Lilian Hak: “Utrecht is een heerlijke stad met teveel studenten”

In deze rubriek vragen we Utrechters keuzes te maken in hun vakgebied. Maar ook daarbuiten. Vandaag Lilian Hak.

Het was tijdens de Nacht van Jan Mulder in 2011 dat ik kennismaakte met Lilian Hak. Ze maakte toen furore met muziek die geïnspireerd was door Spaghetti Westerns. Na dit mooie optreden verloor ik Lilian uit het oog en dook ze weer op toen ik Wouter Hamel interviewde. De twee hadden samen een album gemaakt dat helaas nog niet is uitgekomen vanwege leveringsproblemen van de vinylfabrieken. Tijd voor een hernieuwde kennismaking. Deze keer niet in de concertzaal maar in haar woning aan de Wolvenstraat.  

Lilian Hak (1975) 

Lilian Hak, geboren in Bennekom, groeide op als nakomertje in een gezin met vier kinderen. “Dat grote gezin heb ik altijd erg leuk gevonden. Ik kijk terug op een goede basis, een vrolijke jeugd en een heerlijke lagere schooltijd. We hadden altijd veel dieren thuis en mochten allemaal een muziekinstrument uitkiezen om te bespelen. Mijn ouders waren zelf niet muzikaal opgevoed maar vonden dat wel belangrijk voor ons. Ik ging naar de middelbare school in Ede, het Marnix College. De lagere school was een peulenschil voor mij geweest maar op het Marnix moest ik toch mijn weg vinden. Ik hing een beetje tussen de kakkers en de alto’s in. Ik wilde zo snel mogelijk eindexamen doen omdat ik droomde van de tijd na de middelbare school. Een eigen leven leiden, op mijzelf wonen en misschien ooit wel in Frankrijk. Naast de ‘kakschool’ had ik wel andere dingen. Ik speelde gitaar en zong bij een bandje covers van Sade en andere muziek uit die tijd. De jongens van de band waren jazzliefhebbers en zij leerden mij dit genre kennen. Mijn docente op de muziekschool waar ik zangles en gitaarles had vroeg mij of ik door wilde gaan in de muziek, zij dacht aan het conservatorium. Maar daar had ik nooit aan gedacht. Mijn interesse lag ook bij mode, niet zozeer het ontwerpen maar het produceren en regelen. Ik had het pakket om economie te gaan studeren en dat ben ik ook gaan doen.”

“Ik realiseerde me dat het belangrijk is iets te doen wat je iedere dag leuk vindt”

“Ik verhuisde naar Utrecht en tijdens mijn studie economie realiseerde ik mij al na vier maanden dat het belangrijk is iets te doen wat je iedere dag leuk vindt. Dit ga ik niet nog vier jaar volhouden. Ik moest de studie combineren met iets creatiefs en volgde bij de voorloper van Parnassos zangcursussen improvisatie. Ik vroeg de docent of zij mij kon helpen met een auditie voor het conservatorium. Want het conservatorium lonkte, het leek mij toch wel erg leuk. Mijn idee werd thuis niet met gejuich ontvangen “Daar kan je je geld toch niet mee verdienen? Dat is geen toekomst”. Maar aan de andere kant hadden mijn ouders toch wel vertrouwen in mij. “Ze is een doorzetter en ze weet wat ze wil”. Ik had de keuze tussen het conservatorium in Rotterdam of in Utrecht. Ik koos voor Utrecht, ik vond dat zo’n mooi gebouw. In het voorbereidende jaar van de opleiding hadden we maar weinig vakken en ik besloot auditie te doen voor de acteursopleiding aan de HKU. Ik kon beide opleidingen combineren en leerde samenwerken in een groep en de beheersing van je lichaam. Het bleek heel leerzaam, bij zang is lichaam je instrument en komt alles op timing aan. Aan het conservatorium had ik de opleiding lichte muziek pop en jazz gekozen, maar ik zag een toekomst als zangeres in bijvoorbeeld een coverband niet echt voor me, daar lag mijn passie niet. Ik wilde zelf dingen maken, interesseerde mij voor techniek en opname.”

