Essentaksterfte

Bloeyendael, Utrechts enige natuurpark, kun je vinden aan de rand van de stad in Oost. In de Coronatijd hebben steeds meer mensen dit prachtige natuurgebiedje ontdekt om te wandelen. 

Maar helaas is een belangrijk deel van het park, door de kenners Bloeyendael 2 genoemd, al sedert december met hekken hermetisch afgesloten. De reden: essentaksterfte. Deze bomenziekte houdt behoorlijk huis in Utrecht, maar Bloeyendael blijkt het hardst getroffen. Alle essen zijn aangetast, ziek of al dood. 

Sommige genetische varianten van de es kunnen soms wel weerstand bieden aan de schimmel die  essentaksterfte veroorzaakt, maar de essen in Bloeyendael zijn van een soort waarvan bijna alle exemplaren dood gaan. Vorig jaar begonnen er al bomen om te vallen, reden voor de gemeente om aan de kant van de Biltsestraatweg vanwege het fietspad daar, de essen rigoureus te snoeien. Wat rest zijn kale boomstammen, die nog verwijderd moeten worden, net als de overige essen. Die kap is echter tot nader order opgeschort.

Het betreft namelijk een heel kwetsbaar deel van het gebied, vol zeldzame planten en diersoorten. Zo wonen er vleermuizen, ringslangen en een bijzondere hagedissoort. In plaats van de kap voortvarend aan te pakken, ontstonden er discussies tussen verschillende afdelingen van de gemeente en werd er besloten eerst door een extern bureau een ecologisch rapport te laten uitbrengen. Geheel volgens de huidige wet- en regelgeving met betrekking tot. grote kapprojecten. Dat rapport van professionele ecologen die minutieus onderzoek doen naar alle voorkomende soorten op Bloeyendael 2 laat nog op zich wachten, er moeten nog onderzoeken worden afgerond.

Natuurlijk gaat het ook om geld. Bij park- en natuurbeheer wordt tegenwoordig gebruik gemaakt van groot materieel en dat is niet bepaald goed voor kwetsbare natuur. Dat hebben we op Bloeyendael al meerdere keren kunnen constateren. Maar met een andere aanpak, bijvoorbeeld met een grote kraan vanaf de Biltsestraatweg, nemen de kapkosten flink toe.

En die kosten kunnen nog verder oplopen als er zeldzame diersoorten gevonden worden die dan eerst gevangen moeten worden en wellicht in een andere habitat uitgezet, voor er met kap begonnen kan worden.

Ik moet denken aan een keer, jaren terug alweer, dat de toenmalige ecoloog en parkbeheerder, Theo de Ronde,  iets bedacht had om bij het baggeren van de watertjes in Bloeyendael de libelle soorten rijkdom te waarborgen. De bagger werd in grote tubes gestopt en bleef maandenlang liggen. Toch zijn er van de 28 soorten destijds heel wat minder aan te treffen tegenwoordig.

Theo de Ronde heeft ooit water op Bloeyendael 1 laten wegpompen, nadat bij het vernieuwen van een dam annex loopbrug bij het begin van Bloeyendael aan de kant van de Waterlinieweg, water van de Biltse Grift het water op Bloeyendael 1 was ingelopen. Was een apart gezicht, zo’n grote lege poel midden in de zomer… Maar de kikkerstand werd gered en de snoeken gebruiken het bewuste water nog steeds als kraamkamer.

Die watertjes zijn desondanks niet van echt goede kwaliteit. Volgens de huidige parkbeheerder, Daniël van Heusden, komt dat o.a.door stikstof en door de uitwerpselen van honden, welke stoffen bij regen uitspoelen in het grondwater, wat de basis van de watertjes vormt.  Het blijft een spanningsveld, honden in het park.  Ze moeten er aan de lijn blijven. Helaas houdt niet iedere hondenbezitter zich eraan.  De opeenvolgende parkbeheerders  hebben wel alle begrip dat ook mensen met honden, voor de Coronatijd de meeste bezoekers, graag van het park willen genieten.  Maar het zou fijn zijn als ook die zich bewuster werden van de schade die sommige loslopende honden aanrichten aan het kwetsbare natuurgebiedje.  

Aangezien er ook veel vogels nestelen in het natuurpark, is kap van de essen voorlopig niet aan de orde.

Daniël van Heusden heeft goede hoop dat voor het eind van het jaar de onderzoeken zijn afgerond en de kap kan plaatsvinden. Dat zal een fikse kaalslag geven. Na de kap moet bekeken worden wat er spontaan opkomt, ook als het essen zijn, mogen ze in principe weer gaan groeien. Maar nieuwe essen aanplanten gaat niet gebeuren.

Ondertussen kun je een van de -nu nog- mooiste delen van Bloeyendael niet bezoeken. En blijft het zaak om in het park alleen op de paden te wandelen. Vanwege de kwetsbare natuur.