De keuzes van

Theatermaker Tjerk Ridder: “Met diepgang en echtheid wil ik laten zien hoe belangrijk levensverhalen zijn”

Tjerk en Lodewijk ( foto: Marieke van Pagée)

In deze rubriek vragen we Utrechters keuzes te maken binnen hun vakgebied, maar ook daarbuiten. Vandaag theatermaker Tjerk Ridder.

Ik spreek met Tjerk Ridder af in het café van de Utrechtse Stadsschouwburg, “Laten we daar gaan zitten, de schouwburg is voor mij belangrijk geweest in mijn ontwikkeling. Ik heb daar gewerkt en in die tijd kon ik alle voorstellingen zien die ik maar wilde. Ik heb toen heel veel geleerd door alleen maar te kijken en te beleven. Door te beleven tot de essentie te komen en te voelen wat er echt toe doet.”

Tjerk Ridder (51), theatermaker, singer-songwriter en storyteller, is net terug van Terschelling, zijn favoriete eiland. Daar verzorgde hij, samen met zijn ezel en kameraad Lodewijk, wandelingen op Oerol. Met Lodewijk maakte Tjerk eerder een wandeltocht van Parijs naar Groningen. Ze waren afhankelijk van de gastvrijheid van anderen om hun eindbestemming te bereiken. Over die reis schreef Tjerk zijn boek en muziekalbum ‘Bonne Route!’. Ondanks het slechte weer wandelde op Terschelling een grote groep belangstellenden mee. “Tijdens mijn wandelingen ontmoet ik steeds weer bijzondere mensen. Zij vertellen al wandelend hun levensverhalen en  inspireren mij, door even aan te haken en zich open te stellen, hoor je dat wat voor een ander echt belangrijk is”.

Tjerk, geboren in de Willem de Zwijgerstraat in Utrecht, moest toen hij drie weken oud was geopereerd worden in het ‘oude’ Antonius Ziekenhuis. De plek waar hij nu woont.

“Je hoeft geen psycholoog te zijn om mijn verlatingsangst te kunnen verklaren”

“Die eerste drie weken in het ziekenhuis zonder mijn moeder, zijn bepalend geweest voor  de rest van mijn leven. Daar komt mijn verlatingsangst en de behoefte aan vaste pleisterplaatsen in mijn leven vandaag. Je hoeft geen psycholoog  te zijn om die te kunnen verklaren. We verhuisden toen ik twee jaar was naar Maarn, de plaats waar mijn ezel Lodewijk zijn weide heeft. Ik groeide op met mijn broer in een liefdevolle omgeving, maar ik heb mij wel altijd een vreemde eend in de bijt gevoeld. Ik was een expressief kind en kon met mijn vragen en emoties niet bij mijn ouders terecht. In dat opzicht waren zij gesloten mosselen. Ik zocht een veilige plek buiten mijn huis om en vond die bij onze buurvrouw. Zij werd mijn eerste pleisterplaats, zoals ik die later in mijn leven ook vaak zou zoeken en vinden. Ik heb inmiddels pleisterplaatsen door heel Europa maar ook in Terschelling.”

“Ik was even buiten het sociale aquarium van mijn eigen school en kon op Schoonoord mijn talent laten zien”

“Ik ging naar de kleuterschool en lagere school in Maarn. Daarna in Zeist naar de Breul, een katholieke middelbare school. Een gedeelte van mijn vrienden zaten op Schoonoord. Op die middelbare school werd jaarlijks een talentenjacht georganiseerd waar de hele school nauw bij betrokken was. Ik mocht daar optreden als drummer in  de band van mijn vrienden. Ik was even buiten het sociale aquarium van mijn eigen school en kon op Schoonoord mijn talent laten zien. Dat optreden veranderde mijn leven: ik durfde op te treden en mijn talent te ontdekken. Ik herinner mij dat ik over de Slotlaan in Zeist liep en daar in de etalage van een winkel met muziekinstrumenten stond te kijken. Er kwam een merkwaardige man naar mij toe;” Psst, wil jij veel geld verdienen?” Ik antwoordde: “Nee”, dacht dat hij op geld of seks doelde. “Wat ga jij dan met je leven doen? Wil jij een loonslaaf worden?” “Nee”, antwoordde ik weer. “Ik word muzikant”. Waarop hij zei: ”Dat is iets heel anders!” Door die ontmoeting en mijn antwoord realiseerde ik mij dat mijn pad niet doorsnee zou worden, dat optreden bij mij paste en het gaf mij de basis om te zijn wie ik nu ben. Ik wilde naar de toneelschool maar dat zou ik er niet door krijgen bij mijn vader de bèta-bioloog. Met vrienden uit Zeist ging ik op stap in Groningen. De stad beviel ons en daar wilden we wel studeren. Ik wilde vooral uit huis op en op kamers. De vrienden haakten af en gingen toch liever in Utrecht studeren”

