Ambtenaren en stadsbestuur van corruptie beschuldigd

De Utrechtse actievoerder Kees van Oosten beschuldigt de gemeente Utrecht van ambtelijke corruptie. Gisteren deed hij aangifte bij het Openbaar Ministerie. Dat meldt de Utrechtse website nieuws030.nl. Lees hier het verhaal. Van Oosten schrijft justitie over ‘mogelijke omkoping bij de gemeente Utrecht’. 

Van Oosten is betrokken bij de Utrechtse Bomenstichting. Zijn aangifte gaat over een opmerkelijke ABC-transactie. Met zo’n ‘ABC-tje’ doelt het vastgoedjargon op een verkooptransactie waarbij minstens één partij een hele snelle winst maakt. En minstens één andere partij op de hoogte is van de verkooptruc. Rond ‘ABC-tjes’ hangt, vanwege schimmigheid en misleiding van betrokkenen al jaren een slecht imago. In de raad verdedigden D66-wethouder Verschuure (ruimtelijke ontwikkeling) en GroenLinks-wethouder Diepeveen (wonen) met hand en tand deze controversiële constructie.  

Hierbij ons commentaar

Van Oosten doelt in zijn aangifte op transacties met een parkeerplaats en wat bomen, ook wel het Hommelbosje genoemd. Het ligt aan het Rachmaninoffplantsoen, in de wijk Welgelegen, vlakbij het 24 Oktoberplein. De gemeente Utrecht deed dat stukje grond in 2018 voor een spotprijs van de hand aan een dochter-BV van investeringsmaatschappij Egeria (het private equity-vehikel van de C&A-familie Brenninkmeijer). Egeria betaalde Utrecht 311.868 euro. De volgende dag werd hetzelfde stukje grond voor 1.280.917 euro doorverkocht aan Bouwinvest. Bijna een miljoen winst op één dag voor Egeria. 

Dezelfde gemeente Utrecht die hier voor een fooi grond van de hand deed, gaat elders in de stad voor maximale grondopbrengsten. Ook als dat nadelig is voor de betaalbaarheid van de woningen die er moeten komen. ‘Maximale grondopbrengst’ staat zelfs als officiële doelstelling in de gemeentelijke nota’s. GroenLinks-, D66-, VVD- en SP-wethouders zijn verantwoordelijk voor dat schraapbeleid. Op de Merwedekanaalzone -met onbetaalbare of piepkleine woningen- zal de gemeente meer dan 100 miljoen aan de grond gaan verdienen. Fascinerende vraag is nu: waarom gunt de gemeente bij het Rachmaninoffplantsoen de snelle winst aan een projectontwikkelaar? En niet aan zichzelf? Wie werd beter van dit gemeente-cadeautje? 

Van Oosten suggereert nu in zijn aangifte dat in de Rachmaninoff-kwestie sprake is van ambtelijke corruptie. Hij toont echter niet aan waar en door wie deze omkoping heeft plaats gevonden. Van Oosten zet de bizarre gebeurtenissen alleen maar op een rijtje. De feiten zoals nu bekend wekken vele vraagtekens. Deze woningbouwzaak, is als vele andere onroerend goed-kwesties in onze stad, met geheimhoudingsclausules en ‘non-disclosure’-voorwaarden omgeven. D66-wethouder Verschuure maakte de kwestie in de gemeenteraad nóg schimmiger door zich twee weken geleden in de belangen van het verkopende Egeria en het kopende Bouwinvest te verplaatsen. Verschuure sprak over ‘zekerheid’, ‘kortingen’ van zakenmensen onderling en die ‘kortingen’ zouden dan weer ‘opgeteld’ moeten worden. Een onduidelijk, zorgwekkend verhaal van de wethouder. Waarop de Utrechtse gemeenteraad opnieuw niet zijn tanden liet zien. 

Hoe liggen de feiten? 

Bouwinvest wil nu op het parkeerterreintje een woontoren van 70 meter hoog bouwen. In Bouwinvest hebben dertig Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars 13,4 miljard euro (2020) geïnvesteerd. Doel is zo hoog mogelijk rendement te scoren. Bouwinvest is een van de machtigste vastgoedpartijen van het land dat de pensioenpremies van miljoenen Nederlandse werknemers tot haar beschikking heeft. Onder andere Pensioenfonds Bouw, van onze bouwvakkers, heeft miljarden in Bouwinvest gestopt.  

Van  Oosten wijst er in zijn aangifte op dat het stukje grond -volgens de koopaktes én volgens het bestemmingsplan- niet bebouwd mág worden. Het feitelijk gebruik is nu parkeerterrein en parkje.  

Op 23 juni 2021 maakte het College van B&W aan de raad bekend dat het welwillend staat tegenover de bouw van het 70 meter hoge wooncomplex. Van Oosten schrijft nu aan Justitie: ‘Daar besluit de gemeente aan mee te werken, hoewel het plan geheel in strijd is met het niet-bouw-beding.’ 

