‘De grootste truc waar de Duivel ooit mee wegkwam, was de wereld doen geloven dat hij niet bestaat’ blijft een meesterlijke quote uit de thriller The Usual Suspects. Kan zó op een tegeltje. Een tegeltje dat niet zou misstaan aan de muur van de stichting Nederland Schoon. Een stichting met een mooie naam en een nobel klinkende missie. Maar wacht! Net als de film heeft dit verhaal een twist die de argeloze kijker niet ziet aankomen en zit het venijn in de staart.
Nederland Schoon is de organisatie achter de grote vuilnistonnen in het winkelcentrum. Het is ook de club achter het online platform Supporters van Schoon, dat Nederlandse burgers wil enthousiasmeren om met handschoentje of prikstok het zwerfvuil de wereld (nou ja, Nederland dan) uit te helpen. Mede met dat doel organiseert het morgen, zaterdag 20 maart, de Landelijke Opschoondag. Dat klinkt ook al zo lekker fris. Deelnemers worden op de website opgeroepen om op deze dag zoveel mogelijk buren en wijkgenoten te activeren zich bij hun opruimactie aan te sluiten. Als je je actie aanmeldt, kun je ook een samenwerkingspartner kiezen. Hoe sympathiek!
Totdat je de eerste keuze van je potentiële partner in het drop-downmenu ontwaart: Coca-Cola. Huh? Is dat een foutje of een hele beroerde greenwashing-grap? Andere suggesties produceren al net zo’n nare bijsmaak: FEBO, McDonalds en Red Bull. Toevallig dé usual suspects voor iedereen die wel eens met een afvalknijper op pad gaat en wiens producten steevast koploper zijn zwerfafvallijsten. Waarom je in hemelsnaam de fabrikant van de veelgevonden smurrieblikjes of de distributeur van plastic vorkjes & bakjes zou kiezen als partner-in-crime? Om daarna het vinkje te zetten om jouw accountgegevens met ze te delen? Voor zo’n duivelse truc zou je bijna bewondering krijgen. Bijna.
De P van positief, of van propaganda?
Want de oprichter en financier van stichting Nederland Schoon is onze nationale verpakkingsindustrie, die er jaarlijks 5,5 miljoen euro in pompt voor onder meer bewustwordingscampagnes. Dat doet Verpakkend Nederland niet uit de goedheid van haar hart, maar simpelweg omdat ze door de staat ooit gedwongen zijn geld af te dragen onder het motto ‘de vervuiler betaalt’. De raad van toezicht bestaat louter uit vertegenwoordigers van de levensmiddelenindustrie, zoals Ahold, Coca-Cola en Unilever. Tenminste, dat was vorig jaar het geval. Op een verzoek om hun recente jaarverslag of jaarrekening te ontvangen, krijg ik slechts een YouTube-promofilmpje gestuurd. Mijn LinkedIn -vraag aan Nederland Schoon-directeur Helene van Zutphen, die over ‘de heerlijke positieve energie in alle comments’ jubelt, blijft onbeantwoord.
Hand in eigen boezem
De gang van zaken roept bij mij een andere vraag op. Zou het soms niet kunnen dat de Nederlander geen bewustwordingscampagne nodig heeft, maar de verpakkingsindustrie zelf? Dat ze echt wel meer kunnen doen dan alleen de meest minimale inspanning, waarbij ze de zaak zo framen dat de oplossing voor het zwerfafvalprobleem eenzijdig richting consument wordt geschoven? Want laten we eerlijk wezen. Dat er bijvoorbeeld eindelijk statiegeld geheven gaat worden op kleine plastic flesjes (deze zomer) en op blikjes (eind 2022), is geen verdienste van deze sector geweest, maar van activisten als de Plastic Soup Surfer & co.
Inpakken en wegwezen
Alle Nederlanders die op Landelijke Opschoondag op pad gaan om snoepwikkels, drinkpakjes, chipszakken, nu-nog-statiegeldloze blikjes en plastic flesjes uit de berm te plukken; ze verdienen een diepe buiging, respect en het duimpje omhoog. Maar het vehikel van de verpakkingsindustrie dat ze denkt te kunnen inpakken om zo hún straatje schoon te vegen, zou eigenlijk op een andere vinger getrakteerd moeten worden. Of tenminste een corrigerende tik op hun vingers. Bij deze.
Moeten we dit pikken?
