Twee Utrechtse KLM’ers over hun werk in de vliegtuigcabine. Hij gaat, zij blijft 

Van KLM’s  corps ‘cabincrew’ (stewards en stewardessen) wonen er ook in Utrecht veel.  Een gesprek met de Utrechtse steward Bart Leenders, die via de ‘Vrijwillige Vertrek Regeling” het schip verlaat, en collega Annemiek Janssen, die ‘nooit vrijwillig bij de KLM zal vertrekken.’  

Ze hadden bij toeval al een paar keer samen gevlogen. Eén keer naar Atlanta , en een keer naar Buenos Aires. Dat is uitzonderlijk, omdat er bij KLM bijna 9000 mensen in de cabine werken, vlieg je zelden meerdere malen samen met dezelfde collega. Ze kwamen elkaar weer tegen bij de biologische visboer op de Biltstraat. Sindsdien wordt er geregeld geborreld. “In Kaapstad ken ik een goed koffietentje, maar de koffie is toch nooit zo lekker als in Utrecht, “ lacht Annemiek.  Bart knikt. Ze zitten in De Kwekerij, een nieuwe hippe bistro achter het Diak. Het zijn twee oud-gedienden van beiden 54 jaar. Annemiek werkt nu 28 jaar bij de KLM, Bart 23 jaar. Maar hun wegen gaan scheiden.  Bart, die naast steward acteur is, gaat zich nu volledig richten op zijn acteercarrière. Hij maakt gebruik van de ‘Vrijwillige Vertrek Regeling’, een gunstige regeling die de KLM heeft ingesteld voor werknemers die zelf willen gaan. Annemiek is niet bij de KLM weg te branden. Ze blijft. “Ik vind het zulk geweldig werk, ik zou niet weten wat ik anders zou moeten doen.” ‘Blauw bloed’ ? Een understatement, wat Annemiek betreft. Ze is trots op het bedrijf KLM. “Altijd als ik op Schiphol aankom en het vliegtuig zie staan, krijg ik vlinders in mijn buik. Volgens mij heb je dat bij geen enkele andere baan. Je krijgt echt geen vlinders als je je kantoor ziet opdoemen, ‘s ochtends. Als je in een vliegtuig stapt, stap je in een andere wereld.” Ook bij Bart stroomt dat blauwe bloed nog door de aderen al is hij in zijn hart al aan het vertrekken. “Ik heb er nog pijn van dat ik weg ga. Ik ben een beetje aan het rouwen. 23 jaar van mijn leven was KLM.”  Terug gaat hij niet.  De acteerklussen stromen binnen. Gister nog stond hij als hoofdrolspeler op de set voor de korte film ‘Afrekening’, die binnenkort uitkomt. Hij speelt een bulderende dominee in een snoeiharde videoclip van D-Fence getiteld ‘COVID19.’Laat maar komen, die rollen. Hij wil niet meer terug ‘de kist’ in.  Ja, voor de laatste vluchten dan, want het einde is in zicht.  

“Er zijn veel stoelen leeg. Ik hoop dat we het redden, maar ik hou mijn hart vast”

De gloriedagen van de KLM zijn sinds corona voorbij.  Nog steeds staat een deel van de vloot aan de grond, al wordt er langzaam opgeschaald. De meeste stewardessen en stewards zitten noodgedwongen thuis. Ook het werk zelf is niet meer wat het geweest is.  Bart: “Je moet de hele reis een mondkapje op. Dat is lang hoor, als je zes of tien uur moet vliegen. De passagiers krijgen bij hun maaltijd een ‘voedzame zak’ met eten en spulletjes voor de rest van de reis. De service is uitgekleed. Bij mijn laatste vlucht was de service wel weer uitgebreider, dus het gaat de goede kant op. Maar het zal nog wel even duren voordat het serviceniveau op peil is.” Verzuchtend:” Het maakt het werk er niet leuker op.“ Annemiek maakt zich ernstig zorgen. “Er zijn veel stoelen leeg. Ik hoop dat we het redden, maar ik hou mijn hart vast. Het doet gewoon pijn, die halfgevulde vliegtuigen.” Ook op de plaats van bestemming is de lol eraf. Meestal mag je sinds COVID je hotel niet uit, en in sommige steden wordt het eten in een zak voor je hotelkamerdeur gezet.  Je mag er zelfs de kamer niet uit. Paardrijden over de Pampa’s zit er voorlopig dus niet meer in. Het maakt het besluit om te vertrekken makkelijker.  

 “Een vriendin van mij had op de knop gedrukt om te vertrekken en is sindsdien niet meer gestopt met huilen” 