Van Oosten in zijn brief aan Justitie: ‘De gemeente beweert naar aanleiding van schriftelijke raadsvragen dat vanaf mei 2019 gesprekken plaats vonden over de toekomstige ontwikkelkansen. Dat sluit niet uit dat zeven maanden eerder aan Bouwinvest de toezegging is gedaan dat het met het ‘niet-bouwen-beding’ niet zo’n vaart zou lopen. Anders kan niet verklaard worden dat Bouwinvest op 3 oktober 2018 bereid was 1.280.917 euro te betalen voor een stuk grond dat volgens de gemeente, gegeven de bestemming van de grond en gegeven het niet-bouwen-beding slechts 311.868 euro waard was.’ 

Achter gesloten deuren 

Deze corruptie-beschuldiging van Van Oosten komt niet uit de lucht vallen. Het past in een patroon. Al jaren zijn de ambtelijke en politieke top van de gemeente Utrecht nauw betrokken bij tientallen transacties waarin commerciële partijen- projectontwikkelaars, woningcorporaties, beleggers–maximaal rendement nastreven. Het heet, in chique vastgoedjargon, publiek-private samenwerking. 

Informatie over deze transacties aan de gemeenteraad vindt vaak plaats achter gesloten deuren. Raadsleden moeten, op straffe van strafrechtelijke vervolging, zwijgen over de inhoud van het besprokene in besloten raadsvergaderingen.  

Duidelijk is wel dat de gemeente Utrecht via grondopbrengsten meelift met de dolgedraaide grond- en bouwmarkt. Een markt die duizelingwekkende rendementen én een onbetaalbare stad oplevert. De Utrechtse gemeenteraad heeft deze ontwikkeling geen halt kunnen toeroepen. En geen halt wíllen toeroepen. Zo geeft de raad al vele jaren gedoogsteun aan bizarre grond- en onroerend goedtransacties. Gevolg: een nóg onbetaalbaarder stad.  

Een kleine greep uit talrijke voorbeelden: 

-Gemeente Utrecht (SP-wethouder Jansen en zijn ambtenaren) liet staatsfonds Qatar en Wall Street-bank Crédit Suisse 23 miljoen verdienen aan 252 sociale huurflats op Kanaleneiland. 

-Ambtenaren gaven toestemming voor splitsing van vier flatgebouwen in deze 252 appartementen. De opbrengst voor Qatar, Crédit Suisse en projectontwikkelaar Feike Siewertsz van Reesema van belegger Aventicum kon daardoor in 2017 nóg hoger worden. 

-De Gemeente Utrecht (SP en Groen Links-wethouders) wilden sociale huurwoningen in de binnenstad niet aan de huurders verkopen, maar zochten net zo lang tot een grote belegger deze woningen kon kopen. Ook hier resteerde bij vele Utrechters de vraag: ‘Waarom kiest de gemeente toch voor een machtige belegger en niet voor haar eigen bewoners?’ 

-Grondruiltransacties op Kanaleneiland werden door de vorige wethouder Grondzaken, Geldof (VVD), ondanks uitdrukkelijke informatiebeloften van zijn ambtgenoot Wonen Jansen (SP), nimmer zorgvuldig toegelicht. Wie werden er beter van deze grondtransacties? Ook hier bleef de raad slapen.  

-De alarmerende gang van zaken op de Merwedekanaalzone. Waar belegger Ramphastos op een stukje grond van 3,7 hectare door koop en verkoop 14,3 miljoen euro winst pakte. Het gebeurde in 2018 binnen negen maanden. Wethouder Diepeveen heeft nog steeds niet onthuld welke gemeentefunctionaris Ramphastos hierbij ter wille was. Door het gemeentelijk besluit van hoogbouw tot 70 meter ging de Floor Space Index (FSI) rap omhoog. Die FSI is een begrip dat het hoger aantal vierkante meters woonoppervlak op een vierkante meter grond uitdrukt. Na het gemeentelijk besluit kon ook hier de grondprijs exploderen. Hier ten voordele van Ramphastos. De gemeenteraad? Liet het er bij zitten.  

Verbijsterde machtelozen 

Actievoerder Kees van Oosten geeft met zijn aanklacht stem aan een stad vol verbijsterde machtelozen. Al jaren zien Utrechtse burgers hoe het gemeente-apparaat op dit dossier niet voor de woonbelangen van Utrechters gaat. Van Oosten maakt nu een hypothese. Als je alle gegevens op een rijtje zet, is zijn slotconclusie ‘corruptie’ niet zo’n heel gekke. Misschien heeft van Oosten gelijk. Maar zoals altijd in witte boorden-kwesties zal de kwestie genuanceerder liggen. IJdelheid, domheid, bestuurlijke drammerigheid, hoogmoed en incompetentie staan niet in het wetboek van strafrecht. En zijn dus geen ‘strafbare feiten’. Ook omgang met vastgoedboefjes is niet strafbaar. Maar wellicht is er een sluwe Officier van Justitie die van ‘morele corruptie’ een strafbaar feit weet te maken. En tot vervolging over gaat.

Lees hier de tekst van de aangifte door Kees Van Oosten.