Maarten van Rossem: “De zin van het leven is voor mij een wandeling maken in het Wilhelminapark”

Er gaat geen gehaaide politicus aan deze wetenschapper verloren. Maar Utrecht is niet compleet zonder prof.dr. Maarten van Rossem. Zeven inzichten van een energieke brompot.   

Inzicht 1.   Accepteer de ups en downs van een huwelijk  

“Ik ben opgegroeid in Wageningen. Mijn vader was een entomoloog, gespecialiseerd in de sluipwesp. Bij ons thuis was geen spinnenangst of wespenpaniek. Insectenangst is sowieso stompzinnig. Mijn vader had een artistieke inslag, heeft ook nog geschilderd en lessen op de avondacademie gevolgd. Vermoedelijk heeft hij gaandeweg beseft dat hij niet genoeg aanleg had, hij is de wetenschap ingegaan. Mijn vader was een charmante man. Als ik met hem wandelde, keken alle vrouwen naar hem om, en ik keek dan weer om naar die vrouwen. Maar hij was veel afwezig. Misschien is het daar mis gegaan met mijn ouders. Mijn moeder was een prima donna, afkomstig uit een familie die op grote voet leefde. Ze is mislukt op het gymnasium en heeft toen de huishoudschool gedaan; haar hele leven heeft ze daar last van gehad. Ze was lastig. Ze maakte graag ruzie, ze was conflictzoekend. Ze heeft wel eens tegen mij gezegd: ‘Je houdt niet van mij, want je maakt nooit ruzie.’ Toen ik zestien was, gingen mijn ouders uit elkaar. Ik moet zeggen dat ik weinig mensen ken die zo slecht bij elkaar pasten als mijn ouders. Ik heb niet onder die scheiding geleden, ik snapte het wel. Voor mijn jongere broer Vincent, hij was nog een kind, was het veel traumatischer. Zelf ben ik al 54 jaar getrouwd. Het is geen kunst om lang bij elkaar te blijven, je moet je verzoenen met het feit dat er goede en slechte tijden zijn, ook in het huwelijk.“  

Inzicht 2  Studeer op basis van passie, niet vanwege het beroepsperspectief 

“Aanvankelijk was ik een uitzonderlijk goede gymnasiumleerling. Allengs werd ik echter zwaar door de puberteit getroffen, in alle opzichten. Ik maakte cynische opmerkingen die niemand leuk vond, behalve ikzelf. Dat is sowieso altijd mijn noodlot geweest, trouwens. En verder deed ik geen klap. De laatste jaren zat ik naast een andere uitzonderlijk goede gymnasiumleerling, van wie ik alles overschreef. Zo heb ik met de hakken over de sloot mijn eindexamen gehaald. Daarna ging ik studeren. Je was wel een enorme stumper, zei mijn familie, als je geschiedenis ging doen met een bètapakket, dus dat deed ik niet. Het werd dan ook farmacie, want als je een bètastudie deed, gingen alle deuren open voor beroepen waar je geld mee kon verdienen. Ik bracht er niets van terecht. Vier maanden later heb ik me uitgeschreven en ben geschiedenis gaan studeren. Het voordeel was dat in die tijd bijna alle examens mondeling werden afgenomen, en die examenvorm was voor mij zeer geschikt.“   

“Mensen kunnen eindeloos blijven ouwehoeren, ook op televisie. Allemaal ijdeltuitenpraat”

Inzicht 3.  Kom to the point als je iets zegt   

“Ik lijk op geen van mijn beide ouders. Hoewel, misschien heb ik toch iets van het temperament van mijn moeder. Uiterlijk ben ik misschien sloom, net als mijn vader, dat was een slome duikelaar, maar in wezen ben ik ongeduldig en ondemocratisch ingesteld. Ik ben snel geïrriteerd. Mensen kunnen eindeloos blijven ouwehoeren, ook op televisie. Allemaal ijdeltuitenpraat. Terwijl ik na een paar minuten al weet waar het naartoe gaat. Dan vind ik het tijdverspilling om naar te luisteren, en dan onderbreek ik. Krijg je dat weer over je heen: ‘U moet mij wel uit laten praten.’ Bij ons thuis werd er wat afgediscussieerd. We hadden het veel over kunst en over de coloradokever. Ik herinner me dat mijn vader zijn abonnement op de Groene opzei, omdat hij het cryptocommunisten vond. Discussiëren ben ik van huis uit gewend. Eén ding is duidelijk: dat maakt mij ongeschikt voor de politiek.“ 

Inzicht 4.  Social media leggen het gedachtengoed van de massa bloot  

“Ik heb lol in het werken voor televisie. Ik word goed behandeld. ‘Meneer van Rossem, gaat het nog. Wilt u niet even zitten.’ Ik kom op plekken waar ik anders nooit kom en ontmoet mensen die ik anders nooit zou ontmoeten. Ik doe het niet voor het geld. Ik heb een goed pensioen en mijn vrouw ook. Het is niet zo dat ik te werk word gesteld. Het is een hobby. Je krijgt tegelijkertijd veel over je heen. Toen mijn zus Sis was overleden, las ik: ‘Nu de andere twee nog.’ Of: ‘Hij is een beschimmeld wrak dat allang dood is, hij weet het zelf alleen nog niet.’ Dat is niet leuk. En wat een agressie. Als je wilt weten hoe deze mensen denken en wat ze beweegt, moet je op facebook en twitter kijken. Dan weet je wie je komen halen als de tribunalen ingericht gaan worden. Dat is het enige voordeel van social media, je kunt kennis maken met het gedachtengoed van de ultra-rechterzijde van het politieke spectrum.”  