“Ik voelde mij eenzaam, kon mijn leven geen richting geven”

“Ik had een baantje op een melkveebedrijf in Maarn en dacht dat een studie aan de Agrarische Hogeschool in Groningen iets voor mij kon zijn. Maar daar kwam ik terecht tussen medestudenten die veelal het bedrijf van hun vader zouden overnemen. Ik sprak het jargon niet dat zij van huis uit hadden meegekregen en ik was weer snel van de opleiding af. Ik voelde mij eenzaam, kon mijn leven geen richting geven. De optie was weer terug naar huis, maar het op kamers wonen beviel mij wel en wilde op kamers in Zeist. Daar was geen sprake van en was weer terug in Maarn. Ik ben de opleiding theatertechniek gaan doen in Amsterdam. Dat kwam in de buurt van de toneelschool. We bezochten de schouwburg in Amsterdam en ik stond naast het podium bij de trekkenwand. Toen deed ik een stap op het podium en voelde dat ik daar moest staan in plaats van in de coulissen. Dat is mijn plek. Er werd iemand gevraagd voor de techniek bij de voorstelling ‘Little Voice’ met Pleuni Touw, Hugo Metsers en Vera Mann. Drie maanden weg van huis, ik pakte mijn tas en ben mee onderweg gegaan. Willem was de gepokte en gemazelde tourmanager, een oude rot in het vak. Een enorme kerel op cowboylaarzen, die sliep in zijn truck. Die wagen en Willem met zijn prachtige verhalen werden mijn mobiele pleisterplaats.”

“Willem gaf me de erkenning waar ik naar snakte”

“Willem liep niet in een keurslijf, was niet bekrompen  en hij was de juiste man op de juiste plek om mij te begeleiden. Hij gaf mij de erkenning waar ik naar snakte. Ik was op tour, sliep in hotels en at in restaurants. Fulltime aan de bak, zes voorstellingen per week, na de voorstelling afbreken naar de volgende plek en daar weer alles opbouwen. Ik had het geluk om na die theatertour een baantje als geluidstechnicus bij de televisie te krijgen. Ik deed De Schreeuw van de Leeuw, de talkshow Via Ria, live voetbalprogramma’s met Jack van Gelder en de TV-show van Ivo Niehe. Live televisie maken was geweldig, maar ik wilde niet uit beeld maar in beeld. Ik kon bij cabaretier Hans Dorrestijn het zaalgeluid gaan doen. In de schouwburg in Lochem maakte ik een mystiek moment mee. Ik was ziek, had koorts en voelde mij op een dieptepunt in mijn leven. Ik realiseerde mij dat ik op dat moment een keuze moest maken. Kies voor muziek en ga optreden. Door dit dieptepunt kon ik naar een hoogtepunt toe werken. Ik ging naar de Vrije Hogeschool in Driebergen. Daar leerde ik om terug te kijken op hetgeen ik had gedaan. Waarom was ik op jonge leeftijd gestrand in mijn leven? Ik volgde toneel en zanglessen en maakte kennis met vakken als sterrenkunde en fenomenologie. In de zomer speelde ik ridder in het ‘Land van Ooit’, reed paard, zong en danste. Voor de zomer schreef ik mij in voor de theatermaakopleiding van de HKU en werd, als één van de twaalf studenten, toegelaten.”

