“Man, ik wist niet wat me overkwam. Maandagochtend vroeg probeerden onderhoudsmensen van De Plaatsmaker de deur van onze ateliers in te rammen. Ze wilden elektriciteit afsluiten. Ik was verbijsterd. Ik betaal gewoon mijn huur en word behandeld als een halve crimineel.”
Sophia Anastasia is samen met drie andere kunstenaars een van de laatste huurders van de Vlampijpateliers, het pand waar tientallen kunstenaars jarenlang hun werkplek hadden. Omdat bij de ateliers sprake was van langdurig gebrek aan onderhoud, besloot de gemeente, eigenaar van het pand, dat renovatie noodzakelijk was. De huurders die tijdens hun verblijf geconfronteerd werden met een pand in verval waren opgelucht: na jaren van lekkages, kou, schimmelende muren en ander ongemak zouden de Vlampijpateliers een fatsoenlijke werkplek worden. Dat was in oktober 2023. De opluchting verdween toen verhuurder DePlaatsmaker een maand na de hoopvolle aankondiging de huur opzegde. De kunstenaars moesten binnen drie maanden het pand verlaten, onder dreiging van 250 euro boete voor elke dag dat zij langer zouden blijven.
Een aantal huurders is inmiddels vertrokken naar een door DePlaatsmaker aangeboden plek op de Tweede Daalsedijk. Sophia Anastasia niet.
“Velen voelden zich geïntimideerd door de dreiging van 250 euro boete per dag”
DePlaatsmaker verklaarde dat het pand aan leegstandsbeheer zou worden toebedeeld. Sophia Anastasia vond dat raar: haar atelier dat vanaf maart door een andere kunstenaar als atelier zou worden gebruikt?
“Konden wij niet zelf het pand als leegstand beheren? Deden wij dat eigenlijk niet al jaren? DePlaatsmaker bombardeerde de huurders met mailtjes over vooropleveringen die zouden moeten worden gedaan en de staat waarin de ruimtes moesten worden opgeleverd: mankementen moesten worden gerepareerd, vides verwijderd, gaatjes in de muur gedicht. De paniek sloeg toe bij de kunstenaars en velen voelden zich geïntimideerd door de mailtjes en de dreiging van 250 euro boete per dag na 29 februari. Er zijn kunstenaars die toen maar een opslagbox hebben gehuurd en de kunstcarrière op pauze gezet. Een aantal mensen zijn geheel gestopt. Een stuk of 30 mensen hebben elders ruimte gevonden. DePlaatsmaker zelf kwam in de tweede week van februari eindelijk door met een andere locatie waar ze maanden met de NS over hadden onderhandeld. Van de ongeveer 25 overgebleven kunstenaars zag vrijwel iedereen zich gedwongen die optie dan maar te nemen alhoewel die significant duurder was dan de Vlampijpateliers waren geweest en ook weer tijdelijk in een afbraakpand.”
De gearriveerde agenten waarschuwen haar dat ze het risico op een strafblad loopt
Terug naar het incident van maandag. Onderhoudsmensen van DePlaatsmaker melden zich zonder aankondiging bij de Vlampijpateliers om elektriciteit af te sluiten. Sophia die huurder is van haar atelier, ze betaalt gewoon huur, weet niet wat haar overkomt en belt de politie. De gearriveerde agenten waarschuwen haar dat ze het risico op een strafblad loopt. Na overleg met een juridisch adviseur van Sophia besluit de politie de zaak te laten rusten. Het personeel van DePlaatsmaker vooralsnog ook.
“Ik snapte er helemaal niets van. Waarom wordt elektriciteit afgesloten terwijl ik officieel een huurder ben? Formeel is de huur pas per 14 maart opgezegd, daarna is er nog twee maanden sprake van verlenging van de ontruimingstermijn. Ik word behandeld als een kraker terwijl ik hier gewoon mag zitten.”
Sophia overhandigt een mail van DePlaatsmaker die haar standpunt ondersteunt.
Hoe nu verder?
‘Omdat DePlaatsmaker zomaar inbreekt, zullen we het pand 24 uur per dag moeten bewaken. Het kan kennelijk niet anders. Dit hele proces is voor veel kunstenaars ziekmakend geweest. Zelf heb ik al drie maanden niet kunnen werken.”
