Feest en verdriet in Utrechtse cultuur

Utrecht blijft cultureel op goed niveau, met een uitgebreid, divers en inclusief aanbod aan alle vormen van kunst. Positief besluit voor dik zestig instellingen: het woord kaalslag is niet op zijn plaats. Toch zal het rumoer niet bedaren rond beproefde merken als het Nederland Film Festival, Bak basis voor actuele kunsten en Tweetakt, die geen steun meer krijgen van de stad. Ook in Utrecht gaat politiek over harde keuzen. Het cultureel besluit van het college van B&W wordt soft omschreven als bitterzoet – spinjargon voor heel zure beslissingen.

Er zit in Utrecht beslist veel muziek in de periode van 2025 tot 2028. TivoliVredenburg blijft robuust overeind als koploper van miljoenen. Le Guess Who?, Ekko en de Helling hebben de gevraagde subsidies binnen. Dat is goed voor het omvangrijke (studenten)publiek dat geen al te dure tickets hoeft te kopen. Met de aan Museum Speelklok toegekende subsidie wordt ook het oudere publiek bediend.

Onder de blij gemaakte nieuwkomers voor een steunbedrag van vier jaar bevinden zich Common Frames, Vocal Statements, Possibilize. Sharing Arts Society (de Sint Maartenparade), free-Dom, Mooie Woorden, de Nijverheid en De Parade. Laatstgenoemd festival is inmiddels al aan zijn zomertournee begonnen in Eindhoven en Rotterdam en zal van 26 juli tot 11 augustus weer veel mensen naar het Moreelsepark trekken.

Utrecht heeft van 105 partijen aanvragen gekregen met een totaal van over de 23 miljoen euro. De stad staat voor de komende jaren voor drastische bezuinigingen, maar kan jaarlijks toch een kleine 18,5 miljoen aan culturele steun bieden. De besluitvorming komt vlak voor de beëdiging van het Kabinet Schoof, maar moet niet worden verward met bruine Haagse cultuurpolitiek, vol getamboereer over linkse hobby’s. Liefhebbers van dergelijke hartstochten zullen de komende jaren weinig te kort komen onder de Dom. Helaas heeft Utrecht rond de 5 miljoen te weinig in kas om alle aanvragers blij te maken, ook die hele prominente. Noem het kleur bekennen, conform de titel van het 172 pagina’s tellende adviesrapport voor cultuur.

Ik ben niet zo van grootstedelijke animositeit, maar ik vraag me wel af waarom Amsterdammer Farid Tabarki voorzitter van de adviescommissie moest worden. De gemeente heeft kennelijk geen kop van jut uit eigen huis verantwoordelijk willen maken, in de wetenschap dat er groot tumult zou ontstaan over nare keuzes. Onder Tabarki werd een nieuwe term geïntroduceerd voor het veld: het culturele ecosysteem – de kunsten als onderdeel van de natuurlijke en biologische beschaving van de stad. In dit geval hing er een heel stelsel aan beoordelingen aan. Uiteindelijk ging het simpelweg over het verdelen van bedragen, pure culturele economie. Zo werd de vreugde en het verdriet door gans het stelsel gepompt en liep het niet ecologisch, maar vooral psychologisch danige schade op. Er zijn veel mensen blij gemaakt, maar anderen hebben diepe pijn.

Kleur bekennen was bedoeld als een reeks adviezen, maar heeft gewerkt als een dictaat voor het college. Na de forse kritiek konden college en Tabarki veilig naar elkaar wijzen, zoals ook gebleken is in de jongste NUK-podcastzitting in de Slachtstraat. Nu het zover is, is er politiek niets meer aan te doen en heeft de hoofdverantwoordelijke wethouder Eva Oosters het graag over ‘een degelijke werkwijze’ en het ‘mooie beeld’ dat Utrecht te bieden heeft, met ‘kleine en grote organisaties, partijen met vele jaren ervaring en nieuwkomers.’

Het Nederlands Film Festival heeft met dik vier decennia ervaring nul van de gevraagde 600.000 euro ontvangen, ondanks een protesactie van regisseur Jean van der Velde. Natuurlijk blijven ze strijdbaar. Ze peinzen er niet over om naar Amsterdam te verhuizen. Zakelijk directeur Marjolijn Bronkhuyzen: ‘We leggen ons niet neer bij het genomen besluit en beraden ons op onze vervolgstappen. Ons uitgangspunt blijft dat Utrecht en het NFF onlosmakelijk verbonden zijn en dat we naast een festival met landelijke impact ook echt een festival voor Utrechters zijn.’

Bij het NFF zijn ze trouwer aan de stad, dan de stad aan het NFF. Komende festivalopening maar eens geen toespraak van Sharon Dijksma. Het zal nog wel even duren, voordat ze over de verbazing heen zijn dat het dolende filmhuis ’t Hoogt wel drie ton ontvangt. In de kern is dit symbolisch voor de twijfel over de maten waarmee de adviescommissie heeft gemeten. Ik vraag me zelfs af met welke maten is gegeten.

Het college had samen met de raad veel beter kunnen becijferen waar er geschoven kon worden met bedragen: hier wat minder voor de een, wat meer voor de ander. Dan nog was het heel moeilijk geworden met een tekort van 5 miljoen. Kennelijk is daar bewust van afgezien, omdat het niet zou passen bij het principe ‘fair pay’, eerlijke betaling aan werkers in de culturele en creatieve sector. Het is een absurde, onzinnige redenering, vooral voor mensen die zich met al hun ziel en zaligheid afvragen hoe het verder moet.

Met het NFF zal het wel goed komen. En TivoliVredenburg heeft podia genoeg voor een reeks benefietconcerten voor de getroffen Utrechtse cultuurmakers. Er is nog genoeg geld onder het publiek.