In Utrecht, stad van kennis en cultuur, leest de academische bevolking de Volkskrant en NRC, of allebei. Ze treffen daarbij maar weinig aan over Utrecht. De stad verdient meer kwaliteitsjournalistiek, wat iets anders is dan elitaire verslaggeving. Het moderne, snel veranderende Utrecht heeft krachtige media nodig. Het is de vraag of een samenwerkingsverband van RTV Utrecht, U in de Wijk, Fun X en DUIC die sterkte hebben. Dus is er reden tot twijfel om dit collectief een licentie toe te kennen.
Utrecht heeft een rijke traditie aan gedrukte pers met een grote verscheidenheid. Het socialistische Vrije Volk, het katholieke Centrum en niet verzuilde kranten als Nieuw Utrechts Dagblad en het Utrechts Nieuwsblad. In voortdurende verschuivingen op de markt bleef de laatste over als een heus stedelijk instituut, op zijn best onder courantier Max Snijders. Ik las die krant graag naast de Volkskrant, het orgaan van de meeste studentenhuizen. Het UN zat goed op het stadsnieuws en had verslaggevers die prachtige verhalen schreven voor de zaterdagse bijlagen. Vroeg in de jaren negentig kwamen er een paar jonge columnisten bij, Ronald Giphart en Jerry Goossens.
Zelf heb ik vroeg in de jaren ’80 mee gewerkt aan een pioniersproject voor lokale radio: Kanaal 42. Radio Stad Amsterdam was het linkse voorbeeld. Minister André van der Louw gaf naar ik meen 32.000 gulden subsidie. De uitzendingen waren boordevol betrokkenheid bij wijkproblematiek. In NRC-Handelsblad observeerde verslaggever Ger Jochems: ‘Het heeft een hoog lekkende dakgotengehalte.’ Toch was het voor mij bijzonder aardig om samen met Hennie de Jong een lange special te maken over Hoog Catharijne. Kanaal 42 heeft twee weken intensief uitgezonden vanuit een ruimte boven theater Kikker.
Het medialandschap veranderde. In 2002 ontstond RTV Utrecht door een fusie van de regionale omroep Radio M en Omroep Utrecht RTV, de stadsomroep. In 1981 verkochten de erven Johan de Liefde het Utrechts Nieuwsblad aan Wegener. Zo moesten meer voorheen robuuste titels buigen voor de marktwerking. In 2005 werd het UN een regionaal katern van het Algemeen Dagblad.
Vooral door de ontwikkelingen rond het Utrechts Nieuwsblad ontstond een gevoel van gemis, een journalistiek vacuüm, hoezeer de overgebleven Utrechtse journalisten ook hun best deden hun stadse binnenkrant te vullen.
Uit verschillende hoeken, onder andere van Leefbaar Utrecht rezen plannen voor alternatieven met internet als het gedroomde nieuwe platform. Dat was het begin van DUIC, maar ook van Nieuws 030 en later de NUK. Naast RTV Utrecht en AD/UN dragen ze bij tot een waarlijk gevarieerd aanbod. Het is wel een versnipperd scala met de vele verhalen die er in Utrecht te vertellen zijn. Maar nog steeds zijn ze niet te zien, te horen en te lezen in dat ene brede platform.
Bij zo’n podium denk ik al langer aan nieuws met de simpele waan van de dag, maar daarnaast aan de dossiers van de stad, zoals de woningbouwproblematiek, het klimaat, de uitbreiding van de A27, de grote diversiteit aan nationaliteiten, de armoedeproblematiek, toerisme, sport. Alle terreinen verdienen meer onderzoeksjournalistiek. Er kan veel beter bericht worden over het ruime culturele aanbod, niet alleen van TivoliVredenburg, de Stadsschouwburg, Centraal Museum, Museum Catharijne Convent, maar ook een prachtige culturele vrijhaven als De Nijverheid. De Utrechtse Universiteit produceert naast dat alles veel wetenschap en kennis die onvoldoende naar buiten komen, transparant en voor een breed publiek. En dan zijn er, heel smakelijk en inzichtelijk, de lifestyle en de gewone, bijzondere mensen van de stad. Laat ik het, ook denkend aan de vele expats de NUT noemen, New Utrecht Times.
