Dag winkel  

Het was Fenna’s laatste dag als medewerker van de Literaire Boekhandel. 

‘Hallo winkel.’  

Ik zet mijn tas in het opberghok, start de computer, verwissel de kranten van gister voor die van vandaag en tel het geld in de kassa. 

De eerste keer dat ik al deze dingen deed, was begin januari 2018. Een collega legde uit hoe alles werkte en na een maand of vijf kon ik alleen staan. Lange tijd was zondag mijn vaste dag. Meestal vertrok ik vroeg van huis en nam een ontbijtje bij Jozef, waar ik op mijn telefoon de uitzending van VPRO Boeken bekeek. Om half één liep ik naar de Lijnmarkt 17, deed de piepende paarse schuifpui omhoog, groette een buurvrouw en opende de deur.  

‘Hallo winkel.’ 

Het is een abnormale dag vermomd als een normale dag; vandaag werk ik hier voor het laatst. De Literaire Boekhandel moet sluiten, omdat de nieuwe eigenaar van het pand er iets anders mee wil doen. Voor ons is er geen andere plek – na ruim dertig jaar is het voorbij. 

Nog vóór openingstijd haalt de tijdschriftenkoerier vijftien volle retourdozen op. Net als de meeste boekenkasten is nu ook het tijdschriftenrek leeg. 

‘Wat een ellende,’ merken klanten op. De afgelopen maanden gingen gesprekken nog zelden over boeken, maar over de sluiting. Ik had niet voorzien dat zoveel mensen zo zouden meeleven. Wat erg, zeggen ze, kan er dan niets gedáán worden? Waarom beschermt de gemeente jullie niet? We zijn toch een City of Literature? Ze vragen of we al nieuw werk hebben. We zeggen dat het met ons wel goedkomt. 

Een man op leeftijd loopt verwoed hoofdschuddend een rondje. ‘Als ik die ploert tegenkom,’ daarmee bedoelt hij de nieuwe pandeigenaar, ‘dan gooi ik hem in de gracht, dat beloof ik je.’ Weg is hij. Een vrouw koopt hier het zoveelste en laatste boek voor haar kind en geeft me een hand. ‘Bedankt voor alles.’ 

Het is verzengend warm vandaag – waarom zouden we de airco nog laten maken – en er komt soms een half uur niemand. Dagjesmensen lopen voorbij als een vertraagde film. Dan parkeert iemand haar fiets voor de pui, het is mevrouw E., een enthousiast, belezen mens. Twee keer per week drinkt ze koffie bij Orloff aan het Wed en komt daarna altijd hierheen om over boeken te praten. De laatste weken komt ze vaker: ‘Vermoedelijk is het goed om te zien hoe het langzaam verdwijnt.’ Ik weet niet wat ik moet zeggen. ‘Een einde is altijd een nieuw begin,’ zegt mevrouw E. wijs, ze legt een hand op mijn arm. ‘Ach, meisje toch.’ 

Begin van de middag belt de eigenaresse om te zeggen dat de winkel vroeger dicht mag, omdat het te rustig is, te warm – er zijn toch bijna geen boeken meer om te verkopen. Ze heeft gelijk. Ik bel een van de collega’s met wie ik bevriend ben geraakt. Zij komt gauw naar de winkel zodat we samen de laatse momenten kunnen delen. Ik maak nog wat foto’s. De collega merkt op dat het me niet zal lukken te vangen wat ik probeer te vangen. Ze heeft gelijk. 

Om 14.00 uur gaat de schuifpui naar beneden. ‘Dag winkel.’ Woensdag 24 juli 2019. We hebben een heerlijke middag in de zon aan het water. 

Peter Drehmans van de Utrechtse stadsdichtersgilde heeft speciaal voor de Literaire Boekhandel een gedicht geschreven dat we de afgelopen tijd op ansichtkaarten aan al die lieve klanten hebben meegegeven. Ik deel het nog één keer graag met u. 

 Weg 

(I.M. Literaire Boekhandel) 

Zij die gaan sterven 

zij die in boeken wonen 

zij die door verhalen dwalen 

zij die de raadsels vergroten 

zij die in luchtkastelen geloven 

groeten u 

Al het weerloze is niks waard 

in de hersenkamers van de appartementendenkers 

De zin van zinnen, de betekenis van tekens, 

het veelzeggende van het onzegbare zegt 

hun niets, niemendal, nul komma nul 

Op nummer zeventien blaakten de letteren 

dertig jaar lang, nu staan daar dof en kil 

de letters van het contract 

de letters van de wet 

de letters der ongeletterden 

De boekenhoedsters verdreven 

De kasten geplunderde schrijnen 

De adelaar neergehaald: 

een blinde bladzijde op de Lijnmarkt