Emoties, scherpe vragen en uiteindelijk veel frustratie. Vertegenwoordigers van het Nederlands Filmfestival en TweeTakt gingen in onze podcast Herrie in de Slachtstraat’ in gesprek met Farid Tabarki, voorzitter van de adviescommissie cultuurnota. Onder het motto ‘Kleur bekennen’ adviseerde hij de subsidie van een aantal Utrechtse culturele organisaties in te trekken. Tabarki waste zijn handen in onschuld. De kaders voor de nota waren bepaald door de gemeente, inhoudelijk kon hij niet op de adviezen ingaan. Het leidde tot veel emoties bij de andere gasten. ‘Doe dit de stad niet aan. Weet je wel wat jullie allemaal kapot maken?’
Het zijn vragen die het linkse college volgende week mag beantwoorden. Bekennen zij kleur? beluister hierboven de podcast.
Ik ben niet erg bijbelvast. Maar waren het niet de farizeeërs die hun handen in onschuld wasten?
Beluisterd. Ik begrijp de frustratie goed. De man die zijn handtekening onder het advies heeft gezet, wil niet inhoudelijk ingaan op het rapport. Waarom niet. Hij heeft toch meegeschreven? Hij verschuilt zich achter het college, zoals het college zich achter hem gaat verschuilen. En zo neemt niemand verantwoordelijkheid.
Wanneer politici en hun ambtenaren zich moeten verschuilen achter een wellicht kostbare en (ondemocratisch gekozen) adviesraad die vervolgens met een volstrekt onduidelijke opdracht na een jaar terugkomt met eveneens niet uit te leggen argumenten en motiveringen, is het duidelijk dat hier sprake is van een (culturele) coup.
Wanneer de politiek en haar ambtenaren de besluiten en voornemens (in het algemeen) niet tot in de kleinste details kunnen uitleggen en begrijpelijk kunnen maken, loopt de democratie gevaar.
Het is een echt een schande en onbegrijpelijk hoe e.e.a. tot stand is gekomen en vervolgens zomaar is gedropt.
Ik hoor dat t hoogt 3 ton subsidie krijgt. Daarmee is elke andere toezegging of afwijzing niet meer serieus te nemen. Hier had wel meer over doorgevraagd gemogen.
Er is veel frustratie over de onderlinge verdeling, bv een club met weinig publiek krijgt nog steeds veel en geweldige kleine projecten, zoals bv Museum Zuilen, worden tricky gekort. Maar daarnaast is belangrijk: waar gaat het bezuinigde geld dan naartoe. Landelijk, oa die BTW, mis naar iets dat ook waardevol is? Gemeentelijk lijkt de verdeling vooral erg impulsief, bv recent worden er zelfs schoolontbijtjes geregeld, terwijl boterhammen met (100%)pindakaas meestal echt zelf te doen zijn, en nu wordt de aanvullende bijstand weer ver afgeknepen,?
Er was waardering voor het feit dat deze gemeentelijk adviseur aan tafel kwam. Bij mij niet. Er kwam niet een concreet antwoord van hem. Zo glad als een paling in een emmer snot. Je kan er in elk geval goed je zakken mee vullen. Hij noemt het zeitgeist en dat zal het helaas ook wel zijn.
Wie het onderste uit de kan wil krijgt de deksel op zijn kop! NFF heeft sinds 2023 een zakelijke directeur, die zo geëmotioneerd en boos is, dat zij niet veel kan zeggen in de podcast. Je hebt de subsidie afwijzing al 3 weken binnen en dit is je kans om inhoudelijk te reageren. De voorzitter van de commissie wordt persoonlijk aangevallen. Totaal in de slachtofferrol, praten over een huwelijk van 43 jaar (De medewerking aan Stichting StudioCamera negeren. Een bedachte constructie om de tonnen subsidie van DeMachinerie over te hevelen naar een nieuwe Stichting).
