Van de Utrechtse auteur Rob van Scheers – doorgaans cultuurverslaggever voor de Volkskrant en Elsevier – verscheen vorige week het boek ‘Utregse toestanden’. Aan de hand van interviews met direct betrokkenen reconstrueert hij het ‘koningsdrama’ rond de megalomane plannen van FC Utrecht hoofdsponsor Phanos in 2007: “Als verregaande ambities kruisen met geldgebrek, dan ontstaat er chaos.”
Hoe kwam je dit verhaal op het spoor?
“Ik heb in 2018 al eens een boek geschreven over Utrechts voetbal. Toen hoorde ik al vaker: “je moet eens over het bestuurlijke wanorde schrijven!” Ik dacht toen altijd: wie wil dat nou lezen? Na wat gesprekken met mijn uitgever ben ik er toch maar eens ingedoken en kwam ik erachter wat voor taferelen zich in die bestuurskamer hebben afgespeeld.”
Voor jou een behoorlijk nieuwe wereld…
“Ik kende welgeteld één bestuurder dat is Cies Bouwens. Die heb ik gezien toen ik voor de ballotagecommissie van UVV moest verschijnen toen ik acht jaar oud was. Ik heb die ballotage overigens overleefd, net als Marco van Basten een heel tijdje later. Die kon overigens net iets beter voetballen dan ik.”
Je verhaal begint in wat je het Labyrint noemt. Wat is dat voor plek?
“In het trappenhuis achter de hoofdtribune van Nieuw Galgenwaard vind je een oneindige reeks roltrappen. Ik moest meteen denken aan een schilderij van Escher. Mijn uitgever zei meteen: “Rob, het is een voetbalboek. Ga nou niet meteen over cultuur beginnen!” Ik vond het echter wel een mooi beeld voor de openingsscène: de gevallen directeur gaat naar beneden en de nieuwe kruist hem op weg omhoog. Bovendien vond ik het wel een mooie metafoor voor de bestuurlijke chaos.”
In je boek neem je een aanloopje naar dit ‘koningsdrama’. Hoe stond FC Utrecht er een paar decennia geleden voor?
“FC Utrecht was halverwege de jaren ’90 lang niet zo professioneel georganiseerd als dat het nu is. De club werd bestuurd door goedwillende vrijwilligers en ondernemers. Uiteindelijk stappen de professionals van sponsor AMEV in met het idee: ‘wij gaan het wel even fixen’, maar het werd alleen maar erger. In 2003 voetbalde FC Utrecht in een stadion dat niet af was met een schuld van 40 miljoen euro. De Gemeente Utrecht moest uiteindelijk voor 24 miljoen bijspringen om de club te redden.”
En dan komt er een nieuwe sponsor…
“Als verregaande ambities kruisen met geldgebrek, dan ontstaat er chaos. Investeerders hebben eerder al Roda, ADO of Vitesse bijna ten val gebracht. Bij FC Utrecht kwam het vastgoedbedrijf Phanos met een megalomaan plan voor een nieuw stadion naast de A2, terwijl ze eigenlijk uit zijn op de waardevolle grond onder het huidige stadion. Ondertussen wordt er een dure spits gekocht die niet scoort en wordt, zonder veel overleg, Willem van Hanegem aangesteld als nieuwe hoofdtrainer.”
Hoe escaleert die situatie uiteindelijk?
“Al in de jaren ’90 is er een Raad van Commissarissen in het leven geroepen om toezicht te houden. Als het mis gaat, moeten zij aan de bel trekken. Aan de andere kant heb je de dromers: zij willen een nieuw stadion. Wat volgt zijn een paar dagen met alle ingrediënten voor een Shakespeariaans drama: intrige, bedrog, rivaliteit, backstabbing. Een kroonprins die het niet wordt, de trainer wordt ontslagen, chaos, een rechtszaak, veel woede en zelfs bedreigingen.”
En wie komt er als winnaar uit de strijd?
“De man die de roltrap omhoog neemt is Broos Schnetz, een Utrechtse ondernemer die op dat moment ook nog in de running is om burgemeester van Utrecht te worden. Hij zal uiteindelijk precies vier dagen voorzitter blijven. De vertrekkende man, Jan-Willem van Dop, verlaat Utrecht een paar jaar later in mineur. Er zijn dus eigenlijk nauwelijks winnaars in dit verhaal.”
Hoe kreeg je de betrokkenen zover om er met jou over te praten?
“Ik wilde per se iedereen spreken. Alleen het perspectief van Phanos heb ik uit knipsels moeten halen omdat Geert Ensing inmiddels is overleden. Uiteindelijk heeft iedere partij een zegsman gehad. Iedereen spreekt op z’n eigen manier, vaak heel ontspannen. Dan zit je soms 3,5 uur in de kroeg, met een biertje en frikadelletjes erbij”
De hoofdrolspelers spreken elkaar vervolgens geregeld tegen. Hoe ging je daar mee om?
“Al die jaren later zijn ze het natuurlijk nog steeds niet met elkaar eens. Ik heb ook meermaals gezegd: ik ben niet de rijdende rechter. Ze hebben het allemaal nog eens mogen lezen en op elkaar mogen reageren. Ik heb het opgeschreven en laat het oordeel aan de lezer.”
Inmiddels zijn we een paar jaar verder. Zou zo’n episode nu nog eens voor kunnen komen?
“Utrecht is inmiddels verder geprofessionaliseerd en is net zoals de stad zelf langzaam veranderd. Als nu in het stadion ‘Als ik boven op de Dom sta’ wordt ingezet dan zingt de ene helft van de tribune “D’r is geen mooier plekkie, as Uterech me stad” en de andere helft zingt “dan Utrecht, mijn stad”. De huidige Algemeen Directeur, Thijs van Es, komt van Kampong. Dat was een tijd geleden nooit mogelijk geweest. Voetbal en hockey dat lustte elkaar niet.”
En er is inmiddels minder geldgebrek…
“De huidige eigenaar Frans van Seumeren heeft er behoorlijk wat geld ingestopt. Maar je hebt hebt Frans van Seumeren: de zakenman, de ‘Mammoet’-man en je hebt Fransie van Seumeren: de fan. Hij zet bij wijze van spreken zelf de polonaise in als FC Utrecht tegen Ajax scoort, dan is hij verre van de koele eigenaar. Daar schuilt misschien ook wel het gevaar. Iedereen in het boek heeft de beste intenties. Maar als er te veel emotie bij komt kijken, dan heb je voor je ’t weet weer Utregse toestanden.”
Heerlijk geschreven onderzoeksjournalistiek. Waren er maar meer van.
Van Seumeren mag dan een emotionele supporter zijn, zonder hem was het allang over en uit met de FC. Laten we nou niet denken dat Broos Schnetz, de voorzitter van vier dagen, de problemen had kunnen oplossen.
Frans van Seumeren is onze held!