“Je struikelt door het leven”

Inzicht 5.  Het leven bestaat uit toeval  

“Mijn overgrootvader was dominee, maar hij verloor het geloof. Mijn familie is sedertdien zonder geloof gebleven. Mijn leven hangt van toevalligheden aan elkaar. Had de vader van mijn eerste liefde mij niet het huis uit gezet omdat ik een grote mond had, dan was het leven misschien heel anders gelopen. Maar vanwege deze liefde kwam ik wel in Utrecht terecht. Ging ik daar studeren. Kreeg ik een promotieplek in Duitsland. Ontmoette ik mijn huidige vrouw. Kreeg ik kinderen, wat ik een enorme verrassing vond, ik had er daarvoor nooit over gedacht om vader te worden. Je struikelt door het leven. Ik geloof in Toeval, niet in God. De zin van het leven is voor mij een wandeling maken in het Wilhelminapark. Zolang ik dat nog kan, is dat voor mij genoeg. Kerken hebben een esthetische waarde. Dat moeten ze zelf niet onderschatten, je vindt culturele waarde in de oude kerken. En verder denk ik dat christenen de bijbel goed moeten lezen, en wat meer moeten leven naar Jezus’ prediking. Toen hij in conflict kwam over de invulling van de sabbat was de strekking van zijn reactie dat de sabbat er is voor de mensen, niet de mensen voor de sabbat. Dat lijkt me een waardevol inzicht.”  

Inzicht 6.  Vrouwen en mannen zijn verschillend  

“Jongens en meisjes zijn anders. Ik heb dat gemerkt toen ik nog werkte als docent. Jongens blijven zich een soort adolescente houding aanmeten. Meisjes zijn serieuzer. Het zal deels cultureel bepaald zijn. Volgens mij worden jongens toch nog meer naar de ogen gekeken dan meisjes. Mijn zus Sis zei altijd op zure toon: ‘Ik was maar een meisje.’ Het zat haar dwars, ze voelde zich gediscrimineerd en dat was ook zo. Ze heeft gestudeerd, maar heeft daar omwegen voor moeten maken. Mijn broer Vincent, de jongste, het was een schattig knulletje, heeft de beest uitgehangen in alle denkbare opzichten. Mijn moeder heeft dat altijd door de vingers gezien. Ik heb mijn broer zelfs gewaarschuwd, ‘maak je opleiding nou af.’ Uiteindelijk is het met hem ook goed gekomen, maar de houding ten opzichte van mijn broer in vergelijking tot mijn zus, was een stuk toleranter. Vroeger werd in de Westerse cultuur gedacht dat meisjes dommer waren. Dat idee is inmiddels flauwekul gebleken. Vrouwen scoren beter in alle studies, ook bij de bètavakken. Ik denk wel dat er verschil is, ook in natuur. Vrouwen lijken zorgzamer dan mannen. Mannen volgen minder de regels, en daar zijn ze historisch gezien ook trots op.”  

“Vrouwen hebben in het Westen een veel betere positie dan vroeger”

Inzicht 7.  Geen betere tijd dan nu  

“Mocht er ooit een teletijdmachine opengesteld worden, met het verzoek of je erin wil stappen, doe het niet. We leven nu in de beste tijd die er is. Hiervoor was er veel meer ellende. Er was ziekte, ongelijkheid en veel pijn. Er is enorm veel geleden in de geschiedenis. Het percentage van mensen dat min of meer een fatsoenlijk leven kan leiden, is nooit zo groot geweest als nu. Vrouwen hebben in het Westen een veel betere positie dan vroeger. Ze zijn dan ook veranderd, mondiger. Ze zeggen dat een samenleving vreedzamer wordt als er meer vrouwen aan de macht komen. Voorlopig is dat nog niet zo. Maar laat de vrouwen die aan de macht komen, in vredesnaam niet gaan denken dat ze zich moeten gedragen als machtige mannen. Wat trouwens opvalt, is dat mensen toch altijd weer gaan voor leiders met charisma. Kijk naar Tony Blair. Hem werden ongekende talenten toegeschreven. Toen ik in die tijd in de Volkskrant schreef dat Tony Blair nou ook weer niet de Here Jezus van de politiek was, kreeg ik woedende reacties. Flair werkt in politiek, dat was vroeger zo en dat is nog steeds zo. Op Angela Merkel werd in eerste instantie helemaal niet enthousiast gereageerd, want zij heeft geen charisma. Maar zij deed het goed.” 

——————————————————————————————————————-

Prof.dr. Maarten van Rossem (Zeist, 1943) was bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht, gespecialiseerd in de Koude Oorlog. Daarnaast is hij sidekick in het programma ‘De slimste mens’ en met zijn broer Vincent en wijlen zijn zus Sis maakte hij het cultureel-historische programma ‘Hier zijn de Van Rossems.’ Maakte daarnaast nog veel andere programma’s, theatervoorstellingen en schreef tientallen boeken. Het naammagazine Maarten!, ooit als parodie op Linda. gemaakt, bestaat nog steeds. Getrouwd, vader van twee kinderen en grootvader van vier kleinkinderen.  

——————————————————————————————————————–

Dit interview verscheen in het magazine PUP, de glossy van de Utrechtse Protestanten www.depup.nl  

https://depup.nl/krijg-energie-met-pup/#dearflip-df_14922/13/