Suze (72) ziet hoe Utrecht yuppenparadijs wordt: ‘Sociale huurwoningen moeten niet naar beleggers’

In een serie over moderne woningnood in het populaire Utrecht schreven we over de rol van corporatie Mitros. En over de verkopen van duizenden sociale huurwoningen in de stad. Vandaag deel 3, over huurster Suze, een dossiertijger die blijft bijten. Over ingewikkelde documenten en reeksen cijfers. Over hoe Mitros via BV’s sociale huurwoningen exploiteert. En ze doorschuift naar beleggers. Rendement! Over hoe de plaatselijke overheid onbetrouwbaar lijkt. En de stad het nakijken heeft.  

Aan de Springweg valt de vroege lentezon in de kleine bovenwoning van Suze van Eerten en Louis Bruins Slot. ‘We hebben al vijftig jaar verkering’, zeggen de twee 72-jarigen in koor. Over de muur langs de Springweg kijken we de hoteltuin van hotel Karel V in. Ik ben hier voor Suze, dossiertijger die alles weet van hoe Mitros duizenden sociale huurwoningen verkocht. En daar niet de beloofde aantallen nieuwe sociale huurwoningen voor terugbouwde.  

36 jaar huren Suze en Louis hier. Tot tweeëneenhalf jaar geleden van corporatie Mitros. Met een huur van 653 euro, hun AOW en Suze’s kleine pensioentje zijn ze geen ‘scheefwoners’. Op het lage tafeltje in de gezellige woonkamer ligt een stapel dossiermappen over Mitros, op de overloop staat een verhuisdoos met het hele Mitros-dossier en op Suzes schoot een ordner met gemeenteraadsstukken, uitsluitend over Mitros. Een wondertje dat ze hier zit. Suze overleefde de afgelopen jaren uitgezaaide longkanker, bestraling en de ernstige bijwerking daarvan. Ze heeft haar oude conditie bijna terug. Tegen wil en dank werd ze sinds 2017 vraagbaak voor de huurders van 239 woningen in de binnenstad. En later voor nog eens 22 huurders. Binnenstadhuurders noemen haar liefkozend ‘Het Archief’.    

In 2017 kregen Suze en Louis bericht dat hun verhuurder hun huurwoning en 238 andere panden, de meesten in de binnenstad en oost, wilde verkopen aan een belegger. Die verhuurder was al decennia lang corporatie Mitros. Of preciezer: Stadsherstel Midden Nederland, een 100 procent kleindochter van Mitros. Of nog preciezer: twee dochter-BV’s van Mitros, wier dochter Stadsherstel Midden Nederland was. Féítelijk was Mitros al jaren eigenaar. Formeel zette Mitros de verkoopconstructie extreem ingewikkeld in elkaar. In de vastgoedwereld geldt het motto ‘waarom simpel als het ook moeilijk kan?’ Het levert de schimmigheid die het hurende volk belet er ook maar een jota van te begrijpen.  

‘Wat belangrijk is voor onze mooie stad’  

Suze bezocht na de eerste verkoopaankondiging een vergadering waar SP-wethouder Wonen Paulus Jansen vertelde dat hij Mitros toestemming zou geven voor verkoop aan een belegger. Suze: ‘Een slechte zaak. Sociale huurwoningen moet je niet aan een beleggingsmaatschappij verkopen. Die moeten in sociale handen blijven. De ellende met die Qatar-belegger op Kanaleneiland en de dreiging van Amerikaanse beleggers die de Utrechtse woningmarkt op willen, was mij bekend.’   

Het viel haar tijdens de vergaderingen op dat medehuurders weinig dossierkennis hadden. En ging voor het eerst op onderzoek. Ze achterhaalde al snel een -openbare- brief van het gemeentebestuur aan de raad, van 7 november 2013. Een brief die tot dan toe door niemand genoemd werd. Het is een dossier dat inderdaad ingewikkeld en lijvig is gemáákt, vindt Suze zelf. ‘Maar als je de stukken goed ordent, zorgvuldig werkt en rekening houdt met wat belangrijk is voor onze mooie stad kom je een eind’, zegt ze met zachte, maar vastberaden stem.  

In de bewuste 2013-brief van B&W las ze deze zin: ‘Geen verkopen van deze woningen in binnenstad en Oost.’ Maar hoe kan wethouder Jansen dan vier jaar later wél toestemming geven voor verkoop? Dacht Suze.   

En ze las meer. Zoals deze zin: ‘Het huurbeleid dient te worden gevoerd (..) met inachtneming van alle regels, die voor sociale verhuurders gelden’. Als die regel wordt gevolgd, mag Mitros geen sociale huurwoningen, na een verhuizing, ‘liberaliseren’ (de huur verhogen). Terwijl Mitros dat wél deed. Al jaren. Het was Suze’s tweede gedachte. Sociale huurwoningen werden door dat beleid in hoog tempo middenhuur (tot rond de 1000 euro per maand). Zo droeg  woningcorporatie Mitros bij aan het duurdere wonen in de stad. Wat niet in het belang van Utrecht is, vond Suze. En dat vindt ze nog steeds.  

