Het mooiste meisje van de stad/Denise Jannah (62):Tussen hemel en aarde

Vrouwen die ouder worden maar zich jong blijven voelen. Hoe doen ze dat? En is oud worden een straf of een zegen? Denise Jannah:”Alles wordt echt prachtig wanneer je de verdieping zoekt en harten raakt. Ik ben niet meer nerveus en onzeker als ik op moet treden, dat was vroeger”.

Metropole Orkest, twee Edisons, North Sea Jazz, Blue Note Records, Joe, de Musical, Bill Clinton, Nelson Mandela en geridderd. Een greep uit de indrukwekkende muzikale biografie van zangeres, actrice, componiste en zangpedagoge  Denise Jannah. Met De Nuk spreekt ze over haar carrière en de spirituele kracht van muziek.  

Denise  Johanna (Jannah) Zeefuik,  geboren in Paramaribo, groeide op in een warm en liefdevol, maar vooral muzikaal gezin. “Mijn moeder zong altijd en mijn zusjes en ik zongen dan meerstemmig mee.  Mijn vader speelde  orgel, trombone en mandoline en bespeelt het orgel nog steeds.” Vader  Zeefuik  is  dominee,  politicus en musicus  en moeder is gepensioneerd verpleeg- en  verloskundige. “Mijn moeder heeft duizenden vrouwen bijgestaan tijdens hun bevalling. Ze zong voor ze, bad met ze, masseerde voeten, sprenkelde lekkere luchtjes  en liet aanstaande vaders van hun werk halen. Vrouwen probeerden soms ‘hun kind op te houden’ tot  vroedvrouw Zeefuik  er was: zij  gaf rust en kracht.  Als ik in Paramaribo optreed en vraag of er mensen zijn die vroedvrouw Zeefuik  hebben meegemaakt, dan gaan er steevast een aantal handen omhoog.  Mijn moeder leerde ons, meisjes, onafhankelijkheid en eigenwaarde. “Je moet studeren, voor jezelf kunnen zorgen en niet wachten op de prins op het witte paard”.  

“De muziek trok uiteindelijk sterker dan mijn rechtenstudie”

Mijn vader vond het  ook  belangrijk dat je wist wat er in de wereld gebeurde: het journaal en de krant waren verplichte kost.  Hij  studeerde rechten in Paramaribo, maar in zijn laatste jaar besloot hij theologie te gaan studeren. Dat kon alleen in Nederland en samen met mijn moeder en  mij,  een  baby van negen maanden, vertrokken  ze naar Zeist. We woonden op het Broederplein, want wij hoorden bij de  Hernhutters: de Evangelische Broeder Gemeente. We gingen met drie dochters terug naar Paramaribo, om in 1971 met vier dochters weer naar Nederland terug te keren omdat mijn vader ging promoveren. Ik ging naar het Herman Jordan Lyceum en in mijn examenjaar ging de familie weer terug naar Suriname. Ik bleef achter om mijn eindexamen te doen. Ik ging rechten studeren en kreeg twee kamers, ditmaal op het Zusterplein. Tijdens mijn studie werd ik lid van een politieke Surinaamse studentenorganisatie, de Loson. Daar werd ook muziek gemaakt,  ik zong in de band en  we traden op tijdens onze manifestaties. De muziek trok uiteindelijk sterker dan mijn rechtenstudie.  Ik zong op een dag een stukje mee met Humphrey  Campbell toen hij toelatingsexamen ging doen voor het Conservatorium in Hilversum. En daar voelde het voor mij als thuiskomen. Ik besloot,  in mijn laatste jaar, net als mijn vader te stoppen  met rechten. Hoe vertelde ik dat aan mijn ouders? Bellen was te duur en brieven deden er te lang over. Ik wilde hen mijn beslissing wel face  to  face vertellen.  Hun reactie was “maak je dit dan wel af?”