Terug naar de echte makers van films en de filmmakers, die hun passie delen in filmtheaters. Leve Jos Stelling! Weg met directeuren, die allerlei projecten bedenken om geld binnen te harken. Die zichzelf geweldig vinden en daar hun salaris aan koppelen. Die vinden dat zij recht hebben om door de samenleving riant onderhouden te worden. De opmerking van FH over boterham met pindakaas zegt veel over de mentaliteit vandaag aan de dag.
Het debat over het adviesrapport bevat veel ruis. Misverstand wordt op verdachtmaking gesteld.
De adviescommissie is ingesteld omdat de politiek niet mag oordelen over de inhoud van kunst. De adviescommissie is het schakelpunt tussen college en instelingen die een aanvraag hebben ingediend. Dat gaat in het hele land zo. Culturele zaken heeft vermoedelijk in opdracht van het college de procedure ontworpen.
Het is onterecht om de pijlen op de adviescommissie te richten. Voorzitter en leden kunnen niet ingaan op individuele gevallen. Daartoe zouden alle aanvragen van de instellingen publiekelijk moeten worden gemaakt. Maar dat kan niet omdat instellingen er vertrouwelijke informatie in hebben opgeschreven.
Het is mogelijk dat de aanvragen van het NFF, IMPAKT, BAK en Tweetakt om vier instellingen te noemen die onder de zaaglijn van 90 punten zitten beneden de maat waren. Zeker weten doen we het niet.
De complicatie in de Utrechtse procedure is de dominante rol van de kerncommissie. Terwijl de subcommissies vakinhoudelijk toetsen en maximaal 90 punten kunnen toekennen heeft de kerncommissie de rol om te beoordelen of de aanvragers een bijdrage leveren aan het culturele
ecosysteem van Utrecht. Dat is een onscherp criterium. De kerncommissie kan maximaal 60 punten toekennen.
De puntentoekenning door de kerncommissie introduceert een subjectieve toets in het advies. Het oordeel van de kerncommissie kan tegengesteld zijn aan die van de subcommissie en die overrulen. De kerncommissie doet in dat geval af aan de inhoudelijke toetsing door de subcommissies.
Het schrijnende is dat de vier genoemde instellingen onder de zaaglijn verdwijnen omdat de kerncommissie respectievelijk 20 (BAK, IMPAKT, NFF) en 30 punten (Tweetakt) toekent. Waarbij het NFF en IMPAKT met in totaal 60 punten slechter scoort dan BAK en Tweetakt met 80 punten.
Terwijl in alle kritiek nu juist hun belang voor het culturele
ecosysteem van Utrecht naar voren wordt gebracht. Dat roept de vraag op hoe de kerncommissie het criterium culturele ecosysteem van Utrecht heeft opgevat.
Als dat door de kerncommissie wordt opgevat als een strikt Utrechts belang, dan is het begrijpelijk dat genoemde vier instellingen met bovenregionale en landelijke betekenis zo laag scoren bij de kerncommissie.
Terwijl met 10 punten meer van de kerncommissie BAK en Tweetakt boven de zaaglijn waren geëindigd. Als die dan nog net onder 90 punten lag.
Interessant is het om de voorzitter van de adviescommissie te vragen hoe zijn opdracht was om de ‘Utrechtsheid’ van de aanvragers te beoordelen.
Met als vervolgvraag of dat volgens zijn inschatting recht doet aan genoemde vier instellingen die een betekenis hebben die verder gaat dan het culturele ecosysteem van de stad Utrecht.
Ontstaat zo niet het beeld dat instellingen die een voor het culturele ecosysteem van Utrecht overstijgende betekenis hebben in de huidige procedure tekort worden gedaan?
Met als volgende vervolgvraag, als die tekortkoming in de proceduren wordt geconstateerd, kan dat dan in de Cultuurnota 2025-2028 gerepareerd worden?
Wie er publiekelijk uitleg moet geven over de werking van de adviescommissies is onduidelijk. Het is logisch dat de voorzitter dat doet omdat hij de procedure bewaakt. En deze procedure als zijn broekzak moet kennen.
