Stolpersteine

Rond 4 en 5 mei ontdekte ik voor het eerst tweeledigheid in mijzelf. Nu, een maand later, kan ik er met afstand naar kijken. Deze iconische foto van Jim Terlingen van Nieuws030 trok mij over de streep, het Kamp der Rechtschapenen in. (Disclaimer: bevat ‘schapen,’ schakel het eigen denken niet uit).
En ondertussen gaat de genocide in Gaza door.
Wat zien wij op de foto? Stolpersteine, of struikelstenen: betonnen gedenkstenen van 10 bij 10 cm met een messing plaatje. Daarop de namen van vooral Joden, maar ook zigeuners (Roma en Sinti), homo’s en ik voeg een te gemakkelijke ’et cetera’ toe, die door de nazi’s vermoord zijn. Ze worden door heel Europa geplaatst. Het project dat door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig gestart is, is een wrang succes; de Steine zijn niet aan te slepen. Nog zes miljoen te gaan.
En de genocide in Gaza gaat maar door.

Deze foto verdient wat mij betreft nationale aandacht. Wat zeg ik, internationale aandacht: hij zou op een placemat bij iedere maaltijd onder Netanyahu’s boevensmoel geschoven moeten worden. 

Het gaat er niet om dat een buitenlandse glasvezelaar hier achteloos tachtig jaar overbrugt (veel ophef op de Utrechtse socials, begrijpelijk). Of het nu een Pool was – of, godbetert, een moslim – de werkgever had duidelijke instructies moeten meegeven. Het is goed dat velen schande spreken als een Stolperstein ontheiligd wordt door een glasvezelpijp. Twee keien verder was OK geweest. Twee deuren verder aankloppen in de oorlog had levens gescheeld. 

Goed dat veel mensen de zaken nog gescheiden houden.
Aan de ene kant vindt er in 2025 genocide plaats door de achterkleinzonen van hen die ooit zelf aan genocide ontsnapten. Zij kregen een land, bedoeld als veilig thuis na eeuwen vervolging. Aan de andere kant moeten we de Holocaust blijven memoreren: de vernietiging van een volk op georganiseerde, industriële schaal – het dieptepunt in de menselijke geschiedenis.
Moeten wij in het Westen dat verleden constructief blijven dragen, in eenzaamheid?
Of wordt het tijd dat ook Joodse gemeenschappen de Holocaust niet uitsluitend herinneren als verleden van slachtofferschap, maar die geschiedenis samen met ons herdenken als moreel imperatief. 
De wereld schreeuwt. Stop de genocide in Gaza.