Op haar vijftigste gooide Utrechtse Annie de Laat het roer radicaal om. Ze nam afscheid van het luxe leven en begon een school in Zanzibar. Duurzaamheid staat in de lessen centraal. Hieronder vertelt Annie over het boek dat ze schreef.
Het boek over duurzaam toerisme is af. En het heeft alles: drama, informatie, geschiedenis en mooie plaatjes. Het boek beschrijft de algemene geschiedenis van toerisme, de economische, sociaal culturele en milieu impact, en de beweging naar meer duurzaam toerisme. Daarnaast gaat het in op alle aspecten van het toerisme op Zanzibar. Het idee is om studenten op Zanzibar door dit lesprogramma te laten zien wat er gebeurt, wereldwijd en op hun eiland, en na te denken over alternatieven en werkmogelijkheden. En dat via hen, ook hun dorpen en families mee kunnen werken aan hun toekomst en de toekomst van hun eiland.
Ik wist voor ik begon niet veel meer dan wat flarden over toerisme en de impact ervan. De echte omvang en de gevolgen economisch, sociaal cultureel, en voor het milieu zijn groter dan ik wist. Het boek gaat ook over toerisme naar ontwikkelingslanden. De gedachte dat toerisme toch juist prima is als het met respect wordt gedaan, omdat het inkomen oplevert, is veel te kort door de bocht om het zacht uit te drukken. Geld (als dat al zaligmakend zou zijn) komt vooral terecht bij investeerders, terwijl lokale bewoners direct de nadelige gevolgen ondervinden. Wij reizen naar arme landen op zoek naar zo authentiek mogelijk levende volken en ongerepte natuur, genietend van luxe en comfort terwijl basisvoorzieningen zoals water en stroom voor de lokale bevolking onder hoge druk staan. Ontwikkelingslanden zijn in het bijzonder kwetsbaar voor het consumerend toerisme in elk opzicht sociaal cultureel, economisch en voor het milieu. Het nieuwe kolonialisme wordt wel gezegd.
Op Zanzibar bijvoorbeeld: Zanzibar is een laag inkomen ontwikkelingsgebied. Het aantal toeristen is in minder dan 30 jaar toegenomen van rond de 30.000 per jaar naar meer dan 500.000. In het toerisme hebben meer dan 20.000 mensen werk, en de sector de beslaat inmiddels zo’n 30% van het BNP. Het aantal mensen wat leeft onder de armoedegrens is in deze periode echter slechts afgenomen van 35 naar 26%. De toeristische sector heeft op Zanzibar maar enkele verbindingen met de lokale economie en draagt nog nauwelijks bij aan vermindering van de armoede, volgens de Wereldbank in 2022.
Het is dan ook niet zo gek, dat nogal wat mensen op het eiland niet heel blij zijn met de stromen toeristen. Ze zien vervuiling, hun plekken die bij de zee worden ingenomen door hotels, ze hebben last van harde muziek, water en stroomvoorzieningen die haperen in het hoogseizoen, toeristen die zich respectloos gedragen en meer. Dit blijkt uit onderzoek van Unicef. Kortom, dat de vlag niet echt uithangt is begrijpelijk en terecht. Als toerist merk je daar niets van: je hoort nog steeds Hakuna Matata en Karibu en ziet de oceaan, de prachtige hotels met wuivende palmen en vriendelijke mensen.
Happiness en Goodluck: Follow the Tourist
In het boek volgen we Happiness en Goodluck op hun vakantie op Zanzibar. Van aankomst op het vliegveld, hotel, uitstapjes, eten tot en met shoppen. Elke stap die ze zetten wordt bekeken op impact op het environment. Met dan de vragen: kan het anders, wie is in charge, wat kan jij doen en kan het werk opleveren? Want ja, ook hier willen studenten natuurlijk werk en geld voor hun toekomst. En het liefst op hun eiland.
Dan maar niet meer op vakantie of toeristen wegjagen?
Dat is niet de strekking. Maar het is wel belangrijk om niet alles zomaar te laten gebeuren en werk te maken van niet erg schadelijke activiteiten en producten. En natuurlijk, dat je weet wat je doet en waar je heen gaat, als je degene bent die op vakantie gaat.
Ik ben een perfect voorbeeld
Wat ik heb gelezen over de impact van toerisme was nogal schokkend. Maar ook dit: Abdulsatar, de leraar die de lessen op Zanzibar geeft, had mij gevraagd ook mijn eigen ervaringen in het verhaal op te nemen. Dat is boeiend voor de studenten zei hij. Nou, niet alleen voor de studenten. Ik heb mijn reisverleden in het boek verwerkt. Vanaf mijn opa en oma die nooit de zee hebben gezien en op zondag een stukje over hun boerenland liepen. Over de eerste keer kamperen met een geleende tent en aardappelen mee, de eerste vliegreis en de verre reizen naar exotische oorden. Mijn eigen geschiedenis in 50 jaar, dat is precies de periode waarin het toerisme booming werd. Ik ben het voorbeeld van de naïeve toerist in deze tijd die niet nadacht, ervan uitging dat de sky the limit is en alles wel goed zou komen. De voorzichtige beweging naar meer duurzaam toerisme is er pas sinds een jaar of 10. Ook hierin ben ik, schrijf ik met schaamte, geen uitzondering.
Zanzibar
Vanaf augustus wordt het programma op Zanzibar gegeven, door Welcome Ideas. Dit is een NGO die jongeren van Zanzibar opleidt voor banen in het toerisme, en duurzaamheid in hun CV hebben opgenomen. De jongeren die het algemene deel From Earth to Zanzibar hebben gevolgd zijn bijzonder geïnteresseerd en betrokken.
We willen ook kijken of hotels en anderen in de sector hun staf willen opleiden in zo duurzaam mogelijk toerisme. Als ze slim zijn doen ze het, want het is wel de toekomst.
Je kan meer lezen en ook iets doen
Als je geïnteresseerd bent in het boek of het programma: mail dan naar: annie.delaat89@gmail.com. Voor 20 Euro kan je het kopen, het geld gaat naar de Stichting STARS@ZANZIBAR, die het programma financiert.
En voor iedereen die op vakantie gaat of is: een mooie tijd en neem je verantwoordelijkheid, ook als toerist.
Wat een mooi verhaal Annie! Wat zou het geweldig zijn als het boek ‘from earth to Zanzibar’ zowel door inwoners en toeristen gelezen wordt. Zodat er inzicht ontstaat hoeveel (kleine) stappen je zelf als toerist en bewoner kunt zetten. Heel veel succes met het verspreiden van het prachtige boek!!
Prachtig, Annie! Dat toerisme lang niet altijd een zegen is voor de lokale bevolking zal voor velen een openbaring zijn. Ik hoop van harte dat je boek bijdraagt aan meer bewustzijn bij de studenten en bij de toeristen.