Het was een ons-kent-ons feestje tijdens de première van de documentaire ‘De werven van Utrecht, Leven op de gracht’ donderdag 30 november in het Louis Hartlooper Complex. In de zaal waren onder anderen Robbert Kalff van Café Kalff, Ben Nijssen van Vergroening Singel 030 en Jules Enneking van beeldhouwatelier De Moerbei aanwezig. Allen komen voor in de Utrechtse documentaire over leven, werken en onderhoud in- en aan de werfkelders.
Regisseur Camiel van den Boogaard, cameraman Daniël Brüggen en eindredacteur Machteld Smits maakten de film. Camiel: “We hebben bewust geen voice-over gebruikt, maar laten de mensen zelf aan het woord. We laten experts historische uitleg geven.”
Zo komen diverse medewerkers van de gemeente Utrecht aan het woord die laten zien hoe bijzonder het is dat middeleeuwse bouwwerken nog steeds overeind staan. Het bedrijf dat het herstel aan de kelders aan de Haverstraat uitvoert, ontdekte een spookkelder. Dit ondergrondse historische pareltje komt uitgebreid aan bod.
De interviews met werfkeldergebruikers worden afgewisseld met overzichtsbeelden van de oude binnenstad. De makers laten telkens zien op een kaart waar een kelder is, voordat de eigenaar ervan in beeld komt met zijn of haar verhaal.
Labyrint
Bijzonder zijn de kelders onder de Choorstraat die een waar labyrint vormen. Een oud-bewoner van de Choorstraat 16 waar ooit schoenenwinkel Bitter zat, neemt de kijker mee door de kelders. De voettocht gaat langs opslagplaatsen, ruimtes met buizen van de stadsverwarming naar een oud stukje verlaten café uit de vorige eeuw. Onderweg valt op dat veel ruimtes vochtig zijn. Dat probleem speelt bij vrijwel alle kelders in Utrecht en zorgt voor spanning tussen de gemeente en de bewoners.
De kosten voor herstel liggen volgens veel bewoners bij de gemeente, omdat zij jarenlang te zwaar verkeer over de werfkelders lieten banjeren. Volgens de gemeente moeten eigenaren van werfkelders toch echt zelf meebetalen, gezien het om hun bezit gaat. De documentairemakers laten zowel bewonersgroepen, de gemeente als experts aan het woord, zonder zelf een oordeel te vormen. De uiteindelijke conclusie is dat men er samen uit moet komen, omdat iedereen het bijzondere stelsel van kelders wil behouden voor de volgende generatie.
7000 kilo
Bijzonder is ook de zeefdrukpers van 7000 kilo in de kelder van kunstenaar Jeroen Hermkens aan de Oudegracht. Hij kreeg de pers cadeau, maar moest het gigantische gevaarte dan wel zelf in zijn atelier weten te krijgen. Uiteindelijk werd de pers uit elkaar geschroefd, werd de gracht afgezet en werden de grote onderdelen met een kraan op de werf gehesen. “Deze pers gaat hier nooit meer weg, die staat er in het jaar 2500 nog”, grapt Hermkens.
Zien
De documentaire wordt zaterdagmiddag nogmaals vertoond in het Louis Hartlooper Complex, hier zijn geen kaarten meer voor beschikbaar. De documentaire wordt op dinsdag 5 december, dinsdag 12 december en dinsdag 19 december uitgezonden op RTV Utrecht. Daarna komt de documentaire online.
Bezoeken
Wie meer wil weten over de werfkelders van Utrecht is dinsdag t/m vrijdag tussen 11 en 17 uur welkom in het tijdelijke informatiecentrum in de oude bieb aan de Oudegracht 167. Hier is informatie voor bezoekers over de historie van de kelders. Eigenaren van werfkelders kunnen er terecht met vragen over herstel en behoud van kelders.
Prangende vraag: heel Nederland weet al dat de Utrechtse grachten uniek zijn. Zal deze documentaire voorzien zijn van ondertiteling om mensen van buiten de grenzen hier van te laten leren en genieten?