Ik studeerde Zang aan de afdeling Lichte Muziek en mijn opleiding maakte dat ik door sommige bandleden nu serieuzer genomen werd. Vaak had ik ideeën gehad over een arrangement of akkoorden, maar miste ik de theoretische overtuigingskracht  en het vakjargon.  Verder wilde ik weten of ik mijn stem wel goed gebruikte en ook leren lesgeven. Ik ontdekte mijn vocale identiteit. Ik krijg soms leerlingen die willen zingen als  Whitney  Houston, Mariah Carey of Beyoncé. “Prachtig”, zei ik eens, “maar nu wil ik weten wie jíj bent. We sturen  Whitney  even weg naar de bakker en dan vertel jij mij jóuw verhaal”. Het gaat er niet om of je bepaalde tonen kunt halen, maar zing vanuit de tekst. Zingen is spreken, maar dan quasi toevallig op een melodie, is mijn motto. Tekstinterpretatie is voor mij erg belangrijk. Gooi je gevoelens in het verhaal: wat staat er echt, wat doet het jou? Pas dan kun je een tekst echt beleven en de jouwe noemen”. 

 “Ik verstond haar niet, maar in haar ogen zag ik wat zij bedoelde”

Muziek  is magisch. Het verbindt, heelt, verzacht…. Zo trad ik in Kemerovo, Rusland, op met een Russisch trio. Als toegift zong ik een Surinaams lied over  Wanaisa, Moeder Aarde: u bent de moeder en wij zijn uw kinderen. Na afloop komt er een Russin naar mij toe, ratelt in rap Russisch terwijl ze mij omhelst: ze was duidelijk geraakt door wat ik gezongen had. Ik verstond haar niet, maar in haar ogen zag ik wat zij bedoelde: onze zielen waren verbonden. We hadden elkaar bereikt op zielsniveau, ‘yeyefasi’ noemen wij dat in Suriname. De verbindende Kracht van Muziek. Ook in de natuur. Zo was ik in  Stellenbosch, Zuid-Afrika, en zong ik in de open lucht  het  lied  ‘Skylark’, een mooie liefdesballade over een vogeltje. Magisch was het toen er vogels duidelijk hoorbaar en steeds luider begonnen mee te fluiten. Of dat musje dat tijdens een repetitie met  de Politiekapel in Paramaribo naar binnen was gevlogen en vanaf een archiefkast met ons mee zong. En die grote leguaan in Bonaire die naar mij keek toen ik liep te neuriën in de tuin van  mijn  hotel. Hij bleef zitten en er kwamen steeds meer bij, op een gegeven moment gaf ik een privé concertje voor twaalf leguanen.  Dat zijn momenten die ik nooit zal vergeten. 

Ik weet zeker dat  er meer is tussen hemel en aarde en ik sta daar ook open voor.  Ik zet graag gedichten op muziek, zo ooit ook van M. Vasalis, waaronder een gedicht dat zij schreef over haar moeder met Alzheimer. Toen ik de Vasalis gedichten eens zong in haar vroegere huis in Roden werd ik bij het gedicht over haar moeder opeens emotioneel. Ik kon even niet verder. Het bleek dat ik slechts een paar meter stond van de plek waar haar moeders bed gestaan had… Al zijn  sommige mensen niet meer aan deze zijde, ze blijven bij ons betrokken. Zo heb ik regelmatig een kaarsje branden ook voor de overledenen, zij horen erbij. Toen ik mijn theatervoorstelling ‘ELLA!’ over Jazz-zangeres Ella Fitzgerald ging voorbereiden heb ik eerst haar toestemming gevraagd. Voor  de  voorstellingen was ik gewoon Denise, maar op het podium werd ik Ella. Eens kwam na een voorstelling mijn geluidsman mijn kleedkamer binnen en zei: ”Wat ruikt het hier heerlijk!” Hij rook parfum, maar ik had geen ander luchtje op dan de deodorant van die ochtend…  We hadden op het podium een japon hangen en op een avond draai ik mij om en zie de japon bewegen. Ja, kun je zeggen, door de tocht. Maar de japon bewoog drie keer en hing vervolgens weer doodstil. Mijn gevoel zei dat Ella er was en goed vond wat ik deed. Ik mocht Ella zijn en in haar huid kruipen. Er zijn zoveel optredens waar ik met extra veel plezier op terugkijk: de viering van vijftig jaar Marshallplan in de Ridderzaal waar ik mocht zingen voor het Koningshuis en Bill en Hillary Clinton. In Carré het speciaal concert ‘Faranani’ (Saamhorigheid) voor Nelson Mandela. Komend najaar ben ik één van negen vrouwen in een theatervoorstelling over  Winnie Madikizela Mandela: ‘Dear Winnie’. Over haar strijd en haar nalatenschap. We hebben onlangs een week, met elkaar gewerkt en bedacht wat ‘Mama’ Winnie voor ieder van ons betekent. Raakvlakken voor de een, jeugdherinneringen voor de ander. In de geest was zij erbij. Ik ben omgeven door goede spirits en  dit project past bij mij.  

