De Rekenkamer Utrecht, zeg maar de financiële waakhond van de gemeente heeft vernietigend geoordeeld over het initiatief van de voormalige wethouder van Hooijdonk om Overvecht gasvrij te maken.
De rekenkamer concludeert dat de gemeente het project onvoldoende projectmatig heeft aangepakt en beveelt de gemeente aan in de toekomst tijdig bij te sturen of de planning aan te passen. Van Hooijdonk fascineert mij. Ze begon als speechschrijver bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. De taak van de speechschrijver is om effectief en overtuigend een bepaald standpunt of missie te verwoorden, in haar geval politiek te verkopen. Een politicus wordt geacht een visie te hebben. Daar probeer je dan kiezers mee te winnen en vervolgens krijg je macht .De volgende stap is dat je uitgenodigd wordt om bestuurder te worden. Rutte zei eens dat visie als een olifant is die het zicht belemmert. Later vond hij dat wat kort door de bocht. Van Hooijdonk heeft geen tekort aan visie. Ze was ook vol daadkracht, tegenwoordig heet dat doorzettingsmacht. Ze werd gevreesd door medewerkers, schreef een brief namens 10 wethouders, waarvan 8 niet eens wisten dat die brief verstuurd was. De brief was bedoeld om een politieke tegenstander in een kwaad daglicht te stellen. We kennen de tramaanleg naar de Uithof met 200 miljoen schade voor de stad. Ik maak graag het onderscheid tussen politics en products. Politieke bestuurders vergeten nog al eens dat je wel een goed plan kan hebben (politics) maar dat uitvoering (products) zijn eigen wetten kent. En daar botste het iedere keer weer bij van Hooijdonk. Ik ga het hele lijstje niet noemen, maar iedere keer struikelde ze over de saaie werkelijkheid, de zwakste schakel, die je bij de ketting toch in de gaten moet houden. Ze kon niet effectief plannen en projectmatig werken. Handwerk dat een bestuurder ook moet beheersen. Van Hooijdonk had gewaarschuwd kunnen zijn. Amsterdam (Woningcorporatie Eigen Haard) wilde ook een wijk gasvrij maken. Samen met stakeholders hadden ze een proefwoning gemaakt. Via de rechter probeerden ze in 2019 de huurders te dwingen mee te werken.
De rechter weigerde die veroordeling uit te spreken omdat deze vond dat het project niet genoeg doorgerekend was en veel te veel onzekerheden had.
Natuurlijk is bij dit soort verduurzaming van woningen in bestaande complexen een onzekerheid over de resultaten van de maatregelen onvermijdelijk, maar dat mag niet meebrengen dat individuele huurders daarvan de onvoorziene gevolgen dragen. Met andere woorden, doe eerst je huiswerk en dat was nou precies wat de Rekenkamer ook constateerde. Daar had van Hooijdonk geen oog voor gehad. Dus, weer miljoenen gemeenschapsgeld weggegooid. De conclusie is duidelijk: hoedt u voor politici met dromen, die het handwerk negeren. Hoedt u ook voor politici die voortijdig opstappen zodat ze voor hun beleid geen verantwoording hoeven af te leggen. En tenslotte, hoedt u voor coalitiepartijen die hun wethouder jarenlang geen strobreed in weg legden.
Lot van Hooijdonk (en Groen Links aangevuld met een lokaal zwakke D66) stond in Utrecht aan de basis om over bewoners heen te walsen en, met haar ambtenaren team, hun eigen plannen uit te rollen. En zich dan verschuilen achter de goedkeuring van de gemeenteraad die dat dan zou willen.
Het gaat nog wel even duren voordat we dat weer kwijt zijn.
Lot van Hooijdonk is bepaald niet de enige politicus die denkt dat gedrag- en beleidveranderingen het draaien aan een knop is. De Blonde van de USA laat zien dat dat tot op hoog abstract niveau een belangrijk probleem is. Het is ook niet een probleem dat zich tot politici beperkt. Laat de walhalla ideeën van inwoners van activisten en van pressiegroepen eens de revue passeren. Je kunt er Wikipedia mee vol schrijven.
Ingrijpende veranderingen kosten 1 á 2 generaties. Of het met gedrag of met projecten te maken heeft. Alles gaat langzaam. Wie de eigen planning baseert op prognoses van een ander komt van een koude kermis thuis.
Er is in onze gemeentelijke organisatie een groot gebrek aan realiteitszin. Ja en amen zeggen tegen een bestuurder die iets onmogelijks wil is regelrecht in strijd met de eed van goed bestuur die elke ambtenaar aflegt; ook zij zijn namelijk verplicht te handelen op basis van de Algemene Beginselen van Behoorlijk Bestuur.
Dat Lot van Hooijdonk zo lang haar gang heeft kunnen gaan is ook te wijten aan een totaal gebrek aan realiteitszin bij de leden en werkgroepen van GroenLinks. Ook zij lijden aan het ‘ik zeg, u doet’ syndroom. Zij, die mede stadsbewoners, hebben het falen van Lot van Hooijdonk mogelijk gemaakt, én gefaciliteerd. Zal de Blonde van de USA over zes maanden nog in zijn Oval Office zitten?
Iedereen die vóór verandering is dient het werk over de systeemleer van Centola te lezen. Hier vindt u een boekbespreking:
Damon Centola over hoe je ideeën, overtuigingen en gedrag beïnvloedt
https://koneksa-mondo.nl/2022/08/25/damon-centola-over-hoe-je-ideeen-overtuigingen-en-gedrag-beinvloedt/
In het boek laat Damon Centola zien hoe verandering werkt en hoe nieuw gedrag zich verspreidt. Zijn onderzoek toont aan met welk beleid we gewenst gedrag kunnen stimuleren en wat juist averechts werkt. Daarnaast geeft hij zeven manieren voor een succesvolle cultuurverandering.
Het lezen van boeken staat hoog op de to do lijst van Lot. Laar het daar vooral niet bij blijven. Verandering is door de explosie van inzicht, kennis en (in)direct betrokkenen dermate ingewikkeld geworden dat iedereen dit dient te lezen.
P.s. Ik kan uit mijn lange ervaring met wet- en regelgeving en overheidsbeleid een waslijst aandragen aan voorbeelden. Laat dat vooral niet nodig zijn.
Ze wilde veel, maar kon weinig. En onze controlerende gemeenteraad zag dat het goed was .
Na een aantal dramatische mislukkingen (laten we de parkeerapp niet vergeten) overlaadde de gemeenteraad deze vrouw bij haar afscheid met complimenten en dankwoorden. Hoe is is toch mogelijk dat zo’n gewaardeerde wethouder nog steeds geen baan heeft?
Een wethouder voert uit wat de raad wil. Dat zij zonder een eigen mening het dan uitvoert is alleen maar omdat niemand haar doen terugroept. Alles is via de raad en moet met een meerderheid. Verantwoordelijk voor wat er gebeurd in Utrecht zijn de bewoners die kiezen. Klinkt stom maar het is zo. Dus Utrechters? Ga is beter stemmen?