Koosje Heijkoop hoopt deze maand 103 jaar oud te worden, maar ze voelt zich nog 50. In de oorlog dook ze onder om te voorkomen dat ze opgepakt zou worden door de Duitsers. Koosje legt samen met burgemeester Jan van Zanen een krans bij de jaarlijkse dodenherdenking op het Domplein op zaterdag 4 mei. Marc van Rossum du Chattel sprak haar.
Burgemeester Jan van Zanen bezocht bezocht de krasse dame vorig jaar op haar verjaardag. Tijdens de nieuwjaarsreceptie eerder dit jaar zei de burgemeester over haar: “Als jonge twintiger maakte ze de oorlog mee. Ze hielp mensen onderduiken en bracht goederen rond. Zelf heeft ze negen maanden moeten onderduiken. Haar broer werd in die tijd opgepakt, ze heeft hem nooit meer gezien.”
Koosje werd geboren in 1916 en was 23 toen de oorlog uitbrak. “Ik werkte als winkelmeisje in een fotozaak, en daarnaast hielp ik in badhuizen. De directeur van de badhuizen was Joods. Hij woonde met zijn gezin in de Frans Halsstraat. Hij dook onder. Toen we dat in de gaten hadden, zijn we zo snel mogelijk naar zijn huis gegaan. Ik deed dat samen met mijn baas van het badhuis aan de Zonstraat, we namen een handkar mee. Via de achterdeur zijn we naar binnen gegaan. We waren de Duitsers net voor. We hebben toen alle kostbaarheden uit het huis gehaald, schilderijen, het zilverwerk, dat soort dingen. Dat ging gelijk onder een zeil op de handkar. Met die handkar zijn we naar het badhuis gereden.”
Om er voor te zorgen dat niemand de spullen zou ontdekken werd er een slimme list bedacht, de spullen werden goed verstopt. “De ene dag was het nog een toilet, maar de volgende dag zag je daar niets meer van. De hele toilet was dichtgemetseld, met nette tegeltjes er voor. Natuurlijk lagen de spullen achter die wand. Volgens mij heeft de directeur de oorlog overleefd en heeft hij zijn spullen terug gehad.”
Stille tocht
Zoals elk jaar staat Utrecht op 4 mei om acht uur stil bij de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en latere oorlogssituaties en vredesmissies. De plechtigheid kent een uitgebreid programma. Om half acht precies vertrekt een stille tocht door de binnenstad. De tocht vertrekt vanaf het Pieterskerkhof en zal via de doorgang onder de Domtoren, uitkomen op het Domplein. De stille tocht wordt begeleid door het Utrechts Klokkenluidersgilde, zij luiden de Salvator, de grootste klok van de Domtoren. Om acht uur is er twee minuten stilte, daarna zal Burgemeester Van Zanen op het Domplein een korte toespraak houden. Vervolgens is er een defilé langs het monument. De bijeenkomst op het Domplein wordt vanaf circa 19.50 uur rechtstreeks uitgezonden door RTV Utrecht.
Na afloop van de herdenking op het Domplein is er een bijzonder concert in de Domkerk. Ellen ten Damme, Konrad Koselleck en Vincent Bijlo brengen The Concert to End All Wars.
De zin “Volgens mij heeft de directeur de oorlog overleefd en heeft hij zijn spullen terug gehad.” triggerde me en ik heb wat onderzoek gedaan.
Ik neem aan dat Koosje met ‘directeur’ de voorzitter van de Vereeniging voor volksbaden te Utrecht in die tijd bedoelt: de heer Otto Bueno de Mesquita. Een joodse man, geboren in 1873, die als gewezen generaal-majoor in onze stad veel respectabele functies had. Hij was getrouwd met Caroline Lieftinck (familie van latere minister van financiën).
Otto en Caroline hebben de oorlog inderdaad overleefd, evenals vier van hun kinderen.