Park Oosterspoorbaan is een inmiddels beroemd Utrechts bewonersinitiatief. Een van de oudste spoortracé’s van Nederland is dankzij betrokken Utrechters omgetoverd tot een groene fiets- en wandelroute. In een proces waar veel ruimte voor initiatieven en suggesties van omwonenden was en waar zoveel mogelijk in co-creatie tussen bewoners en ambtenaren is gewerkt. Helaas is die aanpak gesneuveld bij de inrichting van het noordelijk deel van de Oosterspoorbaan, tussen de Abstederdijk en Maliesingel. Dat blijkt uit het verhaal van Nicolette Akkersdijk en haar buren, bewoners van de Maliesingel met achtertuinen aan het toekomstige fietspad.
Nicolette woont in het huis waar ze is opgegroeid, uitkijkend op het beschermd stadsgezicht van Abstede. Het voormalig tuindersgebied rond de idyllische Minstroom is groen en stil. De laatste tien jaar niet meer: er verrezen nieuwe woningen op het Hiëronymuserf. Dit project komt nu op een bijzondere manier samen met de aanleg van het laatste stukje Oosterspoorbaan.
Bouwweg
Dat er woningen bij komen in de stad begrijpt Nicolette, al heeft ze spijt dat zij en haar buren het erf niet kochten om er moestuinen te maken. Ze hekelt vooral de machtsverhoudingen tussen de ontwikkelaar die de grond in handen kreeg, gemeente en omwonenden. “Als bewoners wezen wij de gemeente erop dat de ontwikkelaar het voorgeschreven bouwvolume ging overschrijden. Handhaving is toegezegd en bevestigd aan de gemeenteraad, maar niet uitgevoerd. De ontwikkelaar bouwde toch door; uiteindelijk ruim twintig procent meer dan is afgesproken.”
Grootste doorn in het oog is de verhoogde bouwweg die de ontwikkelaar van het Hiëronymuserf mocht aanleggen. Deze wordt nu gebruikt als fundering voor het fietspad. Nicolette’s achtertuin is weliswaar weelderig begroeid, maar fietsers kijken straks bij haar en vooral bij haar buren naar binnen. “Weg privacy. Kan dat pad niet een halve meter lager?”
Vanuit achtertuin Maliesingel
Gevoelig
Op de bouwweg licht Nicolette de situatie toe: waar de Oosterspoorbaan normaal de bestaande rails volgt, zal het pad hier afbuigen. “Want hier wil het Spoorwegmuseum treinen kunnen rangeren.” Daarnaast maakte volgens de gemeente de aanwezigheid van de Minstroom, kabels en leidingen, mogelijke verontreiniging en het beschermde stadsgezicht dit een ‘gevoelig en complex’ traject. “Daarom mocht de initiatiefgroep van de Oosterspoorbaan niet meewerken en pakte de gemeente dit alleen op.”
Het hoogteverschil tussen het laatste deel van de bestaande Oosterspoorbaan en de Maliesingel is zo te zien niet groot. Toch zei de gemeentelijke projectleider tegen Nicolette dat teveel klimmen voor fietsers moest worden vermeden en dat verlaging daarom niet mogelijk was. Een rare gang van zaken, vindt ze. “De vergunning is verleend voor een tijdelijke bouwweg, die er ook heel snel lag. Ik schrok toen al van de hoogte ervan en gaf dit aan. Maar dit is toch de uiteindelijke hoogte geworden.”
De bouwweg
Schenking
Nicolette denkt dat vooral de bereikbaarheid van het Hiëronymuserf zwaar woog bij de keuze voor deze route. Of heeft het te maken met de schenking van de bouwweg door de ontwikkelaar aan de gemeente? “Die ligt er al, kost niets, weer afgraven zou wel wat kosten.” De afweging tussen algemene en privébelangen kreeg Nicolette niet duidelijk uitgelegd. “Het lijkt er vooral op dat het financiële belang van de gemeente de doorslag geeft. Terwijl ze duizenden euro’s hebben laten liggen door alle bouwers twee jaar gratis te laten parkeren op die weg.”
