Utrecht volgens Marcel van Roosmalen: een persoonsverwarring

Utrecht is een stad van zachte idioten. Het is een oude vaststelling van Cornelis Carolus Stephan Crone die nog redelijk houdbaar is. Ik ben er zelf een. Het is wel de vraag of het een afdoende kwalificatie is. Stad van Kennis en Cultuur – het is een moderner label. Utrecht is ook de nijvere wereld wielerstad, met de Giro en de Tour achter de rug en de Vuelta in het vooruitzicht – het activatieprogramma is zojuist van start gegaan. 

Utrecht, stad van de ronkende citymarketing. Op dat punt kan je ook zeggen: Utrecht cort goed.  

Utrecht is geen Amsterdam, Rotterdam, of Den Haag, maar Utrecht is lekker Utrecht. Zo zie ik het zelf graag. 

Deze week klonk op Radio1 een ander geluid over de stad. Het werd bij BNN/VARA uitgesproken door druktemaker van dienst, Marcel van Roosmalen, een van de leukste sneerders van het land, die met zijn slepende stem de vloer weet aan te vegen met de snor van Johan Derksen. Hij is daarnaast fan van Vitesse – ieder zijn handicap, maar het geeft ook iets aan over Marcels provinciale perspectief. 

Als ‘lieve druktemaker’ (de observatie is van Jan Tromp van de Volkskrant) kon ik wel glimlachen om de tirade die over Utrecht opklonk. Proza dat niet als een stadspromotor op de luisteraar afkwam, maar wel werkte als een vermakelijke spiegel voor de betere stadse chauvinist. Genoeg voor indringende close-reading.  

Van Roosmalen was geïnspireerd door een bericht van de NOS over de actie tegen straatintimidatie van vorige week vrijdag op de Stadhuisbrug. Zelf had ik er een reportage over gehoord op de radio. De actie werd in meerdere plaatsen uitgevoerd. Bij het luisteren bedacht ik zelf dat veel mannen er zich niet door aangesproken zouden voelen en dat het slag engerds dat zich er wel mee bezig houdt er niet door wordt ontmoedigd. Bij de provocerende vrouwenstemmen die uit de actiespeakers kwamen miste ik er wel een die zei: ‘Hé jochie, zal ik jou lam voeren en dan een kaars in je reet steken?’ 

Marcel verwoordde het zo: ‘Gelukkig barst het in Utrecht van de mannen die zoiets wel begrijpen. Mannen die steunsokken en rugzakjes dragen, en die bij elke misstand bereid zijn om met zichzelf in gesprek te gaan.’ 

Voor de columnist oversteeg het de straatintimidatie. Hij zag er een beeld van de stad in. 

‘Het ging mij niet over de belachelijke actie, die inderdaad heel Utrechts is, maar vooral over het personificeren van Utrecht in nieuwsberichten.’ 

Hij doelde dus niet op de omvang waarmee de hele províncie regelmatig in het nieuws komt: ‘het getroffen gebied is zo groot als de provincie Utrecht.’ 

Het ging Marcel om typische, moderne trekken van de stad, zoals die in uiteenlopende opstellingen tot uiting komen. Hij fulmineerde: ‘Utrecht riep als een van de eerste gemeenten de klimaatcrisis uit, Utrecht is veganistisch, Utrecht is voor duo-fietsen, Utrecht rijdt in een deelauto, Utrecht heeft wijkwhatsapps die goed gedrag belonen, van Utrecht mag je als boa een religieus hoofddeksel dragen, maar Utrecht is ook voor abortus, Utrecht is tegen multinationals en koemelk, Utrecht heeft bijna al zijn stedenbanden verbroken, Utrecht gaat voor ‘global goals’, want ze denken graag groot in Utrecht. In Utrecht denken ze dat ze een voorbeeld voor de hele wereld zijn. Utrecht is wandelschoenen.’ 

Ik miste: ‘Utrecht maakt excuses voor slavernij en houdt van transgenders.’ Dat kwam in dit betoog natuurlijk niet uit, omdat andere steden op dit punt zijn voor gegaan. 

In plaats daarvan foeterde Marcel verder: ‘Utrecht is yoghurt laten uitlekken in een droogdoek, zelf een ketting maken van kastanjes en meteen rust pakken als je denkt dat je overspannen bent.’ 

Listig liet hij nog een constatering achterwege: ‘Utrecht is woke’ – te modieus. Het was me ondertussen wel duidelijk dat hij, over personificatie gesproken, met zijn opsomming vooral zijn afkeer van een bepaald slag Gutmenschen liet horen.  

Zo zei hij ook: ‘Utrecht is die lul die je niet in de VVE wil hebben, omdat hij overal over alles zeurt. Over de dakpannen, de tuimelramen en de fietsen die naast de stalling worden gezet.’  

Ik denk dat luisteraars in Groningen, Vlissingen, Meppel, Roermond en elders dit type toch ook meteen hebben herkend en niet als typisch Domstedelijk. 

Nog maar een paar Van Roosmalen-typering dan: ‘Utrecht is tegen Johan Derksen. Amsterdam heeft de naam, maar de liefste stad van Nederland is Utrecht en dat laten ze de hele dag merken. Utrecht is een hele vieze taart bakken voor jezelf en de hele tijd hardop zeggen dat je zo lekker zit te smikkelen.’ 

Blijkbaar is Marcel het genot van Vocking-worst ontgaan. Liever dan met hem zeg ik het zelf graag met Máxima: ‘Dé Utrechter bestaat niet.’ Van oudsher was het een wat dorpse kankeraar die het liefst van de Dom af naar beneden keek, maar dat slag is verhuisd naar Nieuwegein. Anno 2022 kenmerkt de bevolking zich door diversiteit, tal van nationaliteiten en Nederlanders van elders die Utrecht een fijne woonplaats in het midden van het land vinden, als ze het tenminste kunnen betalen. Het is geen idioot idee om Marcel van Roosmalen wijzer te maken over Utrecht.  

De column van Van Roosmalen kan je hier terugluisteren .