Manon Uphoff wint Tzum-prijs 2020 met zin over het laatste poppetje in de matroesjka

De mooiste zin is dit jaar geschreven door Manon Uphoff. Dat is het oordeel van literair weblog Tzum. De Tzum-prijs gaat altijd naar de mooiste zin uit een boek dat verschenen is in het voorgaande jaar.

De hoogte van de prijs is afhankelijk van de lengte van de zin. Per woord krijgt de schrijver één euro; in dit geval bedraagt de Tzum-prijs 48 euro. Daarnaast ontvangt de schrijver een fraaie beker.  Vorige week werd bekend dat de Charlotte Köhler Prijs, een driejaarlijkse prijs voor schrijvers van literair werk, dit jaar is toegekend aan Uphoff Uphoff ontving de prijs van 15.000 euro voor haar gehele oeuvre en in het bijzonder voor de in de werkelijkheid gewortelde roman Vallen is als vliegen (2019).

Dit is de winnende zin:

“En hier ben ik, kruipend naar die plek die tot vandaag zijn angstparfum van gele orchidee, passiebloem en mest uitwasemt, in een poging te aanschouwen wat ik daar geweest ben: het laatste poppetje in de matroesjka, met de scheef geschilderde kommaoogjes, het poppetje dat je niet kan openen.”

Het oordeel van de jury

De winnende zin komt uit de roman Vallen is als vliegen (Querido). Soms vormt een zin een onderdeel van een geheel van prachtige zinnen; zinnen die je soms naar adem doen snakken, zinnen met humor, zinnen die een boodschap in je brein hameren, zinnen die wonden uit het verleden in woorden moeten vatten en daarmee de eigen jeugd heroveren. Alleen al op de pagina van de winnende zin staan ook de zinnen: ‘Wij zijn zeer bedreven in het muisstil, zonder een piepje of kreetje binnengedrongen worden.’ en ‘Terreur is een geruisloos ding dat op schuifelvoeten komt.’

In Vallen is als vliegen laat Uphoff zien dat ze het brede palet aan stilistische mogelijkheden op meesterlijke wijze kan inzetten. De winnende zin begint met ‘En’, zoals zo veel zinnen in het boek (of met ‘Of’) om de gelijktijdigheid van gebeurtenissen en contrasterende emoties te benadrukken, zoals ook het neologisme ‘angstparfum’ een combinatie van  ‘gele orchidee, passiebloem en mest’ is. In het tweede deel van de zin zit een beeld dat wellicht het boek samenvat: de schrijver die op zoek is naar wie zij toen was. De woorden ‘het poppetje dat je niet kan openen’ die de laatste woorden van het hoofdstuk zijn, vormen een schrijnend contrast met het misbruik op de bladzijden daarvoor.

Alle genomineerde zinnen, door publiek en jury, staan hier.