Politiek is nog niet klaar met Utrechts bidbook Songfestival

Wat een leuk feest had kunnen worden, loopt uit op een politiek relletje. Nadat Utrecht op een weinig overtuigende wijze het bidbook voor de organisatie van het Songfestival presenteerde, was er vooral berusting. Eigenlijk willen we het niet en krijgen zullen we het zeker niet. Over tot de orde van de dag? Niet wat betreft de oppositie in de gemeenteraad. Want die voelt zich in het hele proces volkomen buitenspel gezet. Sander van Waveren (CDA) legt hieronder uit waarom het college wat heeft uit te leggen.

Het Eurovisiesongfestival staat garant voor valse noten en drama. Dat geldt helaas ook voor de Utrechtse poging om het festival binnen te halen. Ik reken erop dat dat nog een staartje gaat krijgen in de gemeenteraad.

Utrecht organiseert regelmatig grote evenementen: de Tourstart, volgende jaar de Vuelta en in 2021 ook het feit dat we 900 jaar stadsrechten hebben. Dat kost wat, maar het levert ook wat op: feest voor onze inwoners en inkomsten voor onze ondernemers. We moeten dus telkens goed afwegen of de voor- en nadelen tegen elkaar opwegen. En juist dat is rond het songfestival niet gedaan.

Toen Duncan Laurence in mei het songfestival won, was er in veel steden, waaronder Utrecht enthousiasme om het festival te organiseren. In Utrecht bij de Jaarbeurs en bij de VVD en D66. De meeste andere partijen in de gemeenteraad zagen, met het oog op andere evenementen en een tekort op de begroting, gemeentelijke inzet voor het festival niet zitten. Dat werd snel duidelijk in krantenartikelen en tijdens het vragenuur in de gemeenteraad op 23 mei.

Vanaf dat moment ging het mis met het Utrechtse songfestivalbid. D66-wethouder Everhardt beloofde bij de gemeenteraad terug te komen met informatie over kosten en een eventuele kandidaatstelling.

Toen de hoge eisen van de NPO bekend werken, haakten Amsterdam, Den Haag en andere steden snel af. Vanuit Utrecht werd het stil. Totdat op 10 juli ineens een fietskoerier naar Hilversum trok met een geheim bidbook namens Utrecht.

Dat deugt politiek van geen kanten, om verschillende redenen. Die ik hieronder uitleg.

De eerste reden is de meest basale: de gemeenteraad is het hoogste orgaan in de gemeente, niet het college van B&W. De gemeenteraad heeft duidelijk aangegeven niet enthousiast te zijn en heel veel vragen te hebben bij een eventuele kandidaatstelling. Het college heeft dat genegeerd en is toch z’n eigen gang gegaan. Daarmee zijn de wethouders bovendien forse verplichtingen aangegaan om het festival en alles daaromheen mogelijk te maken, zonder dat de raad daar toestemming voor heeft gegeven. Op dat soort acties zijn in het verleden wethouders afgetreden. En terecht.

De gemeente staat eronder, gaat verplichtingen aan en draagt de risico’s

De tweede reden is de verhouding met de Jaarbeurs. De Jaarbeurs wilde graag het songfestival organiseren, maar volgens de voorwaarden van de NPO moest een aanbod door de gemeente worden gedaan. Uiteindelijk is het bidbook dan ook door de gemeente ingediend. De verdediging van wethouder Verschuure dat de kandidaatstelling dus eigenlijk ‘van de jaarbeurs’ is gaat absoluut niet op. De gemeente staat eronder, gaat verplichtingen aan en draagt de risico’s. Tegelijkertijd heeft de gemeente het opstellen van het bidbookblijkbaar wel nagenoeg helemaal uit handen gegeven aan de Jaarbeurs.

Dat is de wereld op z’n kop. Als de Jaarbeurs zich zou kandideren hadden ze zelf een bidbook moeten insturen naar Hilversum en dat niet door de gemeente laten doen. De VVD – voorstanders van het festival – vroeg de wethouder om nog één keer met de Jaarbeurs te gaan praten of er niet meer openbaar kan van het bidbook en de wethouder beloofde dat plechtig. Dat is echt te zot voor woorden. Veel mensen maken zich zorgen dat de Jaarbeurs, Klépierre en andere grote bedrijven het voor het zeggen hebben in de stad. Dat komt door deze houding van VVD en D66. Beste politieke vrienden, koop een ruggengraat en doe waar je voor verkozen bent!

We hebben in Utrecht wel de goede afspraak dat zoveel mogelijk openbaar wordt

De openbaarheid van het stuk is het derde bezwaar. Het college wil geheimhouding opleggen op grote delen van het bidbook totdat het duidelijk is of Utrecht gastheer wordt. Op zich is daar ook weer niks op tegen. Maar we hebben in Utrecht wel de goede afspraak dat zoveel mogelijk openbaar wordt. Gevoelige informatie komt in een bijlage, waardoor het document zelf voor iedereen zoveel mogelijk te zien is. Dan kan er publiek debat over plaatsvinden en weten de inwoners en journalisten wat het stadsbestuur doet.

Soms is geheimhouding van informatie nodig, bijvoorbeeld als het belangen van de gemeente kan schaden, dat is bijvoorbeeld bij grote aanbestedingen het geval en was het ook toen we ons kandidaat stelden voor de Tour de France, je wilt niet dat concurrentie weet wat je doet.

Het bidbook werd flink rondgezwaaid op het Domplein en in Hilversum

Maar dat vraagt wél dat het college zich ook aan de geheimhouding houdt. En dat gebeurde nu absoluut niet. Het bidbook werd flink rondgezwaaid op het Domplein en in Hilversum en tussendoor onverzegeld aan een fietskoerier meegegeven. ’s Avonds op tv mocht de presentatrice van RTV Utrecht er lekker in bladeren.

Dat kan niet allebei: of het is geheim of het is openbaar. Het is voor de gemeenteraad niet te doen als het college wél in het openbaar informatie mag delen en de raad zelf niks mag zeggen.

Gelukkig loopt de kandidaatstelling waarschijnlijk met een sisser af: de kans dat het songfestival naar Utrecht komt is vrijwel nihil volgens alle experts. Maar politiek krijgt het zeker nog een staartje. Samen met collega Rick van der Zweth stel ik, met steun van zes andere partijen, een reeks schriftelijke vragen over het proces, want het college heeft hier wat uit te leggen over hoe het gehandeld heeft. Songfestival of geen songfestival.