Dit alles vergt een sterke bezetting met een grondige passie voor het vak. Het is een uitdaging voor een nieuwe generatie stedelijke journalisten. Daar doemt een bezwaar op: de markt. Het kost veel geld – de grootste hindernis voor het realiseren van zo’n nieuw Utrechts medium. Zelf heb ik geen sjoege van de financiële finesses, maar het staat vast dat er een stel slimme jongens bezig zijn bij DUIC, met een vertakking aan ondernemingen en BV’s. Het is de vraag of ze werkelijk hart hebben voor pure journalistiek, zoals de Belgische uitgevers van de Volkskrant en NRC. Bij RTV Utrecht zit het wel goed met de passie voor verhalen. Met podcasts en op online bieden ze meer dan het dagelijks nieuws alleen. Toch lopen ze aan de Hengeveldstraat ook tegen financiële grenzen aan. En het zou kunnen gaan schuren tussen journalistieke en zakelijke attitudes, vooral tussen RTV Utrecht en DUIC.
De Utrechtse raad mag dit meenemen in de beraadslagingen over een licentie. En zich afvragen of er eigenlijk niet veel meer geld moet worden vrijgemaakt voor de journalistiek die Utrecht verdient.
Goede analyse. RTV Utrecht doet het inderdaad zo slecht nog niet maar zouden de lat wel hoger moeten leggen. Dat gebeurt door de samenwerking met DUIC in elk geval niet. Het voorgestelde model van een NUT klinkt leuk maar zal er niet komen. Wie gaat dat realiseren?
Ik vrees dat de komst van een sterk Utrechts medium verder weg is dan ooit. Met dank aan een college en raad die daar gewoonweg de noodzaak niet van inziet.
Goed pleidooi Jeroen, met een mooi historisch overzicht.
Kan meneer Van Seumeren niet een miljoentje missen? Waar een wil is…..
Helemaal met Jeroen eens. Journalistiek moet wel eerst op z’n minst onafhankelijk zijn. Hoe doe je dat als het toch terecht flink wat geld kost.
Aan de ene kant beweren dat de stad meer kwaliteitsjournalistiek nodig heeft, aan de andere kant beweren dat het eigenlijk best wel goed zit bij RTV Utrecht. Dat is toch niet vol te houden. De programmering van RTV Utrecht is al jaren braaf, voorspelbaar en uitermate gezagsgetrouw. Dat heeft niets met financiële grenzen te maken maar alles met gebrek aan ambitie.
En nu?
Natuurlijk gaat het schuren tussen journalistieke en zakelijke attitudes. Daarom is het een raadsel waarom rtv utrecht voor deze samenwerking kiest. Tenzij het een door het college afgedwongen samenwerking is. Als dat het geval is, is er sprake van een uitermate kwalijke inmenging van de politiek inzake de lokale pers. Wie zoekt het uit? De de beoogde samenwerkingspartners in elk geval niet.
Dit artikel sluit af met een aanbeveling aan de raad. Dat is nogal naïef. De Utrechtse raad heeft in meerderheid het niveau van een kleuterklas. Dat is bij een aantal belangrijke dossiers afdoende bewezen.
@ M. Schouten,
Wat u schrijft over RTV Utrecht is een op een toepasbaar op DUIC. De vaak scherpe politieke gesprekken op DUIC zijn verleden tijd; DUIC is al jaren braaf, voorspelbaar en uitermate gezagsgetrouw.
Dat krijg je als je uit de hand van de politiek eet.
De pers had zijn toppunt met meerdere kranten in de stad. De gemeenteraad had daar part nog deel aan. En zo hoort het ook. De overheid heeft geen bemoeienis met de pers. Zo dat wel is komt de persvrijheid in gevaar. Jeroen moet dat toch weten.
DUIC is eigenlijk geen krant, maar een marketing-platform voor de stad Utrecht. Iets waar de Utrechtse raad blij mee is (geen kritiek, geen meningen en vooral veel ‘aanprijzingen’ in dit medium), maar de rest van Utrecht wordt er voornamelijk heel moe van.
Inderdaad niveau-verlagend wanneer RTV hierin de samenwerking zoekt.