Is de zon nu ondergegaan?

Boven het literatuurmuseum het ballonnetje voor kunst

Wordt dit de nieuwe locatie van 't Hoogt?

Een grote literaire inlandse verplaatsing op museaal niveau. Van het Den Haag van Louis Couperus naar het Utrecht van Ronald Giphart. Het Literatuurmuseum en het Kinderboekenmuseum gaan zich vestigen in Magazijn de Zon aan de Stadhuisbrug. Het is de bekroning van de status die Utrecht sinds 2017 koestert als Unesco City of Literature. Een verheugende ontwikkeling, al is het een domper voor het initiatief om er een centrum voor beeldende kunst van te maken.  

De PC Hooftprijs zal dus voortaan ook onder de Dom worden uitgereikt, want dat gebeurde elk jaar in een zaal bij het Literatuurmuseum. De gemeente Utrecht mag blij zijn met de hoofdprijs die nu betaald wordt voor het kostelijke vastgoed tegenover het oude stadhuis. Na een aantal decennia Broese en de bieb is het een mooi literair vervolg in het hart van de stad. 

Zelfs Jan van Zanen heeft als Haagse burgemeester de vaderlandse bewaarplaats van de letteren niet in zijn stad kunnen houden. Ze zaten er een beetje knel bij het Centraal Station, renovatie was te duur. In Den Haag keek museumdirecteur Aad Meinderts al langer naar Utrecht. Hij was al sinds 2016 op zoek naar een andere ruimte. In Den Haag kon hij geen geschikt gebouw vinden. Het beste pand stond in Utrecht. Als dat vrij zou komen… 

De gemeente Utrecht schreef een tender uit voor Magazijn de Zon. Er waren vijf inschrijvingen. In gemeentelijke kring stond vast dat het een rijks gesubsidieerde instelling moest zijn. Het was nog niet helemaal bekokstoofd. Aad Meinderts bood gewoon het meest. Een mooie investering voor de Nederlandse literatuur. 

Elaine Vis had in het najaar van 2020 het voormalige warenhuis geheel tot haar beschikking om met Utrecht Down Under de grootse expositie Aktuele Kunst in de Bieb uit te spreiden over alle beschikbare vloeren. Ze werd geïnspireerd door de tender. Hier lag een uitdaging voor een culturele hotspot aan de Oudegracht. Werktitel was Kunsthal de Zon. Er wordt in Utrecht heel veel nieuwe kunst gemaakt, maar de kunstenaars trekken weg, omdat er geen goede tentoonstellingsruimte is. Hier lag een kans om ze binnen te houden: kom naar de Zon! 

Er was een moeilijkheid: de financiën. En onmogelijkheid om binnen de voor de tender gestelde termijn het vereiste geld bij elkaar te brengen. Het idee sprak wel veel Utrechtse liefhebbers aan – prachtig, een kunstencentrum, in plaats van nieuwe commercie. Heel goed voor de stad. 

Elaine Vis was vrijdagmiddag bij de bekendmaking over het Literatuurmuseum. Brutaalweg vroeg ze aan Aad Meinderts wat hij precies had geboden, maar daar maakte een ambtenaar bezwaar tegen. Teleurgesteld is ze niet: ‘Ik ben blij dat het helder is. Het is goed dat het een culturele bestemming krijgt. Ze gaan het hele pand huren. En het blijft deels open. Wat ik alleen afvraag wat de stad nu moet met drie kindermusea: het nieuwe museum voor kinderboeken, het spoorwegmuseum en Nijntje.’ 

In 2025 moet het Literatuurmuseum in ieder geval een belevingscentrum worden voor jong en oud, in samenwerking met de naburige bibliotheek, de universiteit en het Centraal Museum. Die zullen nog met elkaar in overleg moeten. Vanzelfsprekend is het Internationaal Literatuur Festival Utrecht ook een partij. Het zal bruisen van boeken. Aad Meinderts verwacht 200.000 bezoekers per jaar. Dat betekent een extra spinoff voor de hele Utrechtse binnenstad. 

Is de Zon nu onder gegaan? Kunnen ze het vergeten met de beeldende kunst? Elaine Vis: ‘Er is een ballonnetje opgegaan en dat zal een keer neerdalen. Alle energie is niet voor niets geweest. Het is prangend dat er in zo’n grote stad te weinig presentatieruimte is voor moderne kunst. Er is ook overleg over in het HEKO voor de tentoonstellende instellingen. Er gaat wel wat gebeuren. Wij gaan nu even liggen. We zijn underground. Eerst maar weer nadenken over een atelierroute en een nieuwe expositie van Utrecht Down Under.’ 

Laat uw reactie achter

Reactie

12 reacties

  • Alfred Kooij schreef:

    Op de vraag wat er is geboden, grijpt een ambtenaar in. Waarom eigenlijk?

  • Lies schreef:

    Goede keuze maar jammer dat er vooralsnog geen plek is voor het centrum voor beeldende kunst. Laat het ballonnetje geen luchtballon zijn geweest.

  • F. Lindeman schreef:

    Van Couperus naar Giphart? Bij Utrechtse literatuur komen bij mij hele andere namen boven.

  • Antoinette Brinkman schreef:

    Is de stad te klein of was de tijd te kort voor het mooie initiatief van Elaine Vis? Laat de gemeente dit nog maar eens goed uitzoeken. Aktuele Kunst in de Bieb was een fantastische ervaring en smaakte naar meer.

  • George Knight schreef:

    Mooie column, Jeroen. Hopelijk is de moeite van Elaine Vis om een presentatieplek voor hedendaagse kunst in Magazijn De Zon te vestigen niet voor niets geweest.