“Ik kwam Ingmar Heytze tegen en ik maakte muziek bij zijn gedichten”

“Even vroeg ik mij af of ik toch niet beter muziektechnologie had kunnen doen, maar ik wilde niet weer switchen. Ik kwam Ingmar Heytze tegen en ik maakte muziek bij zijn gedichten. We maakten een CD en ik begon steeds meer te experimenteren met soundscape en elektronica. Na het afronden van het conservatorium was het eerste wat ik wilde ik naar Australië gaan. Mijn allerbeste vriendin was voor de liefde van haar leven naar Australië verhuisd. Mijn vriendje ging ook mee, we werden verliefd op het land en dachten ons daar te gaan settelen. Het werd een rode draad, een zoektocht, waar konden we gaan wonen en werken? Na Australië, dachten we aan Spanje, maar het werd een oud boerderijtje in Picardië in Noord-Frankrijk, een “opknappertje”. In Utrecht kochten we een klein huisje, echt in de binnenstad. Op viereneenhalf uur rijden hadden we onze werkruimte buiten, een leuke combi. Ik maakte vier soloalbums  met ook verschillende samenwerkingen zoals onder andere met Ozark Henry, een Vlaamse zanger. In 2012 woonden we ook nog ruim een half jaar in Berlijn. Het bleek een goede plek om inspiratie op te doen voor elektronische muziek. In die stad bruist het en ik schreef materiaal voor een album/plaat. Ik woon liever wat langere tijd op één plek, dan door een land te trekken. Je hebt het gevoel dat je erbij hoort en de stad ademt. Het was de periode van mijn haar omhoog en mijn muziekstijl was moeilijk in een hokje te stoppen. Ik doe wat ik op dat moment leuk en mooi vind. Ik heb er nog even over gedacht om DJ te worden, live sets te draaien die ikzelf kon produceren. Het was misschien wel een succes geworden omdat er toen nog maar weinig vrouwelijke DJ’s zijn. Maar ik ben toch een andere weg ingeslagen met muzikanten om mij heen. Ik wilde iets met mijn Jazz-roots en bedacht een concept waarbinnen ik kon werken. Het werd de Film Noir. De liedjes, dialogen en verhalen hadden allemaal de traagheid en melancholie van deze films uit de jaren ’40. Samples combineren met instrumenten van elf muzikanten op het podium. We stonden op festivals en theater, traden onder meer op tijdens de Nacht van de Poëzie en de Nacht van Jan Mulder. Het denken in concepten werkte voor mij. Ik maak een moodboard, laat mij inspireren door een fragment, de sfeer of beelden. Zo kan ik mijzelf beter kaderen.”

“Het is een rare wereld waarin je voor dertig seconden naar Brussel toe gaat om iets voor Always maandverband in te spreken”

“Het werd daarna een album met de Spaghetti Western als concept. De laatste jaren heb ik ook veel muziek voor anderen geproduceerd. Maar het kriebelt toch al een tijdje om een album te maken waar ik heel trots op kan zijn, Ik heb al veel nieuwe dingen gemaakt en verschillende concepten spelen door mijn hoofd. Maar ik heb weinig tijd, ik geef les en ik heb een zoontje van zes. Vorig jaar heb ik een album  geproduceerd met Wouter Hamel, dat is helemaal gedaan en gemaakt in Corona-tijd, samen op een kamertje. Het zal dit jaar uitkomen maar we wachten nog op de vinylpers want er is een lange wachttijd bij de vinylfabrieken. Maar misschien dat we het wel op cassette uit kunnen brengen. Het cassettebandje is weer helemaal van nu. Sinds 2015 is er nog iets anders op mijn pad gekomen: het voice-over werk. Ik werkte in de studio van Big Orange als engineer en composer, toen er iemand nodig was om de demo voor een reclame in te spreken. De opdrachtgevers hoorden mijn stem en wilde mij hebben. Het resulteerde in lange reeks van commerciële en zakelijke teksten, die ik in moest spreken. Voor BBC First, ministeries, de alarmcentrale en tutorials voor zorginstellingen. Maar ook radiocommercials voor ONVZ, Vitae Pro en samen met Fedja van Huêt het spotje voor Nespresso. Het is the tone of voice, zakelijk en koel of juist fris en enthousiast, die de boodschap binnen dertig seconden over moet brengen. Ik kan zelf ook opnemen en aanleveren, zodat ik niet altijd naar de studio toe hoef te gaan. Het is een rare wereld waarin je voor dertig seconden naar Brussel toe gaat om iets voor Always maandverband in te spreken. Maar het bleek een onwijs goede zet en een erg leuk vak”

