De deuren open voor een dag, even loskomen van de lockdown, zonder warme omarming door de burgemeester en met zorg voor sluiting door haar ambtenaren. Cultuur tegen covid. In de Utrechtse variant van de kunstacties leverde het een licht absurdistisch beeld op.
Wel de niet-essentiële winkels, de kappers en sekswerkers open, maar de horeca en de theaters nog niet. Premier Rutte erkende bij de openbaringen direct dat het ‘niet eerlijk’ was. De irritatie en de creativiteit in de culture sector leverde een unieke variant op, geïnitieerd door acteur Diederik Ebbinge: het Kapsalon Theater. Hoofdlocatie: de Kleine Komedie in Amsterdam.
Het werd een stevig dilemma voor burgemeesters. Toen alles al ruim over de talkshowtafels was gegaan kondigde Femke Halsema aan dat ze in Amsterdam moest gaan handhaven. In Utrecht besloot Sharon Dijksma ook zo. Youp van ’t Hek trad op in de Kleine Komedie en zei over Halsema: ‘Ze moet nog maar eens aan haar jonge jaren denken. Nu is ze gewoon een mantelpaktrut. Amsterdam onwaardig.’ Door de zuigkracht van de Kleine Komedie bleef Sharon Dijkstra dit soort kwalificaties bespaard. In Utrecht waren er natuurlijk genoeg die zich over haar hebben uitgelaten in het jargon van de oude Youp. Ze heeft nog iets uit te leggen, als ze na het beëindigen van de lockdown cultuur gaat snuiven in Utrecht.
Op Waanzinnige Woensdag hebben Dijksma’s ambtenaren het werk gedaan. Zo vervoegden ze zich al spoedig bij het Centraal Museum. Daar gingen om 11 uur de deuren open voor het publiek om wat te winkelen bij de tentoonstelling De Botanische Revolutie. Stipt 11.40 dienden zich twee gemeentelijke functionarissen aan. Na enig overleg werd besloten dat het publiek nog tot 13.00 mocht blijven. De museumwinkel bleef langer open.
Directeur Bart Rutten bleef er kalm onder. Hij zei: ‘Het was bij ons van korte duur. We hebben ons statement kunnen maken. We zijn voor een mooiere maatschappij. Ik wil nu niet als een onvergelijkt iemand te keer gaan.’
“De actie bij ons was te kort en smaakt naar meer”
De Utrechtse museumdirecteur hield zijn bedenkingen over het kabinetsbeleid. ‘Ik snap wel dat ze een maat houden. Dan zou het mooi zijn als ze met het open stellen van de winkels ook ons mee nemen. Het zijn moeilijk navolgbare gedachtelijnen. Rutte heeft het dan over veel verkeersbewegingen bij ons. Dat valt reuze mee. Ons publiek is goed geïnformeerd. Het zijn zeer deugdzame burgers die rekening houden met de pandemie. Wij kunnen wel vertrouwen op ons publiek. Dat is wat knelt. De actie bij ons was te kort en smaakt naar meer. We hopen op een wijs besluit op 25 januari.’
Rutten wilde nog een ding graag kwijt: ‘Er zijn bij ons zo’n vijftig bezoekers geweest. Het was ontzettend leuk om weer het vuur te zien bij onze beveiligers en vrijwilligers om mensen bij het zoeken naar schoonheid en troost te helpen.’
Later in de middag appte Rutten: ‘Schaken bij Rietveld Schröder is nog wel open.’
“Ik denk dat Rutte nog nooit een kleurbeurt met highlight heeft gehad. Dat duurt wel drie uur”
Inmiddels was in Villa Concordia de voorstelling Bakchanten begonnen (een woeste tragedie vol hysterie en ongeloof). Het was de tweede ronde voor het drietal Myrthe Boersma, Audrey Bolder en Maxime Vandommele. Om 13.00 waren ze aan de eerste show begonnen. Om half drie meldden zich de eerste handhaaf-ambtenaren bij artistiek leider Erik Snel. Ze kwamen formeel waarschuwen. Het was nog de vraag of ze de tweede opvoering zouden komen stoppen.
Voor het begin van deze versie zei regisseur Victorine Plante aan het 30-mondkappige publiek: ‘Het is niet meer uit te leggen dat we dicht zijn. Premier Rutte moet maar eens uitleggen dat het publiek bij ons langer vertoeft dan bij een kapper, of een masseur. Ik denk dat Rutte nog nooit een kleurbeurt met highlight heeft gehad. Dat duurt wel drie uur.’
In de voorstelling ging het over de klassieke strijd tussen Dionysos, de god van wijn en plezier en Pentheus, de koning van Thebe. Het goed in gespeelde trio wisselde met verkleedpartijen soepel van rol en lied heel fraaie meerstemmige zangpartijen horen. Kernregel: ‘Wat is wijsheid? Welk mooier geschenk kan de mens van de goden ontvangen?’ Hij werd geestelijk mooi in gemasseerd, terwijl masseuse Stefanie van Batum de schouders van toeschouwers behandelde.
“Ze zeiden nog dat ze bewust coulant wilden zijn”
Halverwege ging een zijdeur open. Erik Snel stond in de opening met een paar ambtenaren. De deur ging weer dicht. Het spel kon doorgaan. De spanningsboog van covid was geweken. Na afloop las Snel de brief voor die de ambtenaren hem hadden overhandigd over de noodzaak van de waarschuwingen.
Snel bleef er kalm onder: ‘Na de eerste waarschuwing zeiden we dat we niet wilden stoppen. Desnoods zouden we buiten verder gaan, maar dan hadden we daarvoor weer een vergunning moeten hebben. Om half 4 kwamen ze weer rustig binnen. We gingen even kijken. Ze zagen dat het OK was. Ze zeiden nog dat ze bewust coulant wilden zijn.’
Het begrip van de Utrechtse burgemeester voor de horeca en cultuur heeft zich vertaald in het sturen van handhavers op zaterdag naar protesterende horecaondernemers. En gisteren naar uitermate onschuldige acties van de cultuur. Met zulke vrienden heb je geen vijanden meer nodig.
Ambtenaren die een kijkje komen nemen bij een theatervoorstelling? Het lijkt me een mooie onderbreking van hun werk. Zouden ze genoten hebben?
En nu weer allemaal naar de IKEA.
Uit een open brief van een aantal burgemeesters. Ook ondertekend door Sharon Dijksma. Practice what you preach. mevrouw Dijksma.
“Wij willen echter ook in staat zijn om in deze moeilijke tijd naast onze inwoners, onze ondernemers, onze kunstenaars enzovoort te staan en een beschermende arm om hen heen te kunnen slaan, in plaats van hen alsmaar te bestraffen.”
Wie niks kan uitleggen, gaat vanzelf veel liegen.