Steigeren tegen de sloop 

In de Kringloop heb ik niets te zoeken. Toch kom ik er. In principe alleen om spullen af te geven. In al die jaren van ons leven hebben mijn vrouw en ik zoveel verzameld dat het er nu om gaat er vanaf te komen, zodat onze kinderen en kleinkinderen straks niet met de rotzooi zitten. Dus brengen we van alles weg: cd’s, dvd’s, boeken, kleren, vaasjes, etc.  

Ik hoef niet naar binnen, maar doe het toch. Ik kan het niet laten … de dingen van vroeger bekijken, zoals geluidsinstallaties, die ooit een vermogen kostten, maar nu bijna niiets meer waard zijn. Bij de boeken is de verleiding groot. Een euro voor Halte Opgeheven van Gerrit Krol. Nee, niet doen. 

Bladerend in een catalogus van museum Thyssen-Bornemisza in Madrid uit 1983 zie ik Pieter Jansz. Saenredam’s schilderij van de Utrechtse Mariakerk in 1662. Adembenemend. De kerk zou nu bijna duizend jaar oud zijn geweest.  Ik kende al wel een Saenredam van de Mariaplaats en met rechts de Mariakerk. Maar op dit schilderij uit Madrid gaat het uitsluitend om de voorgevel.  

De toren doet me denken aan de ranke stompe torens overal in Bologna. Thuis zoek ik het op. Zat in de buurt. De Mariakerk is gebouwd in Lombardijse stijl, maar de toren (er waren er in eerste instantie trouwens twee) had oorspronkelijk een puntmuts.  In de tijd van Saenredam was het verval van de kerk al begonnen. Op het dak zie je een boom; plantjes woekeren overal in de voorgevel. In 1576 werd de linker toren bij het beleg van kasteel Vredenburg weggeschoten.  

Tien jaar daarvoor raasde de beeldenstorm door Utrecht. De calvinisten namen in de periode daarna alle katholieke kerken over, maar waren te klein in aantal om ze te vullen. De Mariakerk lieten ze min of meer aan haar lot over.  De finale kwam in 1813 toen Napoleon de ruïne liet slopen en de stenen verkocht om zijn oorlogskas aan te vullen. Rest alleen de kloostergang.  

‘Hallo Dick (ik spreek even tot mezelf, sorry), ben je in een nostalgische bui? Je pinkt bijna een traantje weg over een kerk die al tweehonderd jaar niet meer bestaat. Zelfs in de Pieterskerk, zo dichtbij je huis en ook overweldigend mooi, kom je nauwelijks.  

Op de plaats van de Mariakerk staat nu het conservatorium, en daar kom je wèl. De eindexamenperiode nadert. Al die jonge aanstormende musici … dat je daar zo maar bij kunt zijn.’ 

Vraag: Wat betreur je nog meer, behalve de teloorgang van de Mariakerk?  

Antwoord: De afbraak van het station en van de Stationswijk met zijn grote negentiende eeuwse huizen. Maar het allerergste blijft natuurlijk de sloop van De Utrecht. (Voor de jonge lezers: De Utrecht was het hoofdkantoor van de gelijknamige verzekeringsmaaatschappij. Het was een absoluut hoogstandje van Jugendstilarchitectuur. Het moest weg voor de bouw van Hoog Catharijne. Stond op de plaats waar nu de Mediamarkt is.)    

Ze hadden het moeten stoppen, maar ja, het gemeentebestuur vond dat je niet kon terugkomen op gemaakte afspraken. Voortschrijdend inzicht…daar deden ze toen nog niet aan. 

Iemand zegt: ’Nu zou zoiets niet meer gebeuren.’ 

Weet je het zeker? 

Toen de sloop van De Utrecht speelde haalden politieke partijen hun wethouders nog niet uit andere steden, zoals tegenwoordig gebeurt. Nu zijn ze het ene moment wethouder in Groningen en het volgende in Utrecht. Stel je voor dat je dat landelijk ook doet, dat je ministers laat komen uit Finland, Columbia of Mozambique.  Destijds hadden alle leden van het college van b. en w., uitgezonderd misschien de burgemeester, er al een heleboel Utrechtse jaren opzitten voordat ze lid werden van het dagelijks bestuur van de stad.  

Intussen is ook de gemiddelde leeftijd van de raadsleden flink gezakt, wat ook niet bevorderlijk is voor de kennis van Utrecht.

Maar van wie moet je het dan hebben? Het Utrechts Monumentenfonds of de Vereniging Oud Utrecht, kunnen we er op vertrouwen dat zij onmiddellijk alarm slaan als er onheil dreigt? 

Ik zou het niet doen. Ze doen heel goed werk, maar waakzaam, nee, dat zijn ze niet zo erg. 

Let zelf maar op.