Nicolette mobiliseerde haar buren en klom in de pen en telefoon, zocht contact met alle belanghebbenden, van Spoorwegmuseum tot SSH. “De projectleider vereerde ons met een bezoek thuis, maar maakte ook duidelijk dat we te laat waren met onze bezwaren.” De voor- en nadelen van alle varianten waren al eerder op een rijtje gezet, zonder omwonenden. Want die zouden ‘later geconsulteerd’ worden, hoorden ze op informatieavonden. “Maar het ontwerp is goedgekeurd zonder formele inspraakmomenten”, aldus Nicolette. “We zijn daarvoor twee keer bij wijkwethouder Anke Klein geweest, een keer zat de verantwoordelijke ambtenaar er ineens bij! Dat vond ik lastig, om zijn werkwijze aan de kaak te stellen waar hij bij was.” Ook baalt Nicolette ervan dat antwoorden op haar vragen pas kwamen van het college nádat zij het plan hadden goedgekeurd. “Terwijl ik aangaf dat ik zou wachten met het benaderen van raadsleden tot ik die antwoorden had.”
Nicolette en haar buren mochten wel meepraten over de beplanting rondom het fietspad. In de vervolggesprekken, zonder de wethouder, bleek dat de ambtelijk projectleider toch weer zijn eigen plan trok. “Wel kwam er een extra boom en omdat wij mee mochten denken deed ik de suggestie voor een andere soort dan hij had gekozen. Eentje die groener en voller is. Maar die ‘paste niet in het plan’.”
Ombudsman
Al met al is Nicolette al twee jaar bezig met hoe zij grip kan krijgen op dit proces. “Ik ben niet betrokken, terwijl het project veel invloed op mij heeft”, vindt Nicolette. “Participatie staat of valt met de wens van de gemeente om voor en met bewoners te werken. Die wens is er niet, vrees ik. De ambtenaar vindt dat hij het netjes heeft gedaan, maar daar ben ik het niet mee eens. Hij wilde ons niet melden wanneer B&W zou gaan besluiten. Is ‘ie onwetend of juist geslepen? Waar kan ik me melden met klachten over zijn gedrag, er is geen onafhankelijk loket of een ombudsman? De gemeente besteedde onlangs veel tijd en geld aan manieren om participatie te stimuleren. Zinloos zolang ambtenaren niet verplicht worden om bewoners een rol te geven.”
Nicolette kreeg onlangs een brief thuis, met de mededeling ze op begin januari starten met de aanleg van het fietspad. “Wat kan ik nog doen? Naar de gemeenteraad? Nog een keer bezwaar aantekenen? Dat levert wel vertraging op, maar geen oplossing.” Ze wordt er moedeloos van. “En gefrustreerd, over de manier waarop er met ons wordt omgegaan door de gemeente. Want Park Oosterspoorbaan is een prachtige toevoeging aan onze stad, het resultaat van echt samenwerken tussen bewoners en gemeente. Helaas lijkt het college dat te zijn vergeten.”
Toch jammer dat hier hele en halve onwaarheden worden verteld. Voor de duidelijkheid. Voordat wij een mooi plan mochten bouwen op het Hieronymuserf, lag er al een plan voor Park Oosterbaan. De hoogte van het toekomstige fietspad is niet door ons bepaald maar door anderen. Als de bouwweg straks niet meer nodig is, zal het fietspad worden aangelegd op de hoogte zoals dat al veel eerder is getekend en vastgesteld. Mevrouw Akkersdijk schrijft dat zij als omwonenden de gemeente erop hebben gewezen dat de ontwikkelaar van de woningen het voorgeschreven bouwvolume ging overschrijden. Handhaving zou zijn toegezegd en bevestigd aan de gemeenteraad, maar niet uitgevoerd. De ontwikkelaar bouwde volgens mevrouw Akkersdijk toch door; uiteindelijk ruim twintig procent meer dan zou afgesproken. Dit is pertinent niet waar en deze fabeltjes zijn eerder zowel door de Rechtbank Utrecht als de Raad van State verworpen. Wie zijn pijlen richt op de hoogte van het fietspad treft eerder doel door geen onwaarheden te verkondigen over een woningbouwplan dat met de grootste zorg en toewijding tot stand is gebracht.
Edwin Oostmeijer
ontwikkelaar Hieronymuserf
Een gemeente hoort geen cadeautjes aan te nemen van project ontwikkelaars mijnheer Oostmeijer. Door uw cadeau, de bouwweg te schenken heeft u gewild of ongewild de mogelijkheden voor participatie gefrustreerd.
De bouwweg is bovendien breder dan vergund, wat u de gelegenheid heeft verschaft om ruim twee jaar lang gratis te parkeren, soms 7 dagen in de week. Burgers moeten daarvoor betalen – gewoon hier op straat. U kreeg denk ik zo een voordeel van grofweg €120.000 (10 auto’s x 25 euro x 6 dagen x 80 weken).
En de gemeentelijk project leider kneep nog een oogje dicht – voor u 😉 Mijns inziens niet voor de eerste keer.
Terwijl aan de belangen van bewoners en SSH met flauwe smoezen voorbij wordt gegaan. Ik vind dat niets met zorgvuldigheid te maken hebben.
De historische spoorsloot verdwijnt en de contouren van één van de oudste stukken spoorbaan gaan hiermee voorgoed verloren. Dat is jammer van zichtlijnen en cultureel erfgoed.
Wat een goed stuk!
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de Oosterspoorbaan een mooie natuurlijke fietsroute over de oude spoorrails door Utrecht zou worden en nu is het gewoon een enorme fietssnelweg geworden. Maar ja, dat was ook de bedoeling las ik laatst ergens: Nederland voor de fietsers. Daar is een enorme dot geld voor gereserveerd. Wist ik niet.
De Oosterspoorbaan zou op de oude rails komen te liggen. Dat was de bedoeling; op de rails rijden. Achter onze huizen blijft de oude rails echter liggen, dus hoeft het fietspad hoeft ook niet die hoogte te hebben van de rails. Hoe leuk is het om te fietsen in een oude spoorsloot en de rails op ooghoogte te hebben liggen. Dat is pas een unieke manier om met dit historisch stukje Utrecht om te gaan en te beleven. Onze huizen die dateren rond 1880 liggen zometeen ter bezichtiging. Door de hoogte van het fietspad, onze muur van twee meter hoog is hierdoor gereduceerd tot een muur van 50 centimeter hoog, wonen we opeens in een soort openluchtmuseum. Balkons liggen gelijkvloers met een fietspad. Onze privacy is totaal verdwenen. Bovendien en niet onbelangrijk: Het laatste stukje van het fietspad loopt dan omhoog, zodat de fietsers natuurlijk afgeremd gaan worden en het naderen van het gevaarlijke kruispunt veiliger wordt. (De oude Paralelweg loopt daar al jaren omhoog en dit werkt erg goed voor de veiligheid!) Ook de nieuwe bewoners van het Hiëronymuserf zijn anders voorgelicht over de ligging van het fietspad gezien de verkoopfolder.
Ons is verteld dat de bouwweg tijdelijk was. Dat dit het fundament voor het fietspad zou gaan worden, is ons pas verteld toen het te laat was en kwam samen met het nieuws dat het pad cadeau gedaan door Dhr. Oostmeyer aan de gemeente. Ik ben zo benieuwd wat hier allemaal tegenover stond. U ook? Mag dit eigenlijk in Nederland? Is hierover iets vastgelegd. Is dat inzichtelijk gemaakt voor de burgers?
De projectleider van de Oosterspoorbaan weet wel raad met oogjes dichtknijpen, vaag blijven, doen alsof de Utrechtse burger gek is. Ik citeer Dhr. Doedens: “De woorden “informatieavond” en “inspraakavond” gebruiken wij (lees: gemeente Utrecht) gewoon door elkaar, dus helaas, uw inspraakmoment was op de informatieavond.” Vreemd toch, dat anderen mensen die op het stadskantoor werken, deze woorden wel precies gebruiken. Tekeningen die steeds zijn gewisseld. Voorstellen zijn gemaakt, besluiten hierover genomen en vervolgens weer gewisseld. Tekeningen die wij mochten inkijken op het Stadkantoor, maar die er nooit lagen. Makkelijk om burgers op die manier de mond te snoeren. Ik kan u verzekeren dat er zoveel in is gaan zitten om inspraak te hebben, maar helaas….het heeft geen vruchten afgeworpen!
Last but not least, het pad kan nu nog lager komen te liggen! Onze adviseurs gaven al aan dat het afgraven van het grind en het verlagen van de put geen enkel probleem is.
Als u na het lezen van dit stuk nog steeds denkt: dan hadden ze de inspraakprocedures moeten volgen, kan ik u verzekeren dat die in deze gemeente slechts theoretisch kloppen, zolang er projectleiders zijn als die van de Oosterspoorbaan.
Dit artikel heb ik gebruikt als achtergrond bij een open brief: https://Denuk.nl/de-invloed-van-de-buurt-park-oosterspoorbaan-en-star-projectmanagement/