Hoe Utrechts schrijversduo Baseler/van den Brink Europa verovert

Marja Baseler en Annemarie van den Brink. Ik mocht ze beiden interviewen voor de rubriek ”Het mooiste Meisje”. Natuurlijk vertelden zij toen, afzonderlijk van elkaar, over “Pretpark de Poepfabriek” en “Het Hersenhotel”, de boeken die ze samen hebben geschreven. Het zijn voor Nederlandse begrippen bestsellers met 15.000 verkochte exemplaren. Uitzonderlijke cijfers voor prentenboeken. Maar dat in Duitsland meer dan 100.000 exemplaren verkocht zouden worden, overtrof hun stoutste verwachtingen. Voor mij een reden om de dames uit te nodigen voor een dubbelinterview. Zo komt het dat we met elkaar, bij mij thuis, aan de keukentafel zitten om te praten over het idee voor de boeken, hun samenwerking, de inbreng van de illustrator Tjarko van der Pol en wat we nog meer kunnen verwachten in deze serie. 

Marja: ”Ik schrijf vooral educatieve boeken voor kinderen over alles wat zij te weten willen komen over de meest uiteenlopende onderwerpen: gezondheid, vriendschap, familie, liefde, echtscheiding, geboorte en de dood. Altijd gericht op: hoe ga je om met bepaalde dingen die je in je leven overkomen. Het zijn er inmiddels meer dan veertig. Er bestond een boek voor volwassenen “De mooie Voedselmachine”, de charme van je darmen. Mijn uitgever Geneviève Waldmann vroeg mij om iets dergelijks te maken voor kinderen. Ik maakte mijn eerste opzet en toen kwam Geneviève met het een idee om er een verhaal bij te maken. Ik schrijf educatieve boeken maar ik ben niet zo van de verhalen. Ik kende Annemarie van de Schrijfschool, die ik in 2012 had opgericht en waar Annemarie als docent was komen werken”. 

Annemarie van de Brink schreef meer dan twintig kinderboeken, haar gedichten verschijnen in poëziebundels voor volwassenen maar ook voor kinderen. Haar laatste boek “Oorlog in Inkt” dat ze samen met collega-schrijver Suzanne Wouda, schreef is inmiddels bekroond met de Vlag en Wimpel 2021. “Mijn hoofd is net een ideeënfontein, de ideeën krijg ik overal en nergens. “Oorlog in Inkt” is er gekomen omdat ik hoorde dat er bij het NIOD  meer dan honderd dagboeken opgeslagen lagen van kinderen die de Tweede Wereldoorlog hadden meegemaakt.”

“We hebben nu eenmaal een anders werkend brein”

“Toen Marja mij vroeg voor “Pretpark de Poepfabriek”, zag ik dat meteen voor mij. Ik denk heel erg beeldend. Mijn hoofd is dan net een bioscoop, wat ik bedenk zie ik zo voor me. We bleken elkaar prima aan te vullen, we hebben nu eenmaal een anders werkend brein. Ik als sfeerdenker en Marja voor de weetjes. Het moest een informatief boek worden over de spijsvertering, met een verhaallijn en illustraties. We haalden het beste in elkaar naar boven. Vaak spraken we af in een café en zonder gêne spraken we over poep en drollen. Wij hadden een opzet getekend met de illustraties zoals wij die voor ogen hadden, maar de uitgever had illustrator Tjarko voor ons project gevonden. Hij is technisch tekenaar, het zou zijn eerste kinderboek worden. Hij wilde onze ideeën voor tekeningen absoluut niet zien, het zou hem belemmeren in zijn creativiteit. Hij heeft de “Kunstenaarsgeest”, hij ziet meerdere lagen en hij denkt over alles mee. Zijn illustraties voegen echt iets toe. Het zou een gouden greep blijken: informatie met een verhaal en tekeningen”. 

Annemarie: “Op de grote pagina’s met een blad vullende illustratie moesten we informatie kwijt in een lopend verhaal, bij het eerste boek was dat frustrerend moeilijk. En nu bij het derde boek waar we mee bezig zijn, “Het Hartenkasteel”,  is het uitdagend moeilijk. In iedere ruimte moest iets gebeuren in een logische volgorde van A naar B en het verhaal moest de stuwende kracht zijn. Voor “Het Hersenhotel” bedachten we kamertjes waar een stukje van een geheim ontrafeld moest worden om aan het eind een groot familiegeheim te ontdekken. We lieten de mensen in het verhaal gebruikmaken van elkaars talenten en karakters, zodat iedereen kon bijdragen aan de oplossing. We verzonnen allerlei beroepen. Van een bouwvakker tot een muzikant, iedereen was even belangrijk. We stopten er diversiteit en inclusiviteit in om kinderen breder te leren kijken. Ook de demente opa draagt ook bij tot de ontrafeling van het geheim, hij weet zich nog dingen uit het verleden te herinneren die belangrijk bleken te zijn.”  