De keuzes van Lilian

Muzikant 

“Dat is een moeilijke vraag. Ik kan kiezen uit een scala van zoveel goede en inspirerende muzikanten van vroeger tot aan nu van bijvoorbeeld Nina Simone tot aan St Vincent. Maar ik kies voor een misschien onbekende voor velen onder ons. Ik ben fan van Keren Ann), zij is een songwriter en zangeres van Nederlands- Israëlische afkomst die furore maakte in Frankrijk. Ik vind haar zo eigen en zo veelzijdig. Ze zingt, speelt piano en gitaar. Het is een feest om haar op te zien treden en zij is altijd haar eigen ding blijven doen. Zij heeft een fluweelzachte stem die zij combineert met rauwe gitaren. Haar liedjes worden veel gebruikt als filmmuziek en haar teksten zijn prachtig. Zij inspireert mij en ik ga naar Parijs om haar te zien”. 

Concertzaal 

“Het Berlin Philharmonie, gebouwd in de jaren ’60, zo indrukwekkend. Het heeft een tentvorm en het publiek zit rondom het podium en de akoestiek is fantastisch. Verder de grote zaal van TivoliVredenburg en natuurlijk Paradiso, dat heeft een hoog rock en roll-gehalte”. 

Album 

“Jeff Buckley’s Grace, daar kan ik altijd naar luisteren, ik ben verliefd op zijn stem. Die is Intens mooi met een vibratie, heel speciaal.  Dit album is een mooie mix in productie van rauw én gepolijst met veel lagen. Op DVD heb ik alles van en over hem gezien. Helaas heb ik hem nooit zien optreden”. 

Boek 

“The Artist Way’ van Julia Cameron. Het is een boek dat je kan helpen om weer in contact te komen met je creativiteit. Zij geeft handige tips, tools en oefeningen. Bijvoorbeeld het schrijven van ‘morning pages’. Elke dag drie pagina’s schrijven in je “onbewuste ochtendstroom”, wanneer je nog niet te veel hebt gedaan, zonder na te denken. Dit moet je iedere ochtend doen, volgens haar, om bij je creativiteit te komen. Het is een bron van inspiratie voor iedereen die iets creatiefs doet. Maak ook met jezelf een “kunstenaarsafspraakje” waarin je totaal iets anders gaat doen, buiten je vak. Ik ga dan bijvoorbeeld potloden kopen bij ‘Pipo’ of naar ‘Broese’ om een boek te kopen. Ik dacht dat ik geen tijd had om te ‘nietsnutten’, maar het is juist zo belangrijk om op nieuwe ideeën te komen. Het was meer dat ik mij daar geen tijd voor gunde. Verder las ik op vakantie het Boekenweekgeschenk: ‘Monterosso mon amour’ van Ilja Pfeiffer. Het is vol zelfspot geschreven, Pfeiffer voert zichzelf op als personage in het boek. Het zit heel goed in elkaar en ik heb het met veel plezier gelezen. Het speelt in het hier en nu, in de Corona-tijd. Het is leuk, je hebt het zo uit en het heeft kwaliteit”. 

Film 

“Walk the Line’, over het leven van Johnny Cash. De film heeft indruk op mij gemaakt en ik heb hem een paar keer gezien. Het acteerwerk is geweldig. Het is autobiografisch en het vertelt het dramatische leven van Cash, een leven dat beheerst werd door muziek. Zijn vrouw June die door dik en dun bij hem bleef, een liefdesrelatie vol passie. En DRUK, een meer recente film, gaat over een heel bijzonder sociaal experiment. Er wordt gesteld dat je standaard geboren wordt met een te laag promillage alcohol in je bloed en wat gebeurt er wanneer je dat aanvult. Ik zal de rest niet verklappen. Het einde van de film werd in de kritieken niet zo gewaardeerd, maar ik vond het een heel poëtisch einde, artistiek neergezet”. 

