Sohier-Sodaar 70 jaar: Grimmige reis vol hoop

Er is veel beklemde beweging van meestal naakte mensen, soms in gevecht met elkaar, of hun omgeving, op kleurige, dan weer kale bodems, of tegen scherp contrasterende decors, waar van alles buitelt.

Het is de grillige wereld van kunstenaar Roland Sohier, een grimmig stripverhaal in tien wandgrote tekeningen onder de titel SOHIER-SODAAR 70 JAAR. Te zien in Expo 10, het  ‘Utrechtse’ lokaal in het Centraal Museum. In een begeleidende brochure heet het ‘een absurdistische’ reis naar het einde van de nacht’ – een hachelijke en verontrustende onderneming.

Bij binnenkomst hangt rechts In Every Dreamhome a Heartache. Twee mannen en twee vrouwen zitten met geheven vuisten elk in hun eigen hokjes. Het is duidelijk dat ze bezig zijn met ontsnappen en niet alleen aan hun zware schaduwen. 
Aan de wit geverfde wand tegenover hangen de Heroes, zes blakende koppen in grote cirkelvormen met hakige armen en harige uitstulpingen als van een virus. Ze hebben Fools rush in in hun rug, een tweetal trolachtige figuren die weg ijlen van twee kort geknipte dames in lange gewaden en daarbij gevoelig in contact komen met openstaande deuren – dit herhalende motief komt vaker voor in Sohiers taferelen, het is alsof het allemaal echt beweegt.
Zo is het ook met de aardbodem op I Feel the Earth Move. Rechts tuimelen huizen omver, de twee naakte mannen ervoor zijn druk aan het gesticuleren naar een grotere man voor hen die nog in zithouding boven een afbrokkelende bakstenen muur hangt. Het is alsof de schreeuw om redding hoorbaar is. 

Het is een grote zoektocht naar verlossing in houtskool en pastel. Typerend voor Sohiers werk zijn de niet weggewerkte, of half uitgegomde schetsen op de tekeningen. Die geven de eerste posities aan van de figuren en hoe ze vervolgens over het papier bewegen. ‘Die gumsels spelen mee in de levendigheid van het werk,’ zegt de tekenaar.   

Waarom de songtitels? 

‘Dat zit op mijn harde schijf. Ik treed ook op als zanger, met een gitarist. Dit is mijn repertoire. Ja, ook Heroes. Aan die tekening ben ik in 2003 begonnen – het is bijna 20 jaar sappelen aan zo’n werk. In die tijd hebben ze de strijd gewonnen. Het is leuk om je met die figuren te identificeren. Het zijn allemaal zelfportretten. Sohier in de bocht, de razende reporter doet verslag van zijn bevindingen in het leven. Dat ben ik in deze fase aan het uitbotten.’ 

Het is ook het verslag van een innerlijk slagveld.  

‘Ja, allemaal.’ 

Er is nogal wat loos. 

‘Ja, natuurlijk.’
Hij neemt het bezoek mee naar Look Back in Anger. Drie kerels met zware knuppels, een geladen tekening op twee wanden, in een hoek. 

‘Het lijkt Guernica wel, dacht ik. Hier breekt toch echt de pleuris los. Het komt voort uit een enorme ruzie met mijn zwager in San Francisco die me letterlijk met de dood heeft bedreigd. Ik had daar nog nooit zo letterlijk een tekening van gemaakt. Hij heeft een pistool in huis als rechtgeaarde Amerikaan en Trumpist.’
Sohier heeft al zestien jaar een relatie met een Chinese Amerikaanse uit Californië. Door haar is hij meer betrokken geraakt bij de Amerikaanse politiek. Zij woont in zijn geboorteplaats Amsterdam. Hij woont naar grote tevredenheid in de Utrechtse Beukstraat. In 1975 begon hij met lesgeven in Utrecht aan het Gemeentelijk Gymnasium in het huidige gebouw van Parnassus. Hij kwam in contact met het museum via Hoos Blotkamp, de eega van kunstenaar Carel Blotkamp, kunstenaar en emeritus hoogleraar moderne kunst.
Er is nog hoop, gelet op de expositie, het is niet geheel fataal. 

‘Nee,’ zegt Sohier met een glimlach, ‘Als kunst geen enkele ontsnappingsmogelijkheid meer heeft is het niet goed. Er moet wel ergens een deur open staan, dat je nog uitzicht voelt. Ik sta niet negatief in het leven. Ik vind het positieve, energieke werken. Daar heeft die beweging mee te maken. Naast de laatste tekening Nooduitgang is ook de nooduitgang. Wat ik heel fijn vind is dat ik niet indut. Ik ben 70, slaap niet in. Die mazzel heb ik dan.’

“Als kunst geen enkele ontsnappingsmogelijkheid meer heeft is het niet goed.”