“Bij het doornemen van de jaarcijfers bleek DePlaatsmaker gigantische winst te maken op dit pand”
Yvonne Hessel van Utrecht Solidair heeft de afgelopen maanden regelmatig contact gehad met de kunstenaars van De Vlampijpateliers. Ze verbaast zich over de handelwijze van DePlaatsmaker en constateert dat deze organisatie een opmerkelijke grote winst maakt op het pand.
“Allereerst stond in de raadsbrief, dat AD Hoc erin kwam. Dat vond ik vreemd. Waarom de kunstenaars eruit en anti-kraak erin? In de raadsbrief stond ook dat er niet direct een onveilige situatie was. Dat stond haaks op de korte termijn van de huuropzegging. € 250 Boete per dag opleggen mag een verhuurder niet, dat is pure intimidatie. Daarbij komt dat de huurders recht hebben op twee maanden ontruimingsbescherming. Bij het doornemen van de jaarcijfers bleek DePlaatsmaker gigantische winst te maken op dit pand. De huur aan de gemeente is € 10.000 per jaar terwijl de huurinkomsten minstens € 200.000 per jaar bedragen. Voor huurders die het niet redden om binnen drie maanden te verhuizen, was geen enkele compassie. Ze mochten niet eens hun spullen in het gebouw opslaan na 1 maart. Ik heb containers vol goede spullen voor het pand gezien, er is voor kapitalen weggegooid. Op 5 februari kregen de huurders een rondleiding bij de beoogde nieuwe werkplekken op de Tweede Daalsedijk met de mededeling, dat de onderhandelingen nog liepen. Een week voor de deadline kregen de huurders een aanbod. Daarbij heeft DePlaatsmaker de prijs fors verhoogd. Op Funda was de huur € 75 M2 en € 35 servicekosten, dit werd € 100 per M2 met € 45 servicekosten. Veel kunstenaars durven niet naar buiten te treden, omdat DePlaatsmaker een monopoliepositie heeft.”
Over DePlaatsmaker
DePlaatsmaker organiseert ruimte voor kunstenaars, creatieven en culturele instellingen. Door nieuwe mogelijkheden te verkennen en te ontwikkelen zeggen zij de groeiende vraag naar passende en betaalbare ruimte te ontwikkelen. De Plaatsmaker wordt gesubsidieerd door de Gemeente Utrecht vanuit de Cultuurnota 2021-2024.
Directeur van De Plaatsmaker Arna Notten is afkomstig van de Triodos Bank. Over haar rol zei ze eerder in het AD/UN: ‘Kunstenaars zijn over het algemeen geen financieel experts, die moet je soms helpen en die rol past me goed. De vraag naar steeds fraaiere creatieve broedplaatsen en atelierruimte is booming. Het is de uitdaging om met de commerciële vastgoedontwikkelingen die ruimten betaalbaar te houden voor de gebruikers.’
Lees hier de mening van Raymond Taams op Nieuws030 over DePlaatsmaker.
Naar verhaal met naar luchtje: eigenaar maakt gebruik van ’tussenpersoon’ uit de bankierswereld met veel te lange strijkstok: veel verliezers en één grote winnaar, die ex-bankier en ‘verbinder’ (https://www.ad.nl/utrecht/fusie-utrechtse-kunstinstellingen-moet-betaalbare-creatieve-werkruimte-opleveren~a4fe93ab/).
Graag wil ik dit verhaal nuanceren: feiten worden hier verdraaid. De meeste kunstenaars in ons pand hebben er zeer weloverwogen voor gekozen om een andere ruimte te vinden of accepteren en weer aan het werk te gaan / willen / moeten. We hebben niet als angsthazen het pand verlaten zoals hier wordt gesuggereerd. De manier waarop DePlaatsmaker eea heeft gedaan verdient geen schoonheidsprijs. Op specifieke veronderstellingen zoals hierboven beschreven zullen zij zelf een antwoord moeten geven. Om dat verder goed uit te zoeken lijkt me een taak van de journalist zelf ipv klakkeloos dit verhaal over te nemen. Kunstenaars van de Vlampijpateliers hebben in de achterliggende tijd intensief onderhandeld met zowel gemeente als DePlaatsmaker om ervoor te zorgen dat we er niet zomaar uitgezet zijn. Hoe je het ook wendt of keert, we moesten er uiteindelijk een keer (tijdelijk) uit, ook degene die nu blijft zitten in ‘anti-kraak’ situatie. Het pand is slecht door achterstallig onderhoud en toe aan de lang uitgestelde renovatie. Het is nu aan de gemeente om hun verantwoordelijkheid te nemen en hun voornemens en toezeggingen waar te maken en te zorgen dat het na de renovatie betaalbare ateliers biedt voor specifiek autonome beeldend kunstenaars. Wij volgen dit op de voet. – Lou Vos, beeldend kunstenaar en huurder Vlampijpateliers
Vreselijk wat een toestanden! De cultuursector is steeds weer het kind dat met het badwater wordt weggegooid!