“Voor mij is niets vanzelfsprekend geweest”

“Ik had al zoveel gedaan en daar zat ik tussen de achttienjarigen die alleen maar beroemd wilden worden. Ik had geen goede klik met de docenten en moest na het eerste jaar van de opleiding af. Had ik daar al die jaren naar toegewerkt om weer van de opleiding afgestuurd te worden? Ik vond een baantje bij de informatiebalie van de Stadsschouwburg in Utrecht en zag alle voorstellingen die ik maar wilde zien. Door heel veel te kijken en te beleven en van daaruit de essentie ontdekken heb ik veel theatermaak ervaringen opgedaan. Ik ontdekte dat ik kon putten uit een vitrine vol verhalen en dat mensen daar iets uit kunnen pakken wat op dat moment belangrijk voor hen is. Voor mij is niets vanzelfsprekend geweest, stap voor stap, door vallen en opstaan ben ik nu waar ik ben. Ezel Lodewijk kwam op mijn pad door het Bonne Route! project. We hebben samen het Europese Sint Maartenspad gelopen en wat ik in die drie maanden onderweg beleefde, heb ik verwerkt in de gelijknamige muziektheatervoorstelling. Met diepgang, echtheid en entertainment, wil ik laten zien hoe mooi en belangrijk levensverhalen zijn”.

De keuzes van Tjerk

Muziek

“Ik hou van soul, maar ik wil Amos Lee noemen. Hij is een Amerikaanse singer-songwriter, met een fenomenale stem en hij raakt mij makkelijk. Zijn teksten zijn liefdevol, poëtisch en echt. Ik draai zijn muziek bijna dagelijks. Ik zag  hem optreden in het Oude Tivoli aan de Oudegracht toen hij net zijn voltallige band had ontslagen. De organisatie van Tivoli was daar niet blij mee, Amos Lee stond op de affiches aangekondigd met zijn band. Maar waar maakten zij zich druk over? Het publiek at uit zijn hand. Met of zonder band is Amos Lee fenomenaal.”

‘Ik draai zijn muziek bijna dagelijks’

Boek

“ Ik lees bij vlagen. Één van mijn favoriete boeken is ‘Honderd jaar eenzaamheid’ van Gabriel Garcia Márquez. Het is de familiekroniek van de familie Buendia. Over de verschillende generaties heen wordt de geschiedenis van de Buendia’s verteld. Realistische elementen worden vermengd met magische gebeurtenissen. Maar het allermooiste boek is voor mij “Het verscheurde leven van Etty Hillesum. Etty Hillesum, een jonge joodse vrouw die vluchtte uit Duitsland naar Nederland. Op 9 maart 1941 begon zij haar dagboek dat eindigt op 13 oktober 1942 met de woorden “Men zou een pleister op vele wonden willen zijn” Zij wist zich te verheffen boven de terreur die zich om haar heen voltrok. Als verpleegster in Kamp Westerbork wordt zij geconfronteerd met de wekelijkse transporten naar Het Oosten. Zij biedt het barbarendom het hoofd zonder zelf in wanhoop ten onder te gaan. In haar dagboeken klinken de liefde voor het leven, haar geloof in menselijke mogelijkheden en in haar vriendschappen. Zij is een goed voorbeeld van het pad dat je kan bewandelen. Het boek heeft mij diep geraakt”.

‘In haar dagboeken klinken de liefde voor het leven en haar geloof in menselijke mogelijkheden’

Film

“Etre et Avoir ,een Franse docu-achtige film over een lagere school op het Franse platteland. In een enkel klaslokaal geeft de toegewijde monsieur Lopez les aan vier tot veertienjarige leerlingen. Het laat zien hoe je met beleid, aandacht en liefde leerlingen kan onderwijzen. Niet alleen onderwijst Lopez de leerlingen in taal en rekenen, maar ook in het leven. De kinderen zijn totaal verschillend in intelligentie, in leeftijd, in energie, in afkomst en in toekomstperspectief. De leerlingen bespreken alles met elkaar, de camera volgt hen thuis maar ook op school. De film slingert je heen en weer tussen ontroering, vertedering, humor en ernst.”