Stad 

“Utrecht is mijn thuishaven, een leuke en heerlijke stad. Alleen zijn er te veel studenten, dat zou wel minder mogen. Wanneer je in Amsterdam komt is het publiek in de horeca een mix tussen studenten en de rest van de wereld. Sidney is een stad waar ik mooie herinneringen aan heb. Ik hou van een stad aan het water, waar je per boot kan vertrekken. Er zijn mooie parken en verschillende wijken met ieder een eigen bouwstijl. Berlijn hoort ook in mijn rijtje thuis. In Berlijn blijf je de geschiedenis ademen. Ik vind het heerlijk om daar met de fiets van A naar B te gaan, over de brede straten. Als ik dan weer terug ben in Utrecht vind ik het zo klein en smal overal. In de parken kan alles, in Park Tempelhof zie je hele gezinnen barbecueën. Je blijft de creativiteit in de stad voelen en je hebt het idee dat er veel mogelijk is. Kreuzberg is dan weer een heel lelijk gedeelte van de stad, maar dat heeft ook wel weer iets”. 

Restaurant   

“KIYUSHI’ in de Voorstraat, dat is een klein sushi-restaurant met maar vijf tafeltjes. Het is een ritueel dat ik daar naartoe ga wanneer ik een klus af heb. Ik verwen mijzelf dan heel erg en ik ben dol op verse vis. Ook kan ik terugverlangen naar het ‘Ele’ aan de werf, van vroeger. De sfeer die daar hing op donderdagavond na mijn flamencolessen. Er gebeurde altijd wel iets geks. Dan nog ‘Gastmaal’ aan de Biltstraat, heerlijk eten met een persoonlijke bediening, een hele fijne plek. Maar echt een avond uit is voor mij ‘De Goudfazant’ in Amsterdam. Qua interieur ook helemaal mijn smaak; Het industriële in combi met witte tafelkleden”. 

Utrechter 

“Karin Elich, ik ken haar al bijna twintig jaar. Ik volgde bij haar danslessen en dansconditie in het Dans Centrum Utrecht. Zij heeft mij gevraagd voor de Catharina Parade die zij organiseert in het kader van Utrecht 900. Ik zing dan uit een raam of van een balkon. De laatste vijf jaar is het verhaal rond Catharina van Alexandrë haar missie. Ze wil iets met het levensverhaal van deze inspirerende vrouw doen, Catharina heeft ook in Utrecht haar sporen heeft nagelaten. Dit houdt Karin vol wat ik zo enorm bewonder in haar. Ze wil met dit verhaal de kracht van vrouwen overbrengen en vertalen naar de wereld van nu.”

Wat zou je doen als je burgemeester van Utrecht was? 

“Getir zit hier om de hoek en dat is werkelijk levensgevaarlijk, ze rijden keihard door ons smalle straatje, stop met dit soort online-bezorgdiensten. De stenen winkel die in de binnenstad hoort moet blijven. We moeten de kleine ondernemers helpen, zij hebben moeite om te overleven door de grote ketens. Maak de huur voor de panden goedkoper zodat de groenteboer en de slager weer een plek krijgen in de stad. Dan zou ik muziek verplicht stellen in het onderwijs, ook op de lagere school. Elke week muziekles! Vervolgens zou ik de elektrische fietsen en de scooters willen weren uit de binnenstad. Het is een mindset, ga lopen dan kom je iemand tegen en voer je nog eens een leuk gesprekje.  En tot slot: een studentenstop voor de binnenstad. Het lijkt wel alsof er ieder jaar meer studenten bij komen. Ik zou willen pleiten voor een campus buiten de stad of op verschillende plekken verspreid over heel de stad. Kijk naar Gent. Dat is een stad die lijkt op Utrecht, maar daar overheersen de studenten niet zoals hier.”