Utrecht heeft huisvesting vergunninghouders op orde – voor het eerst in jaren

Gemeenten slagen er niet in om genoeg vluchtelingen met een verblijfsvergunning aan een woning te helpen. De gemeente Utrecht heeft in 2018 juist wel het beoogde aantal vergunninghouders gehuisvest – voor het eerst in jaren.

Majd is 22. Hij heeft in Aleppo een opleiding gedaan tekenaar/fotograaf/graphic designer, en wil deze graag voort gaan zetten op de HKU. Dat is echter niet zo simpel: Majd woont op dit moment in een asielzoekerscentrum (azc), waar zijn leven een beetje stilstaat. Hij wil verder studeren, Nederlandse vrienden maken en de taal en cultuur leren kennen.

Het is de taak van gemeenten om er, samen met het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), voor te zorgen dat vergunninghouders, zoals Majd, woonruimte krijgen. De Rijksoverheid stelt ieder half jaar vast hoeveel van hen iedere gemeente moet huisvesten. Dit is geregeld in de Huisvestingswet. Het aantal wordt bepaald op basis van aantal inwoners van een gemeente.

Knelpunten

Dagblad Trouw publiceerde een artikel waarin staat dat gemeenten in 2018 bijna drieduizend vluchtelingen te weinig aan een woning hebben geholpen. De krant meldt dat het algehele tekort aan sociale huurwoningen volgens een woordvoerder van het ministerie van binnenlandse zaken het grootste knelpunt is. Daarnaast zou de communicatie tussen gemeenten en COA tekortschieten.

In Utrecht is het in 2018 wél gelukt om het beoogde aantal vergunninghouders te huisvesten. De gemeente moest in 2018 voor minstens 583 mensen een woning vinden; er werden zelfs woningen gevonden voor 593 mensen. Het is voor het eerst in jaren gelukt om aan het gestelde aantal te voldoen. Dat komt volgens Jan Braat, beleidsadviseur van de gemeente Utrecht op het gebied van vluchtelingen/statushouders, vooral door de krappe woningmarkt. “Er zijn minder woningen vrijgekomen in de afgelopen jaren, en daarnaast zijn er veel mensen op zoek naar een woning. Ook voor reguliere Utrechters is het lastig om een woning te vinden”, zegt Braat. De beleidsadviseur noemt ook de hoge asielinstroom in 2015 en 2016 als reden dat het moeilijk was om te voorzien in genoeg woningen voor vergunninghouders.

Volgens Braat is het in Utrecht vooral ingewikkeld om woningen te vinden voor alleenstaande jongeren van 18 tot 20 jaar en voor grote gezinnen. Er zijn simpelweg niet zo veel woningen die geschikt zijn voor deze specifieke groepen. Jongeren van 18 tot 20 jaar ontvangen een hele kleine uitkering, dus hebben erg weinig geld voor huisvesting. Om grote gezinnen toch te kunnen huisvesten, heeft de gemeente Utrecht samengewerkt met de gemeente Nieuwegein. Ze hebben grote gezinnen ‘uitgewisseld’ met kleine, om zo veel mogelijk mensen te kunnen huisvesten.

Takecarebnb

De vergunninghouders voor wie (nog) geen woning is gevonden, wonen zo lang in een asielzoekerscentrum. Dat is niet altijd een pretje, weet Annemeijn Bekirane, coördinator bij Takecarebnb, te vertellen. De stichting Takecarebnb brengt statushouders in contact met gastgezinnen. Vanwege de logeerregeling vergunninghouders van het COA is het voor Nederlandse huishoudens mogelijk om drie maanden onderdak te bieden aan een vluchteling. Dat is volgens Bekirane belangrijk: “In een azielzoekerscentrum zijn altijd veel mensen bij elkaar, er is veel onzekerheid en mensen zijn moe van het wachten. In een gastgezin komt men tot rust, en krijgen mensen meer energie en zin om dingen te ondernemen. Ook voor de integratie is het belangrijk. Als een vluchteling bij een gastgezin verblijft, gaat het opbouwen van een sociaal netwerk makkelijker. Het wordt vaak onderschat hoe belangrijk dat is.”

Takecarebnb heeft in drie jaar tijd meer dan 200 matches gemaakt tussen vergunninghouders en gastgezinnen. Het zijn vooral jonge vergunninghouders die Takecarebnb weten te vinden. “De mensen die bij ons komen, zijn toe aan een volgende stap in hun leven. Ze willen een studie gaan volgen, of gaan werken”, aldus Annemeijn Bekirane. Het matchen gaat heel zorgvuldig, van zowel statushouders als gastgezinnen wordt een profiel opgebouwd. Bekirane: “Er wordt gekeken naar hoe iemand in zijn vel zit, en hoe iemand leeft. Het is fijn als de neuzen de zelfde kant op staan. Er kunnen mooie vriendschappen ontstaan. Ik heb zelfs gehoord dat er een statushouder is die gewoon mee op vakantie gaat met zijn gastgezin, ook al woont hij daar niet meer!”

Vooral in steden als Utrecht en Amsterdam is Takecarebnb hard op zoek naar gastgezinnen. “In 2015 was de urgentie heel hoog, nu ebt de belangstelling weg en voelen mensen zich niet meer zo genoodzaakt om iets te doen”, zegt Bekirane. Maar hulp is nog steeds hard nodig. Op het moment zijn 16 matchmakers van Takecarebnb actief bezig om een gastgezin te vinden voor ongeveer vijftig vergunninghouders. Zo ook voor Majd, die graag in Utrecht komt wonen. 

Lees onder het Facebook-bericht verder over het vluchtelingenbeleid van de gemeente Utrecht. 

Het vluchtelingenbeleid van de gemeente Utrecht 

Utrecht richt zich vooral op het vergroten van de sociale en economische zelfredzaamheid van vluchtelingen als nieuwe Utrechters. In de brief over integratie van statushouders die in januari 2017 naar de raad werd gestuurd door burgemeester en wethouders staat dat vluchtelingen in Utrecht vanaf dag één worden geactiveerd. Drie uitgangspunten staan centraal in het beleid van de gemeente: een doorgaande lijn (van opvang en huisvesting), activering vanaf dag één en een inclusieve stad.

In het verlengde van dit beleid is bijvoorbeeld Plan Einstein in het leven geroepen, een samenwerking tussen de gemeente en SOCIUS, Universiteit Utrecht, Volksuniversiteit Utrecht, de Social Impact Factory, Vluchtelingenwerk Midden-Nederland en de Universiteit van Oxford. Er is een vernieuwde maar tijdelijke vorm van opvang van asielzoekers gerealiseerd in Overvecht, die onder andere inhoudt dat asielzoekers en jongeren op één locatie wonen, dat er cursussen georganiseerd worden en dat informele partners allerlei activiteiten verzorgen, voor zowel asielzoekers als wijkbewoners. In november van 2018 moest Plan Einstein haar deuren sluiten in Overvecht. De aanpak blijft wel voortbestaan, deze wordt nu gebruikt in het azc in Kanaleneiland.