Het voormalige Broese gebouw: mogelijk weer terug naar een warenhuis

De meeste Utrechters kennen Stadhuisbrug 5 als het pand van Broese en de bibliotheek. Na veertig jaar is de boekhandel verhuisd en maakt het plaats voor een nieuwe invulling. De grote etalages van het pand doen bijna vergeten hoe bijzonder de gevel is met Art Deco details. Voordat de boekenwinkel in het pand trok, was de V&D erin gehuisvest. De warenhuisfunctie kan terugkeren, maar dan in een modern jasje. Momenteel zijn de initiatiefnemers en de gemeente nog in gesprek over de mogelijkheden. Het pand heeft plek voor duurzame pop-up winkels.

Het hoekpand op Stadhuisbrug 5 en Oudegracht 167 werd gebouwd tussen 1909 en 1924 in de neoclassicistische architectuurstijl , onder leiding van de Utrechtse architect P. J. Houtzagers. Houtzagers was onder andere leraar van Gerrit Rietveld. Ook ontwierp hij het Volksbadhuis aan het Willem van Noortplein. Een aantal jaar later werd het pand uitgebreid onder leiding van architect J. Kuyt. Dit leidde tot een tweedeling in bouwstijlen: neoclassicistische stijl en de stijl van het Nieuwe Bouwen. Bij deze vernieuwing werd onder andere de halfronde glazen erker toegevoegd. 

De Neoclassicistische zuilen aan de ene zijde gecombineerd met functionalistische lijnen en zichtbare structuren aan de zijde van de Choorstraat, maken het gebouw uniek. Het pand heeft een betonnen constructie met een gevel van natuursteen en diverse beelden. Het gebruik van stalen kozijnen (tegenwoordig in rode kleuren) is erg opvallend in het straatbeeld. Oorspronkelijk bevatte het gebouw een trappenhuis en een grote lichtkoepel op de vierde verdieping, beiden in glas-in-lood. Het pand wordt gewaardeerd vanwege de bijzondere cultuur-  en architectuurhistorische waarden, dankzij de twee verschillende bouwstijlen en geveldetails. Het pand aan de Stadhuisbrug 5/ Oudegracht 167 is sinds 2001 een Rijksmonument.

Gezicht op de voorgevel van het manufacturenmagazijn Vroom & Dreesmann te Utrecht. Datering tussen 1925 – 1930. Bron: Het Utrechts Archief

Links: Gezicht op het Manufacturenmagazijn Vroom & Dreesmann (Oudegracht 167-169, Stadhuisbrug 3-5) te Utrecht, uit het noordwesten; links het Stadhuis (Stadhuisbrug 1). Blitz en Zn, E.a. van, fotograaf. Datering tussen 1927 en 1933. Bron: Het Utrechts Archief.

Rechts: Vanuit hetzelfde perspectief als voorgaande foto is te zien dat de gevel van het pand weinig is veranderd. Fotografie: Daphne Bouman, 2020.

TOPLOCATIE

De uitbreiding van het neoclassicistische gebouw in de eerste helft van de eeuw was nodig vanwege de populariteit van het warenhuis de V&D (in eerst instantie Magazijn De Zon). Tot in 1975 was de dit de thuisbasis van de V&D, daarna verhuisde het warenhuis naar Hoog Catharijne. De gemeente kocht het pand op en vestigde de Openbare Bibliotheek (Centrale Bibliotheek) en de Muziekbibliotheek erin. Op de begane grond vestigde de boekenwinkel Broese zich. Deze prominente zichtlocatie aan de Stadhuisbrug was veertig jaar lang de locatie voor boekhandel Broese. Afgelopen jaar verhuisde de boekenwinkel en de bibliotheek naar het gerenoveerde postkantoor verderop aan de Oudegracht.

Links: Gezicht op de voorgevel van het warenhuis Vroom en Dreesmann te Utrecht, tijdens de uitverkoop voor de verhuizing naar Hoog-Catharijne. 1973. Bron: Het Utrechts Archief

Rechts: Gezicht op de voorgevel van het tijdelijke kunstpand. Fotografie: Daphne Bouman, 2020

WEER TERUG NAAR DE WARENHUISFUNCTIE

De nieuwe invulling voor het pand is een duurzaam warenhuis met veel verschillende pop-up stores. Het grote pand leent zich uitstekend voor een warenhuis waarin diverse producten gekocht kunnen worden. Binnen het warenhuis kunnen pop-up stores de komende twee jaar milieuvriendelijke producten verkopen. De winkels zullen op een laagdrempelige manier het grote publiek meenemen in het maken van dagelijkse duurzame en milieubewuste keuzes voor producten. Het warenhuis zal een breed assortiment hebben onder het concept one-stop-shopping: er zullen producten te vinden zijn van interieur tot schoonheidsproducten en van een textielafdeling tot aan horeca. Het duurzame warenhuis zou in het tweede kwartaal van het volgende jaar kunnen starten wanneer de invulling bepaald is.  

De afgelopen weken was de tijdelijke tentoonstelling ‘actuele kunst in de oude bieb’ te zien. Zeventig beeldend kunstenaars stelden hun kunst ten toon op alle verdiepingen van de bibliotheek tijdens UtrechtDownUnder.

Actuele kunst in de oude bieb. Vanwege de lockdown nu gesloten. Fotografie: Daphne Bouman

De twee bouwstijlen van het pand zijn duidelijk te herkennen. Fotografie: Daphne Bouman, 2020.