Zaterdag om 11.00 uur zenden we weer live vanuit filmtheater Slachtstraat onze vodcast Herrie in de Slachtstraat uit. Is de democratie haar burgers aan het verliezen? Daar praten we over met schrijver en cultuurhistoricus Eva Rovers. Zij ziet het Burgerberaad als de oplossing voor de grote kloof tussen de politiek en de burgers. Andere gasten zijn Jerry Goossens (schrijver/AD-columnist), Rob de Lange (journalist bij het Financieele Dagblad) en Yvonne Hessel (Raadslid Utrecht Solidair). Ook bespreken we het onverwachte vertrek van wethouder Lot van Hooijdonk. Waarom gaat ze weg? En hoe ging zij tijdens haar wethouderschap om met burgerparticipatie? Hanneke de Jonge leidt het gesprek.
Onze vodcast is live te zien op De Nuk en het youtube kanaal van De Nuk. Je kan ook langskomen in de Slachtstraat.
Hieronder een ultrakorte impressie van de vorige vodcast.
Nee, de democratie is niet bezig haar burgers te verliezen. De burgers verliezen zichzelf. Dat gebeurt niet van gisteren op vandaag, het speelt al heel lang. Feitelijk is er in gedrag en moraal sprake van een diepe vertrouwenscrisis.
Niet permanent, als je kijkt naar de welbevindingscijfers van Nederland dan zijn die onveranderd hoog. Welzijn en welvaart scoren goed. Maar met het gevoel van veiligheid en stabiliteit is het slecht gesteld.
Dat lijkt een anomalie, en dat is het ook. Bij grootschalige rampen en tijdens oorlog is het zowel met het welbevinden als met de ervaren veiligheid en stabiliteit slecht gesteld. We leven nu in omstandigheden die niet eerder zo tegengesteld lijken te zijn.
Dat is anders dan wij tot nu toe gewend zijn. De tegenstellingen spelen niet alleen tussen burgers en overheid, maar in toenemende mate ook tussen burgers onderling. Last van elkaar hebben is in de mode. Elkaar de maat nemen en elkaar de wet voor schrijven domineert onze (maatschappelijke) debatten. De sterke verschuivingen in politieke voorkeuren in de westerse wereld zijn daar een directe afspiegeling van.
Veiligheid en stabiliteit zijn de meest fundamentele menselijke waarden. Die waarden bestonden al lang voordat we taalvaardig werden. Deze waarden zijn diep in ons menselijk functioneren vast gelegd. Waar aan deze waarden niet meer is voldaan, verdwijnen morele waarden als sneeuw voor de zon en verhardt gedrag waar je bij staat.
Daar helpt een burgerraad niet bij, dat is slechts een doekje voor het bloeden. Ernstige bedreigingen los je daar niet mee op. En een vertrouwenscrisis al helemaal niet. Daar is massaal investeren in vertrouwensgedrag voor nodig.
Het verlangen daarnaar blijkt uit de vele initiatieven en oproepen om elkaar te zien staan, om wederkerig met elkaar om te gaan. Echter, dat blijven tot nu toe geïsoleerde en versnipperde initiatieven. Tot 30/40 jaar geleden kon je van kerkelijke en politieke organisaties met al hun haarvaten in het sociaal functioneren van de samenleving een antwoord verwachten. Kerkelijke organisaties zijn weggevaagd en politieke organisaties die een krachtige bindende invloed nastreven bestaan niet meer.
Dat is de realiteit van de dag van vandaag. Wat te doen? Dat is eenvoudig; investeren in elkaar.
Dat vergt stoppen met overconsumptie van goederen en recreatieve diensten. Minder kopen en minder naar festivals, musea, pretparken e.d. Dat levert een zee aan tijd én geld op. Die tijd zetten we in in sectoren waar een hartverscheurend tekort aan handen is. We lossen het zelf op en verlossen ons van de afhankelijkheid van derden. Het bespaarde geld gaat richting de overheid. Niet in de vorm van belastingen, nee, in de vorm van voorbestemd geld voor het versterken van de sociale samenhang en voor investeringen in de klimaattransitie.
Wat dat laatste betreft, vooral door te investeren in CO2 neutrale energie in Afrika. Voor een beter menswaardig bestaan daar is veel energie en geld nodig.
In het licht van deze beschouwing is het vertrek van Lot van Hooijdonk te vergelijken met de vleugelslag van een fruitvlieg. Hoeven we het niet over te hebben.
Toine Goossens
Democratie is geen vanzelfsprekendheid meer. Het functioneert globaal als hier in Utrecht niet of nauwelijks en bevindt zich al enige tijd op de intensive care. Het top-down denken, geld, leugens en geschreeuw leidt als vanzelf naar fascisme, de ongecontroleerde macht om de macht.