Zo zouden hem vragen gesteld kunnen worden over de rol van de zes subcommissies in relatie tot de kerncommissie. Is die rolverdeling voor herhaling vatbaar of moet het belang van de kerncommissie in de toekomst afgeschaald worden? Ook kan hem de vraag gesteld worden waarom in het adviesrapport disciplines niet expliciet worden genoemd waarover een adviescommissie oordeelt.
Maar dan nog kan de voorzitter niet over individuele instellingen praten. Nogmaals, dat is ook in het belang van de culturele instellingen zelf die niet altijd op openheid zitten te wachten.
De pijn zit echter niet bij de werking van de adviescommissie, maar in de procedure waaraan het college groen licht heeft gegeven en waarmee de adviescommissies aan het werk zijn gezet.
Het is daarom het college dat een oplossing zal moeten vinden voor de ontstane verwarring die dat beschadigt wat het college wil beschermen. Namelijk het culturele ecosysteem van Utrecht. Dat is de paradox van de kwestie.
Beste George,
Je maakt het nog ingewikkelder. Dat de politiek niet over kunst wil oordelen is logisch, want kunst is onkruid/ anarchie. Maar wel over cultuur, want dat kost geld. Vroeger hoorde kunst (opleidingen) dan ook bij het onderwijs en wetenschappen en cultuur bij de sport, weer later bij de recreatie en het maatschappelijk werk.
Het samenvoegen van cultuur en kunst begon een beetje bij de BKR (jaren 60-70) , toen de PVDA ook voor kunstenaars een basisloon wilde. Kunstenaars moesten maandelijks een kunstwerk inleveren, met als gevolg dat er in kunstenaarskringen behoorlijk werd gelachen (kunstenaars zijn zelden echt links) en de stadhuizen/ magazijnen volliepen met (vaak onbeduidende) ‘kunst’. Het werd dan ook allemaal weer opgeheven. Veel kunstenaars hebben n.l. een baantje, een rijke vrouw of man, repareren het dak van hun huisje in Frankrijk, doen helemaal niks óf…. zijn succesvol.
Het samenvoegen van kunst en cultuur was vooral het gevolg van het enorme- zich nog steeds uitdijende netwerk van ‘tuinmannen’ (sociologen of politicologen en later natuurlijk de kunstmanagers/ zie ook hier de enorme aantallen opleidingen). Veel directeuren van b.v. filmhuizen waren van huis uit socioloog. Men zag een markt en bestaansmogelijkheden en het beroemde Hollandse ‘verdienmodel’. Zo ontstonden de enorme netwerken van allerlei soorten tuinmannen, die elkaar de hand boven het hoofd hielden (mij moeten ze niet, ik ben een zgn ondernemer of een kroegbaas, maar onafhankelijk). Het resultaat van dit alles kan niet mooier en beter worden samengevat dan in dit recente advies.
Je hebt best soms een goeie tuinman nodig, maar niet 30 per m2.
De tuinmannen hebben het dus overgenomen, zich zgn onmisbaar gemaakt en zitten overal. Natuurlijk in de cultuurwereld zelf, in hun zelf gecreëerde winkeltjes en stichtingen, natuurlijk ook bij de cultuurambtenaren, hun vaak goedbetaalde inwisselbare adviescommissies en zelfs ook nu in de politiek. Ze hanteren/ ontwikkelen een soort jargon die alleen zijzelf kunnen en willen begrijpen (erg ondemocratisch) of hanteren cijferwetmatigheden om subjectieve en abstracte criteria enige schijn van objectiviteit mee te geven. In hun beleidsstukken komt het woord kunstenaar nog maar zelden voor. Men noemt kunstenaars ‘makers’, want makers kun je gewoon zakelijk benaderen. Kunstenaars niet, want die doen maar wat, komen ook altijd te laat of houden zich niet aan de afspraken.