Onbetrouwbare overheid op Utrechtse schaal?  

2017 was dus het begin van haar zoektocht. Een tocht die tot op de dag van vandaag door gaat. Suze’s kennis werd in 2018 door de SP-wethouder Wonen en de raad genegeerd. In mei 2018 sprak ze, nadat de kogel van de verkoop al door de kerk was, tijdens een raadsinformatiebijeenkomst: ‘De huurders worden niet gehoord of gezien. De raad werd slecht geïnformeerd over de geschiedenis en de besluitvorming rond de Mitros-monumenten.’ Ze verweet wethouder Jansen onzorgvuldig bestuur. Haar woorden vielen in een diepe put zonder bodem. De verkoop van ‘de 239’ werd ‘een feit’. En sommige mede-huurders krijgen daar ‘nog steeds buikpijn van’. Lees hier het verhaal van huurster Kor van der Kooij.

Het ‘zorgvuldige traject van communicatie’ van Mitros

Huurster Suze van Eerten is het al jaren van mening: de gemeente Utrecht draagt bij aan de onbetaalbaarheid van het wonen. Ze is verbaasd dat geen enkele instantie -noch gemeente, noch toezichthouder Autoriteit Woningcorporaties, noch Huurdersnetwerk Mitros- terugkomt op schadelijke, foute besluiten. En al helemaal niet bestraft wordt voor ‘gebroken beloften’, sinds 2009 een vast patroon van Mitros en gemeente Utrecht, stelt zij. Suze: ‘De belofte dat sociale huurders bij grote beslissingen van de corporatie mogen meepraten werd niet nagekomen. Het was zelfs een in de wet vastgelegd recht. Ons gemeentebestuur schreef al in 2009 aan het Ministerie van VROM dat Mitros zich aan alle inspraakregels houdt. Ik vond dat document! De praktijk? Er kwam helemaal niets van terecht.’  

Ze toont me de brief. Met Mitros ‘is een zorgvuldig traject van communicatie naar de betrokken huurders en huurdersverenigingen overeengekomen’, lees ik in het welzijnsjargon dat de gemeente Utrecht eigen is. Is dit de onbetrouwbare overheid, op Utrechtse schaal?   

Marktdenken van woningcorporaties  

Het is het grootste thema in de vierde stad van het land. Utrecht ontwikkelt zich al jaren tot ‘een yuppenparadijs’, is de verzuchting. Suze zegt: ‘Ik noem het liever gentrificatie, er is minder plaats voor de oorspronkelijke bewoners’. Het tekort aan betaalbare huur- en koopwoningen neemt tot de dag van vandaag toe. De bezwaren van Suze en vele andere huurders en woningzoekenden zijn samengevat:  

-De stad wordt door de al maar stijgende huur- en koopprijzen minder divers. Alleen maar plek voor de rijkeren.  

-Na een verhuizing gaan nieuwe huurders, vaak jonge mensen, extreem hoge huren betalen. Zonder financiële hulp van ouders kunnen ze sowieso geen woning kopen. Ze móéten huren.  

-Beleggers proberen rendementen te maken in de sociale woningsector die juist bedoeld is voor de minder draagkrachtigen. ‘Zoek andere sectoren om je winsten te maken’, zei mij een huurder van een van de woningen.      

Op de achtergrond van dit volkshuisvestingsbeleid in de vierde stad van het land spelen dus niet nagekomen beloften. En aan de andere kant mooi geformuleerde, prachtige voornemens. Die niet waar gemaakt worden. Wat is de oorzaak? Onkunde? Bestuurlijke onmacht? Onbekendheid met afspraken uit het recente verleden? Marktgeilheid van woningcorporaties? De Nuk zoekt het in de komende afleveringen uit. Wie mee wil denken? Reageer onder dit verhaal.  

Suze van Eerten was van beroep bedrijfsarchivaris. In haar woonkamer gaat het uitzoekwerk rond de Mitros-woningen door. Geholpen door haar Louis. Extreem gedetailleerd en ingewikkeld werk. Het merendeel van de Utrechtse huurders zal het nooit kunnen begrijpen. Heeft Suze niet de neiging de handdoek in de ring te gooien?   ‘Nee, ik heb geen moment gedacht: ik geef het op.’  Hoe hou je dit vol?  ‘Omdat ik het kan’, zegt ze rustig en zelfverzekerd. En haar man Louis vult aan: ‘Het is een gave die ze heeft.’  

Aanstaande vrijdag 11 maart aflevering 4 uit deze serie. Over hoe Mitros de BV-constructie inzette, jaren achtereen het voorschrift tot sociale verhuur overtrad. En een notarieel vastgelegde verplichting naast zich neer legde. De gemeente Utrecht hield daar geen toezicht op. De gemeenteraad wist (en weet) nergens van.