 Er zijn dan ook heel wat KLM’ers die net als Bart gebruik maakten van de Vrijwillige Vertrek Regeling. Maar de meeste KLM’ers willen blijven, in afwachting van betere tijden. Een soort Russische roulette is het, want dat er onvrijwillige koppen gaan rollen, is onontkoombaar. Toch waren er ook bij de vrijwillige vertrekkers veel spijtoptanten. Na hun besluit om te gaan, trokken ze zich de haren uit het hoofd. Ze wilden bij nader inzien niet weg. Annemiek kent het. “Een vriendin van mij had op de knop gedrukt om te vertrekken en is sindsdien niet meer gestopt met huilen.” De vriendin heeft het besluit zo snel mogelijk terug gedraaid, samen met een kleine honderd collega’s, die ook afzagen van hun vertrekbesluit. Annemiek denkt dat die categorie het besluit nam uit angst.  “Ze waren bang hun baan kwijt te raken en kozen eieren voor hun geld door voortijdig te vertrekken. Bij Bart ligt dat anders, hij neemt het besluit niet uit angst.” Bart knikt.  Zijn baan als steward was vaak lastig te combineren met acteerwerk, omdat  opdrachten doorkruist werden door het vliegrooster, zodat hij toch vaak acteeropdrachten moest afslaan. Hij heeft de vertrekkans aangegrepen. Dat heeft behalve meer acteren nog een bijkomend voordeel: “Nu kan ik weer gezond worden. Na elke vlucht was ik geradbraakt.”. Annemiek, die naast de KLM werkt als sporttrainer bij Workout aan de Oudegracht, heeft nergens last van. Als ze ’s ochtends na een nachtvlucht aankomt, ligt ze ’s avonds alweer push-ups te doen voor een klasje van sportschool Workout. ‘Het ligt aan je gestel,’ denken ze.  

Duiken op Curaçao, skiën in Japan met een barbecue op de piste

 Wat maakt het cabinewerk bij de KLM zo geweldig dat de meesten ook in deze zwarte tijden willen blijven werken?  Annemiek gaat er eens goed voor zitten. “Als ik de deur van het vliegtuig dicht trek, is het vliegtuig mijn huis. Dan maak ik het gezellig.” Haar ogen krijgen een glinstering. Ze is senior purser, wat haar hoofdverantwoordelijk maakt voor de hele cabine, passagiers en personeel. “Ik doe de lampjes aan, maak het knus. Ik zorg dat de sfeer goed is door de passagiers op hun gemak te stellen. Bij het nieuwe vliegtuigtype, de Dreamliner 787, kun je veel doen aan de ambiance. Daarnaast heb je altijd vrolijke of boeiende contacten met passagiers en met collega’s.” En wat als het nooit meer wordt zoals het was? Ze laat zich niet uit het veld slaan door corona. “Zelfs dan zou ik mijn werk geweldig vinden. Want dit onderdeel van mijn werk gaat nooit weg. ” Dat van de collega’s herkent Bart ook. Het niveau van het cabinepersoneel ligt hoog, je hebt altijd goede gesprekken. Annemiek studeerde Frans en Bart psychologie, er zit van alles in de ‘cabincrew’. “Advocaten, artsen, ik heb met iedereen gevlogen.” vertelt Annemiek. Bart vermoedt dat het niet alleen het werk is, waarom mensen hun carrière verruilden voor de KLM, maar toch ook de locaties en het avontuur, die je had vóór corona.  Duiken op Curaçao, skiën in Japan met een barbecue op de piste. Omdat je toch zo vaak vloog, hoefde je niets. Je kon rondhangen en pierewaaien in een stad aan de andere kant van de wereld. “Bijvoorbeeld in Kuala Lumpur, daar zit een hele goede broodjeszaak,” weet Annemiek. Bart kent een wijnbar in Rio. 

Bart en Annemieke: “Niets kan aan Utrecht tippen.” (foto: Patrick van der Sande)

“Ik vind de Drieharingenstraat een internationale allure hebben. Het doet me denken aan Singapore.” 

Maar niets tipt aan Utrecht.  “Hier is het veilig.” zegt Bart. Annemiek: “Hier hoef je niet met pistolen onder escorte in een bus te stappen.” Bart heeft een tijd lang zijn huis aan het Wilhelminapark verhuurd, om in Los Angeles te wonen. Hij werd tijdens één van zijn reizen verliefd op Venice Beach en volgde er een driejarige acteeropleiding aan het beroemde Theater of Arts. Maar de laatste keer dat hij in LA was, vorig jaar nog, was hij geschokt door het aantal daklozen en hun plek in de samenleving. Geen plek, dus. Ook Annemiek vindt dat een groot contrast. “Hier in Utrecht, wordt tenminste goed voor de mensen gezorgd. Dat zie je in veel steden op de wereld niet. Er is veel armoede.” Volgens Annemiek kun je dit werk alleen doen, als je thuisbasis goed is. “Ik heb een kriebel om weg te gaan, maar ook om terug naar huis te gaan,” vertelt ze. Bart ziet ondertussen dat Utrecht aan het veranderen is. Bart: “Het wordt hier steeds internationaler. Veel mensen met een buitenlandse achtergrond komen hier studeren, werken en blijven daarna hangen.” Een aanvulling op de stad, wat hem betreft.  “Als je je internationaal oriënteert, wordt je blikveld ruimer.” Is er een stad op de wereld die qua vibes op Utrecht lijkt? “ Het Canadese Montreal heeft nog het meest de sfeer van Utrecht,” vinden de KLM’ers.  Relaxed, terrasjes, ongedwongen, een beetje zoals hier. Maar Annemiek ziet het ook omgekeerd: “Ik vind de Drieharingenstraat een internationale allure hebben. Het doet me denken aan Singapore.”  Barts telefoon gaat. Hij loopt weg. Hij blijkt gebeld te worden voor een nieuwe acteerklus.  Morgen vliegt hij naar Malaga, één van zijn laatste vluchten. Het mondkapje zit al in zijn tas. Annemiek is een beetje jaloers. Ze heeft net vijf dagen thuis ‘op reserve’ gezeten en heeft nu weer vrij.  Wat haar betreft vliegt ze weer uit over de wereld, wel of niet met COVID-maatregelen, om daarna weer thuis te komen. Home sweet home in Utrecht.