Marja: ”Ik ben van de weetjes, zo ontdekte ik bijvoorbeeld dat de lengte van de dunne darm bij kinderen 5 meter is. Maar Tjarko had de darm rechthoekig getekend. Wanneer ik nu het boek voorlees en de illustratie laat zien op basisscholen dan begrijpen kinderen echt wel dat de darm niet hoekig kan zijn.. Ik zie de kinderen dan meteen naar hun buik grijpen en dan voelen dat er niets hoekigs zit.” 

“Zonder een belerende toon laten we zien dat het verstandig is om een helm te dragen bij het skeeleren”

Annemarie: “Met de boeken kunnen we kinderen ook veel meegeven over gezondheid. Dat je goed voor je lichaam moet zorgen, door gezond te eten en te bewegen. Daar worden ze zich ook van bewust door het boek te lezen. Van “Het Hersenhotel” leren kinderen dat je je brein moet blijven uitdagen, voeden, ontspannen en beschermen. Weer zonder een belerende toon laten we zien dat het verstandig is om een helm te dragen bij het skeeleren en fietsen. Je moet je brein blijven prikkelen. Het is zo’n mooi idee dat de boeken door zoveel kinderen bijna stuk gelezen worden.” 

Marja :“De boeken kunnen op verschillende manieren gelezen worden, als zoekboek, als plaatjesboek of als voorleesboek. Ook als je helemaal niet van lezen houdt, dan lukt het met dit boek wel. Je kan ook voor de humor gaan. Zo hebben we voor de werking van de sluitspier, twee mannen Sjaak en Sjonnie die allebei een slagboom moeten bedienen. Dat vinden kinderen geweldig, ze leren dat ze op tijd naar de WC moeten gaan omdat Sjaak en Sjonnie anders de slagbomen niet meer kunnen houden. Het is een boek voor kinderen van 2,5 jaar maar ook voor hun ouders en grootouders.” 

“Het wordt opeens grappig om over je drol te praten”

Annemarie: “Het verbaast ons dat “Pretpark de Poepfabriek” in Duitsland zo’n succes is omdat Duitsers veel moeite hebben met woorden zoals poep en kak. Wij schelden met geslachtsdelen en akelige ziektes, maar in Duitsland schelden ze met Arsch en Scheisse. Door de tekeningen en het verhaal wordt poep een onderwerp waar je het wel over kan hebben. In gezinnen wordt het boek besproken, het haalt de spanning weg. Kinderen realiseren zich dat het niet goed is om je ontlasting op te houden. Door de toon waarop het beschreven wordt en de illustraties zijn we nooit belerend. Het is een ontdekkingsreis door je lichaam. Voor ouders ook een fijne manier om te ontdekken of kinderen ergens mee zitten. We hebben wel zestig afbeeldingen van drollen: bakstenen en stapeltjes steentjes, etc. Het wordt opeens grappig om over je drol te praten en als je er niet over kan praten dan wijs je het maar aan. Dat “Pretpark de Poepfabriek” zo goed loopt in Duitsland komt mede door de recensies, die zijn zo gründlich. Het boek wordt geanalyseerd, de structuur wordt doorzien, we worden echt erkend, het boek wordt gezien als een basisboek.”  

“We denken dat dit het laatste deel wordt maar Annemarie heeft het nu al over “Bottenboot”

Marja: ”De boeken kunnen ook als zoekboek gebruikt worden omdat Tjarko in zijn tekeningen ook kunstwerken verstopte, zoals een schilderij van Karel Appel, de Rietveldtstoel, de wc-pot van Marcel Duchamp en de drol van Wim T. Schippers. Wij hadden dat eerst ook niet door, zo ontdekten wij, al kijkend, onszelf in een tekening. Op dezelfde manier hebben we “Het Hersenhotel” gemaakt en nu zijn we bezig met “Hartenkasteel”. Daarin besteden we behalve aandacht voor de werking van het hart en bloedvaten ook aandacht aan emoties, hartzeer etc. We denken dat dit het laatste deel wordt maar Annemarie heeft het nu al over “Bottenboot”. “We hebben de spijsvertering, de hersenen, het hart, maar toch ook nog het skelet, het spierweefsel en de huid”, lacht Annemarie. “De eerste twee boeken waren spannend, maar we krijgen nu zelfvertrouwen. Misschien komt er ook nog wel een theatervoorstelling gebaseerd op onze boeken.” 

“Pretpark de Poepfabriek en “ Het Hersenhotel” zijn vertaald in het Zweeds, Hongaars, Duits, Spaans en Galicisch, Russisch, Japans, Koreaans, Taiwanees, Chinees. De uitgave in het Tsjechisch verschijnt binnenkort.