Hoewel ik vaak wordt aangekondigd als Jazz-zangeres, ben ik nog meer dan dat. Ik ben een allround zangeres, ik zing van alles. Soul, Disco, Latijns-Amerikaans, Surinaams, Gospel… en in een verzorgingstehuis zing ik het levenslied en Willeke Alberti. Ik speelde in musicals en andere theatervoorstellingen, ik heb negen cd’s gemaakt en in zevenentwintig landen mogen optreden. Ik blijf altijd openstaan voor nieuwe uitdagingen. ”

 Hoe is het om ouder te worden?  

“Ik ben een gezegend  en gelukkig  mens.  Het leven is een ontdekkingsreis. Ik ben dankbaar dat ik mensen met mijn talent kan en mag raken. Zoveel mooie dingen heb ik mogen doen en zoveel spirituele momenten beleefd. Met mijn stem, mijn Godsgeschenk, wil ik dienstbaar zijn. Ik mag mensen troost brengen, blij maken, helpen helen, laten vergeten of juist herinneren. Ik neem niets voor vanzelfsprekend aan en ben me bewust van mijn verantwoordelijkheid. De kick en de ijdelheid zijn leuk, maar alles wordt echt prachtig wanneer je de verdieping zoekt en harten raakt. Ik ben niet meer nerveus en onzeker als ik op moet treden, dat was vroeger. Via mijn muziek spreek ik mensen toe. Ik kijk mijn publiek aan en ben me bewust van de uitwisseling van energie, ik geef en ontvang veel. Ik word gekend en gezien  en ben sterk in wat ik doe.”  

Wat is je geheim?  

 “Ik blijf genieten van alles: optreden, componeren, privélessen, mensen en culturen. Ik geef binnenkort dertien concerten in Kroatië en  Slovenië en  op  30 november is de première van  ‘Dear Winnie’ in Groningen. Ik geniet van mijn passie, wanneer ik zing ben ik zo happy. Er kan van alles aan de hand zijn maar ik zing het eruit. Muziek is mijn therapie, mijn medicijn, mijn ‘gelukskoekje’: het strijkt glad wat niet helemaal perfect is.”  

Tennis, bridge of yoga?  

“Haha, mijn sportapparaat daar in de hoek, waar ik veel te weinig op zit. Mijn knie is minder jong dan de rest van mijn lijf en dat hindert mij wel. Maar ik zal toch meer moeten bewegen want  ik wil smaller en fitter zijn voor ‘Dear Winnie’, ik ben de oudste van de dames.”  

 Is je stijl veranderd?  

“Ik houd van soepel vallende kleding, kleuren en mooie stoffen. Vroeger mocht het strakker aansluiten. Nu zal ik echt niet meer mijn blouse in mijn broek stoppen maar laat die er lekker overheen vallen.”  

Wat vind je van de Utrechtse vrouw?  

“Ik denk dat ik haar onvoldoende ken. Maar dat komt omdat ik mij steeds hier en daar en overal bevind. Wel vind ik dat wij Nederlandse vrouwen ons nog veel kleuriger kunnen kleden. Treed ik op tijdens een chique gelegenheid dan zie ik vanaf het podium erg veel ‘veilig zwart’, dat vind ik jammer. En in de winter is het allemaal zo somber.”  

 Aan wie geef jij het stokje door?  

“Aan Irma  Panka, Zij heeft al dertig jaar een reisbureau in  Hoograven  en is een fantastische vrouw.”