Jeroen Wielaert maakte een podcast-serie over de tentoonstelling Dromen in Beton, vanaf morgen te zien in het Centraal Museum. Hieronder hoe deze serie tot stand kwam.
Bij het afslaan op de Beneluxlaan begint het verhaal pas goed, dan wordt het allemaal echt zichtbaar. Maanden eerder heb ik in de kantine van het Centraal Museum met stadshistoricus en conservator René de Kam de contouren doorgenomen van de expositie Dromen in Beton waar op dat moment nog niets van te zien was. Het was een eerste inventarisatie voor een reeks podcasts die nu vanaf de opening te beluisteren is, ook via de site van De Nuk.
Beton was in Utrecht dé kunststof om visioenen mee te materialiseren. Bevlogen ontwerpers, bestuurders en bouwers maakten er hun idealen mee waar, zonder zich te realiseren welke schaduwzijden er zouden opdoemen. Zo is het met Dromen in Beton.
Voor zijn aanstelling als directeur van het Centraal Museum opperde Bart Rutten al dat hij een tentoonstelling over Kanaleneiland wilde maken. In zijn idee behoorde dat tot de kerntaken van een goed gemeentelijk museum. Hij was blij om te horen dat er al ideeën waren voor een expositie over Hoog Catharijne.
‘Een grot in de stad’. Zo herinnert Bart Rutten zich het oude Hoog Catharijne, waar hij graag naar de film ging, maar bij het verlaten van de bioscoop over junkies heen moest stappen. Hij vertelt het aan het begin van het eerste deel over het centrum dat naar Amerikaans voorbeeld was ontworpen als een hypermodern project voor een City, met de meest ideale combinatie van winkelen en verkeersstromen.
Een serie podcasts moet niet nog eens in audio navertellen wat al te zien is in de zalen van het Centraal Museum. In nader overleg met de marketingvrouwen Jacqueline Rutten en Elke Smelt was het voor mij als radiomaker snel duidelijk dat ik met de conservatoren domweg naar Kanaleneiland en Hoog Catharijne moest trekken. Met een blik op de flats, de straten, de winkels, de galerijen ontstond zo een samenspraak over de dromen en de nachtmerries van het beton.
Tijdens die rondgangen ging het voor mij allemaal echt leven, simpelweg door het René de Kam samen te aanschouwen. Na het afslaan van de Beneluxlaan zei hij: ‘De ontwerpers speelden destijds in op de toekomst van de auto. Die moest vrij baan krijgen. Dat zie je hier goed. In die tijd was het bijzonder.’
Onvermijdelijk kwamen we ter plekke te spreken over de probleemwijk die Kanaleneiland werd en hoe moeilijk het was om van dat stempel af te komen. René zei: ‘Niets is zo moeilijk om dat soort stigma’s af te schudden. Dat zag je ook met het schietincident van 18 maart. Zo werkt het ook in de pers: het gaat meteen weer over Kanaleneiland, terwijl het hier alweer zoveel beter gaat.’
In Hoog Catharijne liepen we vanaf de roltrappen bij het Moreelsepark het authentieke oude gedeelte binnen, compleet met de Chinees. Eenmaal in de sterk gemoderniseerde sector beland werden we staande gehouden door een beveiliger die vroeg of we wel toestemming hadden gevraagd voor opnamen. Het argument dat het voor de tentoonstelling was vond geen gehoor. Ook zo diende de nieuwe tijd zich aan.
Met algemeen conservator Natalie Dubois -bezocht ik de woontrends van toen in het Robijnhof, een modelwoning van het Centraal Museum. Met een oud exemplaar van het tijdschrift Goed Wonen in de hand vertelde ze luchtig hoe de mensen eind van de Jaren Vijftig, begin van de Jaren Zestig werd voorgehouden hoe ze hun woning moesten inrichten. En hoe mensen daar in de periode daarna vervolgens van afweken.
Samen met Bart Rutten nodigde conservator hedendaagse kunst Laurie Cluitmans een drietal kunstenaars uit om hun ideeën los te laten op het beton, de dromen en de werkelijkheid. Zo kwam ik eerste terecht in het Rotterdamse atelier van Jan van de Pavert die toen nog volop bezig was met een groot doek. Er staan vooral vrouwen op. Jan vertelde: ‘Het zijn toch een soort heldinnen. Er is een Afghaanse bij, een Marokkaanse, een Berberse, een Syrische. Hoewel er mannen op staan, heb ik vooral die vrouwen geportretteerd.’
Voor Zachary Formwalt ging de rit naar Amsterdam. De Amerikaanse filmmaker liet me de ruwe versie zien van zijn film over Hoog Catharijne. Ik werd getroffen door een uniek historisch fragment uit 1939 van de Wereldtentoonstelling in New York. In Futurama is al iets te zien van een model. Zachary: ‘Mij gaat het vooral over het model. Tot en met het model dat het huidige Hoog Catharijne weer is voor andere projecten elders.’
Bovenaan dit artikel de eerste aflevering van deze podcast-serie: Op pad door de wijk met stadshistoricus en conservator René de Kam, met een introductie door museumdirecteur Bart Rutten.
Fascinerend verhaal. Kanaleneiland als woonplek voor een nieuwe generatie. Mooi om te horen hoe er werd nagedacht om een prachtige wijk neer te zetten. In mijn herinnering is dat toen goed gelukt. Waar ging het mis?
Bestaat er ook een Overvecht-podcast??