. Hij vertelt dat hij al 30 jaar aan clean ups doet. Maar ermee is gestopt omdat het teveel is geworden. Teveel afval, er is geen goede afvalplek, mensen zijn niet op de hoogte van het belang van zorg voor afval. En daar is het armoedeprobleem. Winkeliers bijvoorbeeld kunnen hun afval laten ophalen voor 5000tsh (2 euro) per keer. Dat vinden ze teveel geld, dan liever dumpen.  

Maar het goede nieuws is: de sheha wil graag meewerken aan een structurele oplossing. Zodat het probleem voor zijn dorp wordt opgelost en als voorbeeld voor andere plekken kan dienen. Hij vindt het zijn plicht: om te werken als een slaaf voor een toekomst voor de volgende generaties (zijn woorden). Dus: we hebben een comitee wat een plan gaat maken, met de sheeha als voorzitter, en stakeholders: hoteleigenaren, een paar mensen van het dorpsbestuur, de jeugdorganisatie en onze school. En natuurlijk met de vrouwen uit het dorp.  

De vrouwen uit het dorp

Een paar vrouwen uit het dorp konden de rommel op straat niet meer aanzien. Elke week nemen ze een stukje van het dorp en rapen het afval op. Elke week opnieuw. Waar laten ze dit de rommel dan? Tja, daar is geen plek voor. Dus het meeste wordt verbrand. Ook niet goed, maar dan is het wel weg.