Kan de rijdende rechter hier niets aan doen?
Een reactie op de reageerder, die de verdraaide feiten uit het artikel gaat nuanceren. Opvallend is dat de feiten niet één keer worden tegengesproken. De schrijfster zegt ‘we hebben niet als angsthazen het pand verlaten’, maar dat staat niet in het artikel. Vervolgens krijgt de journalist een sneer voor het klakkeloos neerpennen.
Vanaf begin december werd ik als raadslid betrokken bij de Vlampijpateliers. Sindsdien val ik van de ene verbazing in de andere. Alle bovenstaande feiten staan op papier of zijn gefotografeerd, zoals de overvolle containers met weggegooide bezittingen.
Wat mij diep raakte is de wijze waarop de verhuurder met zijn huurders omging. Naar buiten toe met hartjes en tranentrekkende berichten, die haaks stonden op de kille zakelijkheid in alle brieven naar de kunstenaars, die ik onder ogen kreeg. Aangetekend op 30 november met vóór 1 maart eruit! Bezemschoon opleveren, gaatjes dichtmaken, vides verwijderen etc. (ook weer onder dreiging van dwangsom van € 100 per kubieke meter)
De persoonlijke verhalen van boze, verdrietige en geschoffeerde kunstenaars heb ik met opzet buiten het artikel gehouden.
De uitnodiging van de verhuurder om 5 februari 2024 bij een alternatief pand te kijken en deze één week voor 1 maart aan te bieden is een feit op papier.
De enige vraag, die overblijft is. Waarom die haast? Bij een opzegging van 6 maanden was er niets aan de hand. Waarom na 1 maart anti-kraak bewoning in dit pand, maar moesten de huurders overhaast een dure opslag huren?
Hierover binnenkort meer, het onderzoek loopt…..
Mevrouw Vos is misschien iets te genuanceerd. Ik lees namelijk geen onjuistheden in dit verhaal. Sterker, dit is het verhaal over een verhuurder die zich profileert als een sociale ondernemer maar in de praktijk de huurders het mes op de keel zet. En dat met steun van de gemeente.
De belofte dat ze het proces op de voet zal volgen, maakt weinig indruk.
Het word tijd dat de “Culturele sector” in het Utrechtse gaat begrijpen dat zij van onschatbare waarde zijn voor onze lokale en landelijke economie.
De houding naar malafide bedrijven zoals bv “De Plaatsmaker” mag dan ook een meer actief karakter gaan kennen waarbij het gesol waaronder bedreigingen,intimidatie en woeker tot het verleden gaat behoren..!
En misschien is het hierbij nodig een statement te gaan plaatsen waarbij de Vlampijpateliers door de kunstenaars zelf in beheer genomen gaan worden..!
Geen Ad-Hoc, geen spelletjes meer maar een participatievorm kiezen die daadwerkelijk zoden aan de Dijk gaat zetten.
Dat we hierbij een vorm van “burgelijke ongehoorzaamheid” kunnen gaan omarmen is dan iets wat onomkoombaar is om weer een gezonde basis te gaan creëren om de “Culturele Sector” in de breedste zin van het woord zijn krachten tentoon te laten spreiden.
Kortom het is welletjes geweest en laat het feest maar gaan starten.
De plaatsmakers stelt belachelijke eisen aan huurders. je moet zelfs een portfolio inleveren………………………… om een ruimte te huren. té gek voor woorden. Als schrijver moet je dus je werk inleveren? En dus het risico op plagiaat? ja dag. En er werkt een oelewapper van 23 die denkt dat hij God is. 12 ambachten 13 ongelukken op zijn cv op linkedin en die zwaait daar de scepter. echt vuig volk.