Laat burgers maar hun eigen schoonmaakacties op touw zetten en opruiminitiatieven organiseren, dat kunnen ze uitstekend en daar hebben ze deze belangenclub helemaal niet bij nodig. Ik kan het weten, want als Plandelman kreeg ik meer dan honderd in het Lunetten regelmatig aan het prikken, grijpen en plukken. Inmiddels is het initiatief naar andere wijken overgeslagen, van Vleuten tot Zuilen en van Terwijde tot Witte Vrouwen. Sinds deze week is er zelfs een Kleikwartier Plandelt!-groep actief, in de Rotterdamse volkswijk. En het is geen op zichzelf staand succesverhaal. Overal in het land pikken stadsbewoners en dorpelingen het niet meer – of beter gezegd: pikken het juist wel. Op hun eigen manier of eigenwijze wijze, onder hun eigen vlag of naamloos, solo of met een stel. Het is een groeiende beweging die werkelijk verschil kan maken. Daar hebben we de vervuilers helemaal niet voor nodig, dat kunnen we gewoon zelf organiseren. Als Nederland Schoon werkelijk de ambitie heeft haar naam waar te maken, dan kan het haar tijd en energie veel beter steken in het reduceren van het aantal verpakkingen. Tot die tijd ben ik allesbehalve een Supporter van Schoon.
Het goede voorbeeld
Ik hoop dat al die prachtige ploggers, plandelaars, trash hunters, straatjutters en helpende handjes zich niet door zoveel industrieel opportunisme in de luren laten leggen of demotiveren. Sluit je vooral bij deze helden en heldinnen aan, of volg hun voorbeeld. En dat hoeft dus níet vandaag, maar juist liever morgen, overmorgen of een andere keer. Want plandelen is net als tandenpoetsen. Dat kun je ook maar beter elke dag eventjes doen, in plaats van die ene keer per jaar een uur of zeven.
Met opgeruimde groet,
Anton Damen, de Plandelman
PS: Wat betreft die snoepwikkels. Als je die toch dat rottige Mars, Snickers, Balisto, M&M’s, Twix of Bounty-restant opraapt, maak er met de gratis Plastic Avengers-app (voor iPhone en Android) dan ook gelijk een foto van. Kleine moeite, groot plezier. Nou ja, voor de activisten achter Mission Mars, en minder voor de snoepfabrikant, die door dergelijke bad publicity snel met een milieuvriendelijkere alternatief op de proppen komt.
Dank Anton! Wat een inspirerend artikel. Net als de Alliantie Nederland Rookvrij, waar de tabaksindustrie achter blijkt te zitten. Transparant? Samen sterk ? Lof voor de longartsen Kanter en Dekker !
Een mooi aanvullend artikel in de correspondent:
https://decorrespondent.nl/12208/een-betere-wereld-begint-bij-de-spullen-die-je-niet-koopt/4918209101344-58ea2b8d
Met als conclusie: een betere wereld begint bij de spullen die je niet koopt.
Helemaal mee eens! Waarom maar blijven consumeren, consumeren, consumeren, en vaak veel weggooien.. ?
Dit maakt je als mens niet gelukkiger, investeer in vriendschappen relaties, zorg voor elkaar.
Mondkapjes?
peuken?
Kauwgom?
Je hebt helemaal gelijk Plandelman! Wij als burgers krijgen teveel producten in onzinnige verpakkingen aangeboden. Het deel dat als zwerfafval op de grond komt is slecht het topje van een veel groter probleem. (Zie deze aflevering van Teun van de Keuken: https://www.npostart.nl/de-vuilnisman/28-02-2021/KN_1725837) DAt de verpakkingsindustrie financieel achter Nederland schoon zit is simpelweg een HELE SMERIGE zaak!
Interessante analyse; voorstel aan te vullen met analyse gevecht over statiegeld. En meer. Wie roept zich geroepen?
@ Kerstin Steinhart, waar haal je de onzin vandaan over de Alliantie Rookvrij, overigens opgegaan in Nederland Rookvrij: https://nederlandrookvrij.nl/over-ons/ ?
Dat Nederland Schoon bij hoog en laag de boekhouding weigert in te laten zien werpt de verdenking op dat het behalve inkomsten uit de verpakkingsopslag (bedongen in het convenant tussen overheid en verpakkingsindustrie) extra verboden ondersteund wordt door de tabaksindustrie. Daardoor kan men er goedkope peukenpalen aanbieden.