‘De film slingert je heen en weer tussen ontroering, vertedering, humor en ernst’

Kunstwerk

“De Streken van Marc van Vliet. Dit kunstwerk op het wad van Terschelling is een eerbetoon aan de grondlegger van Oerol Joop Mulder. Het is een houten getijden kunstwerk dat meedeint met eb en vloed. Het geeft alle windstreken aan en vloeit samen met de natuur en de elementen. Op de houten vlonders waaruit het  werk sta je midden op het wad. Even stilstaan bij de basics: land, zee, water en zon.”

‘Even stilstaan bij de basics: land, zee, water en zon’

Stad

“Een moeilijke keuze. Utrecht is mijn favoriete stad. Maar ik kies Lissabon op de hoek van het continent Europa aan de Atlantische kust. Lissabon een stad aan de zee met een heerlijk klimaat, de kruidige lucht, het eten en de cultuur. De dramatische expressie in de fado muziek, ik hou van Portugal.”

‘Lissabon een stad aan de zee met een heerlijk klimaat’

Restaurant

“Kom ik weer terug op Terschelling, mijn favoriete eiland. Daar in West-Terschelling bevindt zich het restaurant De Zee. Een kleine zaak met een goede bediening, waar je vooral vis kan eten. In Utrecht eet ik vaak bij Ina Corner, een klein Indonesisch restaurant op de hoek van de Jan van Scorelstraat en de Adriaen van Ostadelaan. Ik hou van Indonesisch eten en het is bij mij om de hoek.”

‘Een kleine zaak met een goede bediening, waar je vooral vis kan eten’

Drank

“Ik ben heel matig met alcohol. Alles met gember vind ik lekker: gemberthee en gemberbier. In de ochtend drink ik een flat white en ook nog wel na het eten.”

‘Alles met gember vind ik lekker’

Utrechter

“Dick Bruna. In 2013 trad ik op toen Nijntje op de VVV-borden kwam te staan en daar zong ik mijn loflied op Utrecht: Domstad. Het lied raakte Dick Bruna en speciaal voor hem heb ik het akoestisch gezongen en er een cd’tje van gebrand. Dat heb ik bij hem afgegeven op zijn atelier in de Jeruzalemstraat. Ik kreeg een tekening van Nijntje van hem als dank. Voor mij is Dick Bruna een voorbeeld. Hij was een icoon maar bleef de eenvoud zelve. Hij was heel toegankelijk en vriendelijk. Hij bezat een ijzeren discipline, iedere dag weer ging hij naar zijn atelier. Ik was voor een theaterproject in Japan en daar is de populariteit van Miffy bizar groot, zoveel groter dan hier. Dick Bruna blijft mijn all time favorite.”

‘Dick Bruna was een icoon maar bleef de eenvoud zelve’

Wat zou jij doen als je burgemeester van Utrecht was?

“We kunnen in Utrecht wel wat trotser zijn op de festivals die we hebben. Het Oude Muziekfestival, het Film Festival, Springfestival en TweeTakt. Deze festivals zijn uniek en zetten ons internationaal op de kaart. Er heerst de mening dat iedereen zijn eigen broek maar op moet houden in plaats van aan te moedigen. Sint Maarten is toch de beschermheilige van de stad en staat symbool voor delen en solidariteit. Voor de kunst en cultuur zou dat tot uitdrukking moeten komen in meer erkenning, ondersteuning en solidariteit.”

Laat uw reactie achter

Reactie

2 reacties

  • Jos Stelling schreef:

    Leuk en goed gesprek. Fijn om je even ontmoet te hebben Tjerk.

  • Jen Johannes schreef:

    Ik herken ik deze man. Ik vroeg me af waar Tjerk vandaan komt. Terschelling is het eiland waar mijn familie woonde, bouwde, en zich voortplantte om vervolgens zich over de hele wereld te verspreiden. Ik zie heel veel overeenkomsten in zijn biografisch verhaal. Groet!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *