Een volkomen verlaten Oudegracht met de Winkel van Sinkel als stil bolwerk. De Zadelstraat, geheel leeg, met blik op de Domtoren in de steigers. De passage onder de toren door naar het vacuum van het Domplein. Het zijn de openingsbeelden van Desolate Streets of Utrecht City van de Utrechtse filmmaker en ontwerper Adriaan de Koning. De stad zonder mensen. De Konings film moet inmiddels heel vaak bekeken zijn door Utrechters die het centrum voor een tijd liever mijden. Utrecht als ghosttown: het ziet er geweldig bizar uit allemaal. Zoals Belgen het zeggen: er is nog geen kat op straat.
Juist nu, de tijden van corona is het voor filmers en fotografen hoogst verleidelijk om erop uit te gaan en de ultieme leegte van het virustijdperk vast te leggen. Het is spookachtig, grimmig, spannend en eng – alles van oude futuristische films over de ondergang van de mensheid. Voor die film hoeft een maker alleen maar zijn eigen deur uit te stappen. Adriaan de Koning heeft dat gedaan, ook om niet werkloos thuis te zitten. Hij trof Utrecht als een fantastische decor voor een thriller zonder acteurs, onder het vastleggen van een bizarre werkelijkheid.
De film is een document van grote historische waarde
Verder over de Oudegracht, het Ledig Erf, de Catharijnesingel, de Nieuwegracht, Achter de Dom, Janskerkhof, Neude, Vredenburg, Weersingel, Amsterdamsestraatweg, Viestraat, Oudegracht, Vismarkt, Mariaplaats. Het is fascinerend om met De Koning mee te gaan over wat voor hem behoort tot een vaste route, met alles van de markante plekken van Utrecht. De enige trucage die hij heeft gebruikt was de keuze van het tijdstip van opname. Hij moet er vroeg voor zijn opgestaan op een stralende lenteochtend waarop nog geen mens op straat was. Utrecht is nog niet helemaal zonder menselijke beweging, is gelukkig nog vast te stellen. Toch is zo een treffend beeld ontstaan van een prachtige, ontzielde stad. Een document van grote historische waarde.
In het historisch archief heb ik ruim voor het uitbreken van de coronacrisis wel eens beelden gezien van lege Utrechtse straten en grachten. Dan was het de filmers om de schoonheid van gevels en bruggen te doen, zonder veel mensen die hinderlijk in beeld liepen. Laten we wel zijn: het is ook het oude zondagbeeld van Utrecht als oersaaie provinciestad.
Dit verlaten Utrecht biedt Utrechtse cineasten als Jos Stelling en Robert Jan Westdijk een droomkans
Dit is anders. Adriaan de Koning heeft de stad willen filmen zoals hij eruit ziet als resultaat van de door het virus veroorzaakte totale opsluiting. Misschien had hij toch ook een paar beelden moeten maken met enkelingen op een hoek, of op een brug om iets van eenzaamheid en ontreddering te laten zien.
Toch is er hoop. Dat laat Adriaan zien met de afsluitende titels, bij glijdende beelden over de lege Mariaplaats: Our Streets will be full of life soon. Hold Tight. Daarmee verwoord hij de hoop en het ongeduld van velen, verbonden in binnenballingschap.
Een speelfilm zit er natuurlijk ook in. Dit verlaten Utrecht biedt Utrechtse cineasten als Jos Stelling en Robert Jan Westdijk een droomkans om zonder een grote crew alvast materiaal te draaien voor zo’n film, met extra shots van buiten het UMC en het Diakonessenhuis. Er is niet veel verbeelding nodig voor de invulling van een scenario vol ontreddering en vasthoudendheid.
Onheilstitel: Covid Utrecht. Ik houd me aanbevolen voor andere titels.
Beste Jeroen, een stad zonder mensen is naargeestig, eng en feitelijk geen stad. Als je zomers op zondagmorgen (7 uur) door de stad wandelt kom je hier dicht bij in de buurt. Het bijzondere avondlicht is immers op film makkelijk alsnog te realiseren. Ik zoek een briljant idee. Wat denk je van een blote bips op een fiets en dat wij samen daar dan met een camera achteraan rennen. Tja en dát moet natuurlijk ook weer gefilmd worden (Robert Jan Westdijk?). Ik ruik een klassieker.