    Elaine Vis heeft haar nek uitgestoken door het te proberen. Contacten in de stad zijn aangehaald of gelegd. Dat is niet tevergeefs, mits er binnen afzienbare tijd een vervolg komt.

    Wat is het wisselgeld van Elaine’s poging waard? Laten we hopen dat haar energie en belangeloosheid niet voor niks zijn geweest. Zo duur mag de vis niet betaald worden.

    De Utrechtse bestuurders en kunstambtenaren kunnen na de poging om een platform voor beeldende kunst in Magazijn De Zon te vestigen niet meer beweren dat Utrecht als vierde stad van het land niet achterblijft in presentatieplekken voor hedendaagse beeldende kunst.

    Utrecht heeft op het gebied van de beeldende kunst geen kunstklimaat dat bij de vierde stad van het land past. Godbetert is het gemeentebestuur van Utrecht progressief. Past daarbij niet de inzet om de beeldende kunst te faciliteren en beter zichtbaar en bereikbaar te maken?

    Utrechtse bestuurders en kunstambtenaren zijn wakker geschud. Ze zijn erop gewezen dat ze voortaan beter hun best moeten doen. Ze kunnen niet meer beweren dat ze het niet wisten. Dat is de verdienste van de poging om een verdieping van Magazijn De Zon te maken tot presentatieplek voor beeldende kunst.

    Met steekhoudende argumenten hebben Vis en haar medestanders aangetoond dat het Utrechtse gemeentebestuur op het gebied van de beeldende kunst te weinig ambitie, durf en creativiteit toont.

    Waar zijn de plannen van wethouder Eva Oosters en de afdeling Culturele Zaken om beeldende kunst meer dan nu of in het recente verleden in de volle breedte te ondersteunen?

    Dat omvat ook het oplossen van het gebrek aan atelierruimte (wat in meerdere steden speelt) waardoor kunstenaars de stad moeten verlaten, bescheiden financiële steun voor galeries die kampen met hoge huren, en meer initiatief en coördinatie vanuit de gemeente om overleggen om te zetten in daden.

    Laten we met Elaine Vis hopen dat alle energie niet voor niks is geweest. Zoals Gerard Reve zei in De Avonden: ‘het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven’. Het Utrechtse gemeentebestuur heeft het gezien. Het kan nu initiatieven nemen om de hedendaagse beeldende kunst in Utrecht beter zichtbaar en bereikbaar te maken.

  • Monique Sep schreef:

    Fantastisch dat Magazijn de Zon in zijn geheel een culturele bestemming krijgt. Betekent alleen niet dat Utrecht niet óók een laagdrempelig podium voor actuele kunst nodig heeft in de binnenstad. Wat Elaine zegt klopt als een bus; onze energie is zeker niet voor niks geweest. Zodra zich een mogelijkheid voordoet dan stoken wij het vuurtje weer op. En tot die tijd werken wij o.a. aan de Atelierroute Utrecht (september 2023) en UtrechtDownUnder (2024)

  • Lou Vos schreef:

    Onderschrijf ook graag de woorden van George Knight, en hoop dat het signaal dat is afgegeven met dit initiatief, de roep om meer ruimte en aandacht voor de beeldende kunst en kunstenaars in de stad, eraan bij draagt dat dat mogelijk wordt gemaakt. ?Dat vraagt om visie en beleid. De verschillende afdelingen bij de Gemeente Utrecht , vastgoed, financiën en culturele zaken zouden hierin ook beter kunnen samenwerken. Regeren is vooruitzien. We hebben met de HKU een van de beste kunstopleidingen in het land, dat vraagt om een visie waarbij wordt zorg gedragen voor een vervolg – een goed kunstklimaat waarin kunstenaars en beeldende kunst kunnen floreren.

  • Jolanda schreef:

    Ondertussen dreigen er 6 vestigingen van de Utrechtse bibliotheek in de wijken te worden gesloten…
    Tot zover Utrecht City of Literature.

  • Toine Goossens schreef:

    Er zijn heel veel gemeentes waar de laatste 20 jaar nieuwe musea voor moderne kunst zijn geopend. Beelden aan Zee ging op een knullige manier aan Utrecht voorbij.
    Al die musea huisvesten collecties van hedendaagse verzamelaars. Daar begint een nieuw museum mee. Wie niet investeert in contacten met rijke verzamelaars vist altijd achter het net.

  • Toine Goossens schreef:

    Utrecht, stad voor kinderen. Klokken, treinen, boeken, Nijntje. Dat gaat voor een natuurlijk evenwicht tegen de dominantie van kinderloze 20-40tigers zorgen. Dat wordt hoog tijd. Steeds meer gezinnen zoeken de regio op om te gaan wonen. Zonder auto is kinderen opvoeden namelijk een bijna onmogelijke opgaaf. Net zoals het vrijwel onmogelijk is om beeldend kunstenaar te zijn zonder auto.

    Overigens, Utrecht is een stad met een lage koopkracht voor luxe artikelen. Dat is het grote verschil met de drie andere randstadssteden. Daardoor is er nooit een rendabel verdienmodel voor zaken als tentoonstellingsruimten. Zolang GroenLinks Utrecht blijft domineren, verandert dat niet.

  • Niels Bokhove schreef:

    Bij alle enthousiasme wordt helaas over het hoofd gezien dat ook het kilometerslange nationale LITERATUURARCHIEF naar Utrecht komt. Met daaronder het kostbare manuscript van Reve’s beroemde, hierboven geciteerde roman De Avonden en het enorme W.F. Hermans-archief, om maar wat te noemen. Onderzoekers uit het hele land en Vlaanderen kunnen voortaan terecht in de stad van Marsman, Nijhoff, Beets, Lennart, enzovoort, en ja, ook Giphart, Heytze en Van Gogh (nee, niet Vincent), en van de Nacht van de Poëzie.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *