Statiegeld kan heel goed door de beugel

Een plandelman in het gemeen, stoot zich niet twee keer aan dezelfde steen. Of toch wel.

In de zomer 2021 rekende ik me zelf rijk, toen kleine plastic flesjes statiegeld kregen. Helaas, pindakaas. Plekken waar je voor die tijd praktisch tot aan je enkels in de flesjes sjokte, droogden in recordtijd op tot een plasticloze woestijn. Die geschiedenis lijkt zich nu te herhalen. Plandelman dacht namelijk een aardige bijverdienste aan zijn hobby over te gaan houden toen in april ein-de-lijk statiegeld op blikjes kwam. Maar nee. Ook die blikjes verdwijnen op straat als sneeuw voor de zon. Want die schamele 15 cent boeit de drinker misschien niet zo veel, maar anderen des te meer. Dat is winst voor de opraper, maar natuurlijk ook voor het milieu. De geschatte vermindering in het zwerfafvalaandeel is maar liefst 70 procent. Simpeler gezegd: statiegeld werkt.

Sinds gisteren kreeg een aantal vuilnisbakken in het Griftpark en Lepelenburg een in het oog springende upgrade, met aan de zijkanten een feloranje constructie. Het doel van deze zogenoemde doneerbeugel is dat de recreant die het statiegeld kan missen, zijn of haar blikje niet in de bak stopt, maar aan de zijkant plaatst zodat iemand die de centjes harder nodig heeft ze kan oppikken. Of dat nu een kleine 030-iger is die zo zijn ijscoquotum omhoogtilt of een dakloze Utrechter die daardoor niet hoeft te bedelen, dat maakt niet uit.

Vooral leden van die laatste doelgroep lopen nu al zeer actief met een speurende blik door de binnenstad, op zoek naar het gratis geld. Dat is ook de reden waarom Plandelmans buit -hij liep gisteren van Utrecht CS naar het Griftpark om wethouder Susanne Schilderman te verblijden met de eerste donatie in de eerste doneerbeugelbak- een béétje tegenviel. Het statiegeldgras werd ‘m voor zijn voeten weggemaaid door een man die met een arendsblik twee vuilniszakken vol de Albert Heijn inliep. Heel goed, want hij oogde alsof hij de centjes harder nodig had dan Plandelman. Die moest het met een schamele vier blikjes en twee flesjes doen. Plus wat oude voorraad blik van voor de invoering én een Duits flesje met maar liefst 25 cent statiegeld.

Die Duitsers! Ze lopen mijlenver op ons voor, qua zwerfafvalaanpak. Niet alleen door een iets steviger bedrag, vooral vanwege het feit dat ze dat al gewoon twintig jaar hebben. Ook het doneren van statiegeld aan minderbedeelden is bij onze Oosterburen ganz normal. Dat zag Christenunie-raadslid Kirsten Alblas daar op een bezoekje met eigen ogen, wat leidde tot een ingediende motie afgelopen november.

Soms kan het lekker voortvarend gaan, en zo onthulde de wethouder nog geen twee maanden na de introductie van statiegeld op blik samen met Alblas en programmamanager Utrecht Schone Stad Fred Nuwenhuis de eerste doneerbeugel van 030.

Of het doneren net zo’n succes wordt als statiegeld? Dat gaat de tijd leren, en hangt natuurlijk ook van de parkbezoeker af. Na de zomer, als de drukte in de stadsparken weer over het hoogtepunt is, maakt de gemeente de rekening op van deze pilot. En dan zou het zomaar kunnen dat er op meer plekken in de stad die oranje doneergadgets opduiken.