Wat gaat er mis bij Careyn? (1/4) – ‘Geef ouderen hun stem terug’

Sinds juli afgelopen jaar volgt Cees Grimbergen de jongere en de oude bewoners van verzorgingshuis Tuindorp-Oost. Zijn kennis Maria Piël (100) woont er al jaren. Aanvankelijk deed het verzorgingshuis hem denken aan een sterke aflevering van de MAX-dramaserie Hendrik Groen. Maar gaandeweg haalde de werkelijkheid de vermakelijke fictie in. OMANIDO (Oud Maar Niet Dood), zoals de actieve ouderen rond Hendrik Groen zich noemen, kreeg in de versie van Tuindorp-Oost steun van jongeren. De Raad van Bestuur van zorgconcern Careyn bekommerde zich op haar beurt meer om wat Inspectie en de Minister van Gezondheidszorg denken en vinden dan wat de oudere bewoners en de jongeren wensen.

Negentig jongeren woonden sinds april 2016 in verzorgingshuis Tuindorp-Oost samen met veertig ouderen. Afgelopen december maakte zorgconcern Careyn een eind aan dit succesvolle project. Maandagmiddag presenteerden de jongeren het manifest ‘Geef ouderen hun stem terug’.

Hugo Borst en Carin Gaemers, bekend van hun inzet om de ouderenzorg beter te maken, ondertekenden het manifest als eersten. Dat gebeurde voor de deur van Tuindorp-Oost. De Raad van Bestuur van Careyn, het zorgconcern waar Tuindorp-Oost onder valt, kon of wilde niet aanwezig zijn.

In het manifest stellen de jongeren dat er beter naar ouderen en zorgmedewerkers geluisterd moet worden. Bestuurders hebben volgens hen de belangen van de ouderen te weinig voor ogen. ‘Ouderenzorg bestaat uit meer dan protocollen, rapporten en beleidsstukken’, schrijven ze. En: ‘Bestuurders staan ver weg van de realiteit in de zorginstellingen. In Tuindorp-Oost kwamen managers uitleggen dat alles wél in orde was, terwijl de onvrede van de muren droop.’

In de jaren zeventig en tachtig stond verzorgingshuis Tuindorp-Oost bekend als het beste verzorgingshuis van de stad. Het succesvolle project met jongeren werd door zorgorganisatie Careyn inmiddels beëindigd. De groep jongeren, die zichzelf ‘Tegen de Onverschilligheid’ noemt, schrijft in het manifest onder punt 7: ‘Eenzaamheid onder ouderen is een groot probleem. Een woonvorm waarbij jongeren tussen ouderen wonen biedt oplossingen: levendigheid, goede gesprekken en hechte vriendschappen.’ Samenleven van Jong en Oud ‘draagt bij aan het welzijn van ouderen en creëert woonmogelijkheden voor jongeren’.

Angst voor ontslag en verklikking
Het gisteren gepresenteerde manifest kan volgens Grimbergen een ommekeer betekenen. In het afgelopen half jaar ontmoette hij rond Tuindorp-Oost verdrietige bewoners, familieleden en verzorgenden die behalve verdrietig ook bang zijn. De angstcultuur heeft een deel Careyn en Tuindorp-Oost al lange tijd in de greep.

Zoals in de serie Hendrik Groen een medewerker van het huis interne documenten aan de bewoners doorspeelt, zo snakte het Tuindorp-Oost-personeel er naar hun verhaal te vertellen. Valse namen werden ingezet om ieder risico van herkenning door leidinggevenden uit te sluiten. Er heerste, en heerst, angst voor ontslag en voor verklikking door collega’s. Een enkele leidinggevende roept Grimbergen op positieve verhalen te maken, want ‘iedereen werkt keihard’. Maar onder geen beding mag haar naam genoemd worden.

Van bejaarden tot afvalproducten
Toen het hypermoderne huis in 1969 werd geopend, heette het Stichting Katholieke Bejaardenhuisvesting Utrecht (KABU). Bewoonster Maria Piël (100) woonde al in Tuindorp-Oost toen mensen zoals zij nog ‘bejaarden’ werden genoemd; sinds 1991. De tijd dat het verzorgingshuis een keuken met kok had, katholiek betekende dat een pastoraal werker er de eucharistie deed. En een dominee de diensten. Maar die tijd is voorbij. De ontzuiling schreed voort, de keuken voor de verse maaltijden sloot, de stoommaaltijd werd toereikend. De katholieke Stichting fuseerde en fuseerde. De vrije markt in de zorg rukte op. Maria Piël: “Toen ik hier kwam, waren we inderdaad bejaarden. Daarna heetten we bewoners. Toen werden we cliënten. Daarna producten. En nu zijn we afvalproducten.”

Het manifest was maandagavond om half 10 al meer dan tienduizend keer ondertekend.

Later in de serie op de Nuk: 

Bij Careyn is Marco Meerdink voorzitter van de Raad van Bestuur. Eind december onthulde de website FollowtheMoney.nl een bizarre constructie waardoor Meerdink bij zijn oude werkgever Espria met een groot bedrag kon vertrekken. Marco Meerdink, hoogste Careyn-baas: het vleesgeworden gezicht van de Nederlandse managementcultuur. Vorige week beantwoordde minister Hugo de Jonge van VWS kritische kamervragen over deze extreme beloning.

Voor de Nuk kijkt Grimbergen opnieuw naar de opvallende vertrekregeling en het nep-onderzoek van Marco Meerdink. Hoe komt volksgezondheid-minister Hugo de Jonge tot zijn standpunt dat tegen Meerdink en Espria niet wordt opgetreden?

Careyn heeft in Utrecht diverse verpleeghuizen (Nieuw-Tamarinde, Rosendael, Warande en Swellengrebel), kleinere ‘verpleegunits’, thuiszorg en het verzorgingshuis Tuindorp-Oost. Careyn had in 2017 een omzet van 340 miljoen euro. Ook in Woerden, Vinkeveen en Maarssen staan Careyn-verpleeghuizen. Het concern is verder actief rond Rotterdam (Westland en de Zuid Hollandse Eilanden) en Breda.

Het verzorgingstehuis Tuindorp-Oost wordt gesloopt, en er komen levensloopbestendige appartementen voor terug. De dertig resterende bewoners bevolken nu de zogeheten laagbouw. Alle jongeren namen in december afscheid.

Ook De Wereld Draait Door besteedde aandacht aan het manifest ‘Geef ouderen hun stem terug!’.