Rokende schoorstenen

Het gaf niet als je in De Rietlanden geen geld bij je had. Dan betaalde je toch gewoon de volgende keer. Maar niemand die er die volgende keer naar vroeg, en zelf dacht je er misschien ook niet meer aan. Aan schrijven op de lat deden ze niet.

De Rietlanden ging dus failliet, stond een paar jaar leeg en kreeg toen een nieuwe eigenaar die de eenvoudige herberg omdoopte in Het Rietershuys. Het hele boerendorp trots; eindelijk een huis dat je spelde met u en Griekse y.

(Het begin van dit verhaaltje speelt zich af in het Overijsselse Kalenberg, waar wij al eeuwen een vakantiehuisje hebben.) In de gelagkamer verscheen op zeker moment een grote bruingrijze kachel waarin achter de ruit een vrolijk vuurtje brandde. Moniek, de vriendin van de nieuwe eigenaar, vertelde begeesterd over de aanwinst: gekocht met een flinke subsidie, superzuinig, gezellig, minder CO2-uistoot dan een gaskachel, volautomatisch. Gooi er een emmer pellets (staafjes geperst afvalhout) in, druk op een knop en alles gaat verder vanzelf.

Haar enthousiasme werkte aanstekelijk. Niet veel later kochten wij ook zo’n wonderkachel, de kleinste en goedkoopste, voor duizend euro, waarvan we de helft terugkregen aan subsidie. (In dat jaar, 2018, maakte de overheid er honderd miljoen voor vrij. Erik Wiebes was toen minister van economische zaken en klimaat.).

In de praktijk was het toch een beetje een gedoe: de schuur vol zakken met pellets, dagelijks het ruitje schoonvegen en de kachel uitzuigen, een vrij duur onderhoudscontract, de schoorsteenveger die elk jaar moest komen. Ik begon me ook af te vragen of het wel zo goedkoop stoken was (de pellets gingen er wel heel snel door), en of het inderdaad zo goed was voor de natuur.

In 2020 kwam er een einde aan de subsidieregeling, op dringend advies van de SER, die zich zorgen maakte over de uitstoot van stikstof en fijnstof. Citaat: ‘De CO2-reductie van pelletkachels en biomassaketels weegt niet op tegen de negatieve milieueffecten op de luchtkwaliteit’.

Afgelopen najaar werden de pellets in één keer anderhalf keer zo duur. En nu, een maand of vijf later, sla ik het AD/UN open en lees dat je van de gemeente Utrecht 1500 euro krijgt als je je houtkachel, open haard of pelletkachel wegdoet en je schoorsteen laat dichtmetselen. (Houders van een Upas, dat zijn mensen met heel weinig geld, ontvangen zelfs drie mille. Maar die mensen hebben doorgaans geen huis met een schoorsteen.)

Voor het jonge volkje dat het misschien niet weet: ‘Daar kan de schoorsteen niet van roken’ is een spreekwoord dat zoveel betekent als: Dat levert geen inkomsten op.

Je kunt nu dus zeggen dat je in Utrecht de schoorsteen kunt laten roken door hem niet meer te laten roken, als je begrijpt wat ik bedoel. Het is een feit dat de wereld razendsnel verandert. Maar binnen drie jaar van aanschafsubsidie naar afschafsubsidie is absoluut een record.

Zou het trouwens werken? Zouden veel mensen (er zit 285.000 euro in de subsidiepot) zich door die 1500 euro laten verleiden om hun pelletkachel weg te doen?

Dat is vraag 1.

Vraag 2: Waarom wilden de minister en zijn helpers zo graag de aanschaf van de kachels subsidiëren, zonder eerst behoorlijk onderzoek naar de milieueffecten?

Raar hoor.