Finale U-Slam: ´God. Kan iemand zich alsjeblieft eens over dichters ontfermen?´ 

In theatercafé De Bastaard vond woensdagavond de jaarfinale van de U-slam plaats. De winnaars van zeven voorrondes namen het tegen elkaar op. Stemadviseur Ingmar Heytze herinnerde zich weer waarom hij liever geen stemadviseur is. Fenna Riethof doet verslag.

Ingmar Heytze zet de helderheid van zijn laptopscherm zo laag dat hij nauwelijks zelf nog kan zien wat hij typt. Zo kan niemand meelezen. Utrechts bekendste dichter brengt vanavond na elke ronde stemadvies uit aan het publiek, dat moet bepalen wie er doorgaan en wie uiteindelijk de winnaar is van de U-slam 2018/2019. Heytze maakt aantekeningen terwijl de zeven kandidaten de eerste ronde te lijf gaan. Ze hebben 3,5 minuut om voor te dragen – nee, te slammen, dat is wat anders, daar zit meer theater in. Slamdichters hebben één taak: het publiek enthousiast maken. 

Rik Sprenkels bijt het spits af met poëzie over een zeekomkommer en een blonde koekoek in het Witte Huis. Heytzes vingers gaan over het toetsenbord. De tweede kandidaat is de bij U-slam bekende Coen Cornelis met een gedicht over de lente, dat veilig begint en experimenteel eindigt. Hij hapt naar adem, hij heeft alles gegeven. Mandy Müller slamt over volwassen zijn maar kind blijven en Lemuel de Graav verontschuldigt zich eerst dat hij te laat binnenkwam: ‘Ik had vertraging met het ov, en met mezelf.´ Het publiek luistert ademloos naar zijn teksten over verdriet, trots en identiteit. Coemgemus Amse uit Vlaanderen mengt poëzie met cabaret, prompt beledigt hij iemands broek. ‘Publieksinteractie: check,’ zegt hij. De jonge Marijn Sterre Huijers hypnotiseert De Bastaard met handgebaren en stemafbuigingen – Heytze vergeet te typen. Tot slot is de beurt aan de door de wol geverfde slammer Tijdelijke Toon (echte naam: Charley Ranzijn). Zijn absurde gedicht over de zelfmoordhulplijn brengt leven in de brouwerij. 

Alle deelnemers weten hoe het is om de beste te zijn, ze wonnen elk een voorronde, maar alleen Tijdelijke Toon en Coen Cornelis weten hoe het is om ook de jaarfinale te winnen. Eerdere seizoenen gingen zij al door naar het NK Poetryslam in TivoliVredenburg. De twee beste slammers van vanavond staat dezelfde eer te wachten, begin 2020. Degene die vanavond de eindbattle wint krijgt bovendien 100 euro handje contantje mee naar huis. 

Geen U-slam is compleet zonder een muzikale bijdrage van een eigenzinnige muzikant, dus Willie Darktrousers uit Donkerbroek zet zich op een kruk en zingt diep en slepend over hoe hij geboren werd. 

Het is Heytzes beurt om stemadvies te geven: welke vier moeten door? Wanhopig roept hij dat hij een labrador is, iedereen te vriend wil houden. Dat gaat natuurlijk niet, Ingmar. Met zijn laptop erbij vertelt hij gauw hoeveel vierkante decimeter kippenvel elke performance hem opleverde, maar adviseert de mensen dan toch op Mandy, Marijn, Toon en Coen te stemmen. Met de staart tussen de benen verlaat hij het podium. Het publiek stemt op die eerste drie, maar in plaats van op Coen op Lemuel. 

Het publiek verkiest Tijdelijke Toon en… Lemuel

Na de pauze vervolgt Tijdelijke Toon zijn zelfmoordhulplijngedicht – dat was namelijk nog niet afgelopen. ‘Je staat op het punt galgje van jezelf te verliezen’ draagt hij voor en acuut krijgt een vrouw de slappe lach. Er stijgt goedkeurend geroezemoes op na de zin ‘het touw dat als een vermoeide peuter om je nek hangt’. Hij hupt van het podium en schudt zijn jasje uit – een show weggeven kan hij wel. Lemuel is minder beweeglijk, hij neemt een plek in op het podium en blijft daar, met zijn opschrijfboekje als een kind op de arm. Met alleen woorden weet hij de aandacht vast te houden – die zijn tragisch en urgent. Ingmar wil Tijdelijke Toon en Marijn graag in de finale zien. Maar dat bepaalt hij niet. Het publiek verkiest Tijdelijke Toon en… Lemuel.  

Tijdens de laatste pauze voor de eindbattle schudt Lemuel zijn hoofd, nee hoor, hij vindt het niet erg dat het stemadvies niet naar hem uitging. ´Bij de voorronde kreeg ik hem ook al niet en toen heb ik ook gewonnen.´ Wie de honderd euro krijgt maakt hem niet uit. ´Ik ben blij dat ik naar het NK ga, al besef ik dat nog niet. Vanavond verliest er niemand.´ Daar denkt Tijdelijke Toon anders over. Die is van plan te winnen, al had-ie nog zitten twijfelen of hij wel zou meedoen vanavond. Maar toen herinnerde hij zich het prijzengeld. ´Ik ga er eten van kopen,´ zegt hij. ´Dat heb ik hard nodig.´  

“Negatief advies moet je matigen”

Na een strijd tussen gelijken wil Heytze echt geen stemadvies meer geven: ´Niemand luistert toch naar mij.´ Elke toeschouwer mag zijn roos aan zijn favoriete slammer geven. Toons bos rozen groeit het grootst, dus hij wint.  

´Zeer terecht,´ zegt Heytze. ´Lemuel was de beste spoken word artiest, maar Toon de beste slammer.´ Hij propt zijn laptop in zijn tas, wat fijn, de stemadviesellende is voorbij. ´Ik heb het eerder gedaan. Daar heb ik toen van geleerd. Ooit zei ik dat iemand Erik Jan Harmens nadeed, dat viel natuurlijk verkeerd. Negatief advies moet je matigen.´ Vanavond gaat dus iedereen met positieve feedback naar huis. Wat Heytze ervan vindt dat Tijdelijke Toon – bij nader inzien een blijvertje – van het prijzengeld eten gaat kopen? ´God. Kan iemand zich alsjeblieft eens over dichters ontfermen?´