Groenste Plein: een goed plan voor Overvecht 

Wie zijn toch die mensen die Utrecht tot de leukste stad van Nederland maken? En wat hebben ze nodig om dat nog langer te kunnen doen? Damaris Berhe-Rodriguez en Maya Bogers maken zich hard voor groen en ontmoetingsplekken op de Camera Obscuradreef. Zorgt betrokkenheid immers niet voor een echt fijne en veilige buurt?  

Voor je deur een plein omzoomd door bomen, met een fruitboomgaard, ontmoetingstafel, groene hekken, fonteintjes en een natuurspeeltuin. Dit toekomstbeeld verheugt de kersverse huurders van de Camera Obscuradreef in Overvecht. Kort nadat Damaris Berhe-Rodriguez en Maya Bogers in hun pas gerenoveerde flats trokken, ligt er echter een heel ander plan: rijen koopwoningen op het plein. 

Damaris: “Als moeder van drie kinderen koos ik voor deze woning vanwege deze speelruimte. Wist ik dat het volgebouwd zou worden, dan had ik een andere plek gekozen.” Maya vult aan: “Zo voel ik dat ook. Het is heel fijn om uit mijn raam op de vierde verdieping op groen uit te kijken. Overvecht is een volle wijk en daarom is wat ademruimte goed. Dat is niet voor niets zo bedacht in de jaren zestig.”

De Mix

In 2018 zegde de gemeente toe het plein te verbeteren, waarop  een groep bewoners bedacht er het ‘groenste en gezondste plein van Utrecht’ van te maken. Ze kreeg hulp van Stichting Utrecht Natuurlijk en  Hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden, terwijl Copijn Tuin- en Landschapsarchitecten een schets maakte. In mei presenteerden de bewoners hun plannen aan de buurt en haalden ze honderdtien handtekeningen op voor hun Groenste Plein. Maar een paar dagen later stond De Mix in de krant: Mitros, BPD en de gemeente Utrecht willen er koopwoningen bouwen, in ruil voor sociale huurwoningen elders in de stad.

Emoties

Op de eerste gemeentelijke informatieavond sloeg veel bewoners de schrik om het hart. Damaris zag veel heftige emoties bij de aanwezige bewoners: “Maar als je één vraag had gesteld, was je beurt voorbij. Er liep een gespreksleider rond die de microfoon zelf vasthield.” Daarna voegden Damaris en Maya zich meteen bij een groeiende groep bezorgde buurtbewoners. “Via mail en Whatsapp kwamen we bij elkaar op het plein, en daar sloten zich meer mensen bij aan”, aldus Maya. Hun groepje hing posters op en bezorgden flyers deur aan deur. De tweede informatieavond zat daarom vol met nieuwe bewoners. Maya: “Toen mochten we stickers plakken op de plannen: rood op wat je niet zag zitten, groen op waar je enthousiast over was. De koopwoningen waren helemaal rood.”

Niet helder

Toch wisten bewoners te vragen: ‘Kunnen we nog iets veranderen, hebben we hier invloed op? Is de grond al verkocht?’ “We kregen een politiek antwoord: geen ja, geen nee”, zucht Damaris. “De mensen van Mitros en de gemeente maken met hun woorden de huizen klein, en het groen groot. Terwijl je op de tekeningen heel iets anders ziet.” Maya: “Ik hoorde: dat er gebouwd gaat worden staat vast, over de stukjes die overblijven tussen de woningen mag je meedenken.”
Erg lastig vindt Maya de uitspraken over de noodzaak van koopwoningen op het plein: zonder is De Mix financieel niet haalbaar. “Terwijl de financiële uitwerking daarvan helemaal niet helder is, we krijgen die maar niet te zien. Zelfs raadsleden kregen de business case niet boven tafel. En het gekke is, we horen dat er zo lang is gewacht met ons informeren omdat alles moest worden doorgerekend…”

Onecht

Andere raadsleden vroegen naar de communicatie rond De Mix en of het bepaalde ‘participatie-niveau’ voldoende is voor bewoners die zelf een pleinontwerp maken. Maya: “Uit de antwoorden klinkt: we hebben dit goed gedaan. Ik vind dat veel raadsvragen niet zijn beantwoord. En over de communicatie: je kan ook zeggen ‘dit proces had inderdaad beter gekund’. Dan neem je de zorgen van mensen serieus.”
Damaris vindt de manier van communiceren vanuit de gemeente en Mitros ‘onecht’. “Ze lijken niet te menen wat ze zeggen. Ik voel me niet heel serieus genomen door die verpakte, wollige antwoorden. Wees oprecht, wees eerlijk.” Paternaliserend, karakteriseert Maya de reacties op de bewonerszorgen. “En de gemeente lijkt er automatisch vanuit te gaan dat ik dit doe als NIMBY-klager. Die aanname vind ik vervelend.”

Beter plan

De bewoners vinden dat hun voorstel meer voor dit stukje Overvecht doet dan dat van de gemeente, Mitros en BPD. “In hun plan wordt het plein veel kleiner en raakt de openbare ruimte versnipperd. Als dat gebeurt, verdwijnt de verbinding in onze buurt”, denkt Maya. “Dat idee van een betere mix in Overvecht om de wijk veiliger te maken, zou juist gebaat zijn bij sociale cohesie. Ik denk dat de betrokkenheid bij elkaar en bij onze buurt sterk vermindert als je elkaar niet meer op het plein tegenkomt. Deze flats zijn zo gebouwd dat je een oogje kunt houden op het plein en op elkaar.” Damaris: “Als je elkaar kunt ontmoeten op het plein, ga je elkaar herkennen, en elkaars kinderen. Een van de oudere buurtbewoners zegt altijd: als je je buurkinderen kent, worden het nooit ‘hangjongeren’.”

Zelfbeheer

Daarbij is het Groenste Plein gemaakt door voormalige bewoners en omarmd door nieuwe bewoners, benadrukken de twee het draagvlak. Bovendien wil de buurt zelf bijdragen aan het onderhoud. Damaris: “We doen nu  ook al veel.” Maya is geïnspireerd door de bewoners aan de Hoogravense Julianaweg, die de rozen in hun straat zelf verzorgen. “Ik denk dat iets samen doen een bepaalde band schept die heel lang doorwerkt. En een sneeuwbaleffect kan hebben, al klinkt dat gek in de zomer.”
Damaris benadrukt nog graag het belang van buiten spelen: “Veel kinderen zitten te vaak achter de tv of computer toch? Hier kunnen ze rennen en ravotten. Maar ook mensen zonder kinderen of ouderen, die bovenin de flats wonen, hebben behoefte aan buiten zijn.”

Expert

Voor andere initiatiefnemers hebben Maya en Damaris dit advies: “Laat je niets wijsmaken. Bekijk kritisch de informatie die je krijgt. En zoek hulp binnen en buiten je buurt als je bepaalde kennis nodig hebt. Leg je nergens bij neer, dat hoeft niet. Inmiddels zijn door onze acties de gesprekken met de gemeente en Mitros opgestart. We weten dat Overvecht hen ook aan het hart gaat en wie weet wordt de soep niet zo heet gegeten als ‘ie is opgediend. Door goed zichtbaar te zijn en te blijven in dit proces, hopen we iedereen te overtuigen van ons ideaal: een groen, en geen bebouwd plein.”