Beste George, ik adviseer je voorzichtig te zijn met het meedenken in die nieuwe culturele realiteit en haar criteria: het is artificieel en het wordt alleen maar erger. Een beetje kunstenaar of een oprechte cultuurpaus begrijpt er toch niets van en is trouwens nauwelijks geïnteresseerd in geld.
Die recente cultuur adviezen zijn feitelijk ondanks het voorgaande schandalig, vreselijk, willekeurig en vooral ongelooflijk slecht onderbouwd. Zo zie je waar inteelt toe leidt.
Wat ik niet begrijp is dat niemand van de culturele instellingen, zich van te voren verzet heeft tegen het puntensysteem van de nota Kleurbekennen. Ik begrijp uit jullie verhalen dat de aanvragers op de hoogte waren hiervan. Of heb ik dat verkeerd begrepen.
En natuurlijk mag het Filmfestival en Tweetakt niet verdwijnen uit Utrecht.
Dat het Hoogt wel wordt gehonoreerd is me een raadsel.
Het onkruid wordt beheerd door tuinmannen (m/v), maar die kunnen het niet alleen af. Dan zou je immers vieze handen krijgen.
Dus moeten er dure grasmaaimachines komen, met mooie gebruiksaanwijzingen, die de grasmaaier natuurlijk niet zelf opgesteld heeft, maar waar hij zich er wel aan moet houden. Anders loopt de machine vast.
Beste Jos,
interessant wat je zegt. Culturele instellingen zijn cultuur met kunst als product. Het onderscheid tussen kunst en cultuur wordt in het cultuurbeleid van overheden nauwelijks nog gemaakt. Maar ik weet niet of je daar op doelt.
Ik denk dat we het niet over hetzelfde hebben. Ik heb kritiek op de procedure van de adviescommissies die vooraf mede door de gemeenteraad in zogenaamde kaders werd vastgesteld. Met name de overstijgende rol van de kerncommissie zie ik als subjectief.
Wethouder Oosters geeft in gesprek met de media toe dat de procedure niet objectief is. Dat begrijp ik. Maar vervolgens is de vraag of die procedure dan optimaal zorgvuldig en transparant is. Dat denk ik niet. Het had volgens mij beter gekund. Daar heb ik kritiek op.
Beste George,
we praten inderdaad langs elkaar heen.
De combinatie kunst en cultuur is volgens mij artificieel (niet oorzakelijk).
We discussiëren over ‘de weg’ en de ‘oorzaken’. Over de conclusie zijn we het best wel eens.
Beste Jos,
Cultuur verbindt en kunst kan dat ook doen, maar kunst kan het tegenovergestelde nastreven. Kunst en cultuur hebben raakvlakken, maar zijn geen combinatie. Alleen in beleidsstukken van overheden en instellingen die zich identificeren met de kaders die overheden stellen.
De kritiek van Jutta Ernst op het puntensysteem deel ik. Dat is denk ik de kern van de kritiek op de adviezen van de adviescommissie.
Over de conclusie zijn we het zeker eens. Het advies bereikt het omgekeerde van wat het nastreeft. Namelijk niet versterking, maar verzwakking van de culturele infrastructuur. Dat geldt vooral voor de sector film, av en beeldende kunst.
Er bestaat iets als cultuurbeleid dat door een stadsregering en haar ambtenaren handen en voeten krijgt. Als de politiek te laf is om te doen waarvoor ze gekozen wordt, verschuilt ze zich achter adviesraden. Deze werd eerst voorgezeten door mevrouw Mei- li Vos, later de uitgebreidere versie door de heer Tabarki. Allebei personen die niets van cultuur afweten. Maar gelukkig werden er 2 Amsterdamse culturele adviesbureaus ingeschakeld om ze te helpen. Dan krijg je eerst een cultuurbeleid dat bestaat uit vage doelstellingen met veel inclusie en gendergelijke kansen,ver volgens worden de keuzes gemaakt die het stadsbestuur zelf niet durfde te maken. Dat hele adviescircus kostte tonnen en dat geld komt uit de cultuurpot. Het eerste meetbare effect van het advies is dat er minder geld voor de kunst over is.