Avenue Kondratieff

Onze mooie binnenstad kent een straat die hemelsbreed exact 1 kilometer lang is, maar die van singel tot singel maar liefst acht verschillende namen heeft: Vredenburg, Lange Viestraat, Potterstraat, Neude, Lange Jansstraat, Janskerkhof, Nobelstraat en Lucasbrug. Dat is gemiddeld 125 meter per straatnaam – voorwaar een mooie handel voor de straatnaambordenfabriek. Het verreweg langste onderdeel van deze historisch gegroeide namenwarboel is de Nobelstraat, die is niet minder dan 220 meter lang. Ooit was de Nobelstraat smaller, maar ruim een eeuw geleden is hij verbreed om de doorgang van het toenemende verkeer te faciliteren. Aan weerszijden zaten winkels, maar dat was vroeger. Tegenwoordig zit er vooral horeca. Veel horeca. Die bedrijfstak trekt publiek aan, en dat publiek komt grotendeels op de fiets die ergens moet worden gestald en in principe – maar daar is geen garantie op – ook weer zal worden gebruikt om huiswaarts te keren. Er rijden verder ook meer dan duizend bussen (men zegt 1300!) per dag door de straat, dikwijls harder dan de toegestane 30 km/h. Aan beide uiteinden van de Nobelstraat bevindt zich een fraaie en lommerrijke buitenruimte die af en toe als luidruchtige festivallocatie wordt gebruikt; het Janskerkhof en het Lucasbolwerk. En tot overmaat van overlast wonen er ook nog mensen. De combinatie van dit alles is geen ideale situatie – ik druk me diplomatiek uit. 

Maar waar niemand ooit rekening mee houdt, is de optelsom

Combinaties van dingen zijn wel vaker een probleem, omdat de effecten van de diverse activiteiten bij elkaar opgeteld meer zijn dan de som van de afzonderlijke de zaken. Ik maak graag de vergelijking met bestrijdingsmiddelen (gewasbeschermingsmiddelen, gifstoffen, onkruidverdelgers, insecticiden, glyfosaat, neonicotenoïden, hoe je ze ook noemt, dergelijke stofjes dus). Voor ieder stofje is een van overheidswege vastgestelde norm, een grenswaarde. Onder de grenswaarde die de norm aangeeft schijnt het allemaal geen kwaad te kunnen. Er is dus een norm voor stofje A, een voor stofje B, voor stofje C, enzovoort. Maar waar niemand ooit rekening mee houdt, nooit, never, jamais, is de optelsom. De cumulatie. Wat is het effect van stofje A plus stofje B plus stofje C (enzovoort, het kunnen er tientallen zijn) bij elkaar opgeteld? Zelfs wanneer de gifstofjes elk afzonderlijk nog door de beugel van de norm kunnen, is het effect van de optelsom onbekend. Beleidsmatig irrelevant. Maar des te gevaarlijker.

Een straat met horeca, bussen, festivals, een fietsenbende en joelend uitgaansvolk is net zoiets. Een straat met alleen horeca is weliswaar druk maar leefbaar. Een straat met alleen bussen is weliswaar gevaarlijk om over te steken, maar het is te doen. Een straat met teveel fietsen en fietswrakken is weliswaar rommelig, maar ach. Joelend uitgaansvolk in een straat geeft uiteraard hinder, maar het is de binnenstad dus dat hoort er een beetje bij (we moeten niet meteen gaan zeuren). Maar het is de optelsom van alles die een straat onleefbaar maakt. Een stel drukke feestcafés, 1300 bussen per dag, honderden op elkaar gesmeten fietsen, basbonkende festivals, brakend en pissend en soms vechtend uitgaanspubliek: bij elkaar opgeteld maken deze dingen dat de leefbaarheid van de straat ver onder het vriespunt is gezakt. 

De bewoners willen liever geen gemoederen maar gewoon kunnen slapen

De Nobelstraat – daar hebben we het nog steeds over – blijft daardoor de gemoederen bezighouden. Dat vinden gemoederen fijn, dat ze worden bezig gehouden, het is hun raison d’être. Maar de bewoners willen liever geen gemoederen maar gewoon kunnen slapen en ’s morgens hun voordeur uitstappen zonder uit te glijden over iemands op de stoep gedeponeerde maaginhoud. De corona-lockdowns waren wat dat betreft een kortstondige verademing – elk nadeel heeft zo zijn voordeel (vrij naar de Amsterdamse filosoof J. Cruijff). 

Maar er is een lichtpuntje. Of zelfs twee. Ten eerste lijkt het erop dat de gemeente het begint te snappen. Het college van Burgemeester en Wethouders (het raakt hen allen want de problematiek heeft te maken met openbare orde en veiligheid, met volksgezondheid, met verkeer, met horeca en economie, met milieuhinder en met vast ook nog wel een ander beleidsterrein) snapt wat er aan de hand is en heeft een projectleider aangesteld. Die is enthousiast aan de slag gegaan En ten tweede begint het erop te lijken dat Nicolaj Dmitrievitsj Kondratieff (1892-1938) de bewoners te hulp schiet. Deze Rus ontdekte de economische golfbeweging. Hoogconjuncturen en depressies wisselen elkaar af. Perioden van economische groei en van recessie zorgen voor een soort op en neer gaande golfbeweging. Het fenomeen wordt door economen ook wel varkenscyclus genoemd. 

Zou het waar zijn? Zou Kondratieff gelijk hebben?

Het begint erop te lijken dat de horeca in een dalend gedeelte van de varkenscyclische golfbeweging is terechtgekomen. Het bier is inmiddels onbetaalbaar geworden. De basisbeurs is krapper dan ooit. Twee aloude feestcafés zijn er nu niet meer, althans, café Otje is gesloten en omgebouwd tot ‘een ander concept’. Rustiger. Minder basgebonk in de omringende huizen. Ook café Rex is ermee opgehouden; het pand wordt momenteel verbouwd tot iets anders; er ligt gereedschap op de plek waar ooit de barkrukken stonden. Zou het waar zijn? Zou Kondratieff gelijk hebben en zou er nu een conjuncturele afname van de horeca-overlast gaan beginnen? 
Het is momenteel niet in de mode, zelfs niet wenselijk, om straten naar Russen te noemen. Anders zou de naam Avenue Kondratieff als vervanging van die acht namen van acht stukjes straat van elk gemiddeld 125 meter lengte wel een idee zijn. Een Avenue van een kilometer lengte waaraan het goed wonen is. Nu